Rada gminy zgodnie z art. 12 ust. 5 ustawy z 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi przed podjęciem uchwały winna uzyskać opinie jednostek pomocniczych gminy. Zasięgnięcie opinii stanowi formę współdziałania w procesie uchwałodawczym, przy czym w przeciwieństwie do uzgodnienia opinia nie wiąże organu prawotwórczego.
Upoważnienie ustawowe do wydania przez radę gminy uchwały określającej ograniczenia sprzedaży napojów alkoholowych przeznaczonych do spożycia poza miejscem sprzedaży w godzinach nocnych zostało zawarte w art. 12 ust. 4 ustawy o wychowaniu w trzeźwości. Zgodnie z tym przepisem, rada gminy może ustalić, w drodze uchwały, dla terenu gminy lub wskazanych jednostek pomocniczych gminy, ograniczenia w godzinach nocnej sprzedaży napojów alkoholowych przeznaczonych do spożycia poza miejscem sprzedaży. Ograniczenia mogą dotyczyć sprzedaży prowadzonej między godziną 22.00 a 6.00.
Upoważnienie to zostało ustalone w sposób bardzo szczegółowy, gdyż ustawodawca wyraźnie określił, że zakaz ograniczenia sprzedaży napojów alkoholowych może dotyczyć zarówno całej gminy, jak i wybranych jednostek pomocniczych gminy, że ograniczenia mogą dotyczyć wyłącznie napojów alkoholowych przeznaczonych do spożycia poza miejscem sprzedaży. Ponadto określił, że sprzedaż w godzinach nocnych oznacza sprzedaż między godziną 22.00 a 6.00. W art. 12 ust. 5 ustawy wskazał, że rada gminy przed podjęciem uchwały w omawianym zakresie zasięga opinii jednostki pomocniczej gminy. Uchwała w sprawie godzin sprzedaży napojów alkoholowych powinna uwzględniać postanowienia gminnych programów profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych.
Założenia dotyczące przyznanego zakresu samodzielności w stanowieniu prawa miejscowego oraz ustrojowej pozycji zdecentralizowanego samorządu, a także fakt, że powierzone organom gminy zadania w zakresie podejmowania działań zmierzających do ograniczania spożycia napojów alkoholowych i profilaktyki oraz rozwiązywania problemów alkoholowych są zadaniami własnymi gminy.
Wszelkie ograniczenia dostępu do alkoholu z jednej strony związane są z ograniczeniem wolności obywateli i podmiotów prowadzących działalność gospodarczą związaną ze sprzedażą alkoholu, a z drugiej z zabezpieczeniem przez Państwo bezpieczeństwa i porządku publicznego oraz zdrowia publicznego. Rada gminy, działając w ramach ustawowego upoważnienia i wprowadzając w zaskarżonej uchwale ograniczenie dostępu do alkoholu, powinna w pierwszej kolejności kierować się ochroną wartości publicznych, które wymienione są w art. 31 ust. 3 Konstytucji RP, co w konsekwencji prowadzi do zachowania zdrowia obywateli.
Ustawodawca, wprowadzając przepis art. 12 ust. 4 ustawy o wychowaniu w trzeźwości, de facto dokonał zróżnicowania dwóch kategorii podmiotów sprzedających napoje alkoholowe na podmioty sprzedające alkohol przeznaczony do spożycia poza miejscem sprzedaży oraz podmioty sprzedające alkohol przeznaczony do spożycia w miejscu sprzedaży.
Ustanowiona w tym przepisie norma kompetencyjna umożliwia gminom wprowadzenie ograniczenia nocnej sprzedaży alkoholu wyłącznie w stosunku do jednej z tych kategorii podmiotów - podmiotów sprzedających alkohol przeznaczony do spożycia poza miejscem sprzedaży. Wprowadzając taką regulację, ustawodawca miał na uwadze skutki i odmienność sposobu działania obu tych grup podmiotów gospodarczych w kontekście zamierzonego celu - ograniczenia spożycia alkoholu z uwagi na ochronę zdrowia i ochronę porządku publicznego.
W niniejszej sprawie, odnosząc się do zarzutu naruszenia przepisu art. 12 ust. 7 ustawy o wychowaniu w trzeźwości, który nakazuje przy ustalaniu godziny sprzedaży napojów alkoholowych uwzględnić postanowienia gminnych programów profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych, należy wskazać, iż nie jest on również zasadny. Wprawdzie rzeczywiście w Gminnym Programie Przeciwdziałania Uzależnieniom od Substancji Psychoaktywnych na rok 2018 wprost nie przewidziano możliwości ograniczenia sprzedaży alkoholu w godzinach nocnych, jednakże nie sposób twierdzić, że to ograniczenie pozostaje bez żadnego związku z tym programem.
Jak bowiem słusznie podkreślono w odpowiedzi na skargę kasacyjną, celem programu - co zostało wprost w nim wskazane - jest walka ze zdiagnozowanym na terenie miasta problemem alkoholowym m.in. poprzez ograniczenie spożywania alkoholu oraz ograniczenie przypadków naruszenia prawa z tym związane. Uwzględnienie tego zarzutu wymagałoby założenia, że ograniczenie godzin nocnej sprzedaży alkoholu pozostaje wbrew profilaktyce i rozwiązywaniu problemów alkoholowych. Założenia tego nie sposób jednak przyjąć.
Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 28 czerwca 2022 r., sygn. II GSK 296/19
Źródło: CBOSA
