Wraz z wejściem w życie ustawy o ochronie ludności i obronie cywilnej z mocy prawa część instytucji zajmujących się zdrowiem publicznym stało się tzw. podmiotami ochrony ludności.

Art. 17 ustawy o ochronie ludności i obronie cywilnej wymienia cały katalog różnego rodzaju instytucji, które z mocy prawa stały się podmiotami ochrony ludności, a więc część ich zadań będzie uznawana za działania w zakresie zapewnienia bezpieczeństwa ludności. Wśród nich znajdują się podmioty, które zajmują się zdrowiem.

Ustawa wymienia tutaj:

1. Narodowy Fundusz Zdrowia;
2. podmioty lecznicze, w ramach których funkcjonują jednostki systemu Państwowego Ratownictwa Medycznego w rozumieniu ustawy z dnia 8 września 2006 r. o Państwowym Ratownictwie Medycznym;
3. podmioty lecznicze prowadzące szpitale w rozumieniu ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej;
4. podmioty lecznicze korzystające ze środków publicznych w rozumieniu ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, ustawy z dnia 22 sierpnia 1997 r. o publicznej służbie krwi oraz ustawy z dnia 15 grudnia 2022 r. o Państwowym Instytucie Medycznym Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji.

Zgodnie z art. 17 „Podmioty ochrony ludności wykonują zadania ochrony ludności i obrony cywilnej w ramach swojej właściwości”. W ramach wykonywania swoich działań mają podlegać kierownictwu i nadzorowi organów ochrony ludności, którym podlegają lub są przez nie nadzorowane. W przypadku instytucji samorządowych, wpisujących się w listę przedstawioną powyżej, będą to odpowiednio wójt, starosta lub marszałek województwa.

Warto też zauważyć, że w przypadku stanu wojennego lub w czasie wojny, podmioty te staną się z automatu podmiotami obrony cywilnej i będą uznawane za wykonujące działania z tego zakresu, a przez to obejmie je ochrona na bazie Pierwszego protokołu dodatkowego do Konwencji genewskich z dnia 12 sierpnia 1949 r dotyczącego ochrony ofiar międzynarodowych konfliktów zbrojnych.

Ponadto, podmioty zajmujące się zdrowiem, a które nie wchodzą w powyższy katalog, mogą stać się podmiotami ochrony ludności poprzez wyznaczenie przez właściwy organ ochrony ludności (art. 18 ustawy), zawarcie z takim organem porozumienia (art. 19 ustawy) lub zostać za taki podmiot uznane w trybie decyzji administracyjnej (art. 20 ustawy).