W wyroku z 8 grudnia 2020 r. Naczelny Sąd Administracyjny rozpatrywał sprawę dotyczącą odwołania przez zarząd powiatu dyrektora Samodzielnego Publicznego Zakładu Opieki Zdrowotnej (sygn. II OSK 494/20).
Skargę na rozstrzygnięcie zarządu powiatu złożył odwołany dyrektor, czym wniósł o stwierdzenie nieważności powołanej uchwały jako podjętej z istotnym naruszeniem prawa. W uzasadnieniu wskazał, że zaskarżona uchwała narusza w sposób ewidentny jego interesprawny. Skarżący podniósł, że odwołanie nastąpiło bez zapewnienia mu prawa do wcześniejszego jego wysłuchania w sprawie, czym załamano zasadę czynnego udziału strony w postępowaniu oraz zasadę prawdy obiektywnej ponieważ: skarżący nie miał wiedzy o trwającym postępowaniu wyjaśniającym, został wezwany tylko w celu wręczenia mu wypowiedzenia, decyzja o odwołaniu była dla skarżącego zaskoczeniem, nie został wysłuchany i nie zostały mu przedstawione żadne zarzuty dotyczące jego pracy, dodatkowo uchwała nie zawierała uzasadnienia.
Wojewódzki Sąd Administracyjny uznał wniesioną skargę za zasadną. Jak wyjaśnił Sąd meriti uchwała podejmowana w oparciu o art. 32 ust. 2 pkt 5 u.s.p. nie jest decyzją administracyjną i w związku z tym w postępowaniu poprzedzającym jej wydanie, wbrew stanowisku skarżącego, nie znajdują zastosowania wprost przepisy k.p.a. Nie zmienia to jednakże faktu, że jedną z podstawowych gwarancji procesowych w jakimkolwiek prowadzonym postępowaniu administracyjnym toczącym się przed właściwymi organami administracji - jest zapewnienie stronom przez te organy możliwości czynnego udziału w postępowaniu. W ugruntowanym orzecznictwie sądowoadministracyjnym podkreśla się, że szczególny skutek aktu organu administracji publicznej, jakim jest odwołanie kierownika jednostki organizacyjnej powiatu w trybie natychmiastowym, pociąga za sobą uznanie, że niezależnie od formy aktu i jego nazwy (decyzja, uchwała, zarządzenie), konieczne jest zawsze zapewnienie możliwości wypowiedzenia się przez zainteresowanego, którego dotyczy postępowanie na każdym jego etapie oraz należyte uzasadnienie podjętego aktu.
Uwzględniając charakter prawny uchwały o zwolnieniu kierownika jednostki organizacyjnej powiatu, obowiązek taki wyprowadził sąd bezpośrednio z przepisu art. 2 Konstytucji RP, statuującego zasadę demokratycznego państwa prawnego oraz z art. 16 Europejskiego Kodeksu Dobrej Administracji - przyjętego przez Parlament Europejski w formie rezolucji w dniu 6 września 2001 r. - stanowiącego o prawie każdej jednostki do wysłuchania i złożenia wyjaśnień. Tym samym, w ocenie Sądu Wojewódzkiego, w pełni usprawiedliwione było stanowisko skarżącego, że Zarząd Powiatu nie dał mu żadnych możliwości, a w istocie pozbawił go prawa wzięcia udziału w czynnościach postępowania wyjaśniającego, zapoznania się z zebranymi w toku tych czynności wyjaśniających dokumentami, czy wreszcie możliwości uzupełnienia materiału dowodowego. Spełnienie tego wymogu było zdaniem WSA w okolicznościach faktycznych tej sprawy nie tylko możliwe, bez istotnych trudności dla prowadzonego postępowania, a ponadto sposób procedowania przed podjęciem zaskarżonej uchwały wskazuje, że organ w ogóle nie rozważał jakichkolwiek argumentów za lub przeciw podjęciu zaskarżonego aktu. W konsekwencji sąd I instancji ocenił, że podjęcie zaskarżonej uchwały nastąpiło na podstawie lakonicznej informacji przedstawionej na posiedzeniu Zarządu Powiatu przez Starostę, która wskazywała na: "złe wyniki ekonomiczne Samodzielnego Publicznego Zakładu Opieki Zdrowotnej w (...), a co za tym idzie nieprowadzenie przez Dyrektora racjonalnej gospodarki finansowej oraz kadrowej Zakładu".
Sąd pierwszej instancji wskazał również, że w niniejszej sprawie nie miał w istocie prawnych możliwości merytorycznego skontrolowania legalności zaskarżonej uchwały, z uwagi na brak jakiegokolwiek uzasadnienia podjętego rozstrzygnięcia. Wprawdzie w polskim systemie prawnym nie został wprost wyrażony normatywny obowiązek uzasadniania uchwał organów samorządu terytorialnego, jednakże taki obowiązek stanowi jeden ze standardów demokratycznego państwa prawnego.
Skargę kasacyjną od powyższego wyroku wniósł Zarząd Powiatu.
Naczelny Sąd Administracyjny uznał, za w pełni zasadne stanowisko Sądu Wojewódzkiego, że Zarząd Powiatu nie dał skarżącemu możliwości wzięcia udziału w czynnościach postępowania wyjaśniającego, zapoznania się z zebranymi w toku tych czynności wyjaśniających dokumentami, czy też uzupełnienia materiału dowodowego. Ponadto sposób procedowania przed podjęciem zaskarżonej uchwały wskazuje, na co trafnie zwrócił uwagę Sąd Wojewódzki, że organ nie rozważał argumentów za lub przeciw podjęciu zaskarżonego aktu.
