W sytuacji braku możliwości ustalenia miejsca zamieszkania świadczeniobiorcy na potrzeby potwierdzenia prawa do świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych brak jest możliwości zastosowania ustawy o pomocy społecznej, w szczególności jej art. 101 ust. 1 i 2, zgodnie z którym właściwość miejscową gminy ustala się według miejsca zamieszkania osoby ubiegającej się o świadczenie (ust. 1), a w przypadku osoby bezdomnej właściwą miejscowo jest gmina ostatniego miejsca zameldowania tej osoby na pobyt stały (ust. 2).
por. postanowienie NSA z 6 marca 2019 r. sygn. II GW 41/18, CBOSA
Przywołane postanowienie zostało wydane celem rozstrzygnięcie negatywnego sporu kompetencyjnego dotyczącego potwierdzenia prawa do świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych. Osoba której decyzja miała dotyczyć była od lat 30 zameldowana w jednym miejscu, mieszkając jednocześnie od lat 20 w zupełnie innym miejscu – w barakowozie na terenie gospodarstwa rolnego. Stan ten został bezspornie ustalony w wyniku postępowania dowodowego.
Burmistrz właściwy ze względu na to ostatnie miejsce wskazywał, że barakowóz nie może być traktowany jako lokal mieszkalny, a zatem osobę należy traktować jako bezdomną i właściwość miejscową ustalić według ostatniego miejsca zameldowania. Z kolei wójt gminy właściwej ze względu na miejsce zameldowania odwoływał się do faktu zamieszkiwania poza jego gminą.
Naczelny Sąd Administracyjny, do którego sprawa trafiła podzielił wyrażany już w orzecznictwie pogląd, że art. 54 ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych stanowi lex specialis w stosunku do przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego, nie reguluje jednakże kwestii właściwości organu w sytuacji braku możliwości ustalenia miejsca zamieszkania świadczeniobiorcy. Nie ma też możliwości odwołania się do ustawy o pomocy społecznej – jak wskazano w przytoczonej na wstępie tezie – gdyż żaden przepis ustawy nie zawiera odpowiedniej normy odsyłającej.
Naczelny Sąd Administracyjny podzielił stanowisko, że w sytuacji, gdy na podstawie przepisów szczególnych nie można wskazać organu właściwego do rozpatrzenia sprawy, subsydiarnie zastosowanie muszą znaleźć zasady zawarte w przepisach Kodeksu postępowania administracyjnego, regulujące ogólne zasady ustalania właściwości miejscowej organu administracji publicznej. Stosowanie przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego jest bowiem wyłączone tylko w takim zakresie, w jakim przepisy szczególne z zakresu prawa administracyjnego zawierają odmienne uregulowania. Tymczasem – jak już wskazano – art. 54 ust. 1 ustawy o świadczeniach nie pozwala na określenie właściwości organu w przypadku braku możliwości ustalenia miejsca zamieszkania świadczeniobiorcy. Brak w tej kwestii także innych przepisów szczególnych. Tak więc, jeśli ustalenie organu właściwego miejscowo w sprawie nie jest możliwe w oparciu o przepis art. 54 ust. 1 ustawy o świadczeniach, to ustalanie właściwości miejscowej organu następuje z uwzględnieniem regulacji zawartych w art. 21 § 1 i 2 k.p.a.
