Rak piersi to najczęstsza choroba nowotworowa wśród kobiet. Głównym powodem, dla którego tak wiele kobiet nadal umiera na raka jest zbyt późne wykrycie choroby, wtedy gdy jest ona już w zaawansowanym stadium. Postęp medycyny, umiejętności polskich lekarzy i nakłady Ministra Zdrowia na specjalistyczną aparaturę stosowaną w diagnostyce i leczeniu onkologicznym sprawiają, że w zdecydowanej większości przypadków wczesne wykrycie raka piersi umożliwia całkowite wyleczenie. Dlatego warto regularnie wykonywać badania diagnostyczne (mammografię, USG i samobadanie piersi).
Największe ryzyko zachorowania na raka piersi dotyczy kobiet w wieku od 50 do 69 lat – dlatego panie będące w tej grupie wiekowej powinny robić mammografię co dwa lata. Mammografia jest finansowana przez Narodowy Fundusz Zdrowia. Trwa zaledwie kilka minut, a pacjentki, do których skierowany jest program profilaktyczny (czyli panie w wieku 50 – 69 lat) nie muszą mieć na nią skierowania ani specjalnego zaproszenia. Aby wykonać mammografię w ramach programu, wystarczy zgłosić się do jednej z placówek, które realizują program.
Wyniki badań dowodzą, że kobiety, które regularnie wykonują mammografię, dużo rzadziej umierają z powodu raka piersi. Mammografia to badanie, które za pomocą promieni rentgenowskich pozwala wykryć raka piersi we wczesnym stadium rozwoju – gdy leczenie jest dużo bardziej skuteczne.
Panie, które ze względu na wiek nie uczestniczą w programie profilaktycznym, mogą wykonać bezpłatne badanie piersi (mammografię lub USG) na podstawie skierowania wydanego przez lekarza specjalistę (ginekologa, onkologa) przyjmującego w ramach ubezpieczenia zdrowotnego. O tym, czy pacjentka powinna mieć wykonane USG czy mammografię, decyduje lekarz.
Ważnym elementem profilaktyki jest samobadanie piersi. Już od dwudziestego roku życia każda z pań powinna regularnie badać piersi, a raz w roku takie badanie powinno być wykonane przez ginekologa, chirurga lub onkologa.
Czynniki, które zwiększają ryzyko wystąpienia raka piersi to:
- region geograficzny – w Europie zachorowalność na raka piersi jest większa niż w Azji;
- wiek – najwięcej zachorowań występuje u kobiet po 50. roku życia (zagrożenie nowotworem wrasta wraz z wiekiem);
- obciążenie genetyczne – występowanie raka wśród najbliższych krewnych (pierwszy stopień pokrewieństwa – matka, siostra, córka), szczególnie przed 40. rokiem życia, występowanie mutacji genów BRCA1 i BRCA2;
- wiek pokwitania i przekwitania – wystąpienie pierwszej miesiączki przed 12. rokiem życia oraz początek menopauzy po 54. roku życia;
- brak potomstwa – ryzyko jest większe u kobiet, które nigdy nie rodziły;
- późne rodzicielstwo – ryzyko jest od 2 do 3 razy większe u kobiet, które pierwsze dziecko urodziły po 40. roku życia;
- wieloletnia hormonalna terapia zastępcza – stosowanie terapii w okresie menopauzy zwiększa ryzyko zachorowania na raka piersi o około 2,7% na każdy rok jej stosowania;
- zbyt duża masa ciała, podwyższone BMI – największe ryzyko dotyczy kobiet, które znacząco przybrały na wadze po 18. roku życia. Kobiety otyłe po menopauzie są 2 razy bardziej narażone na zachorowanie na raka piersi. Otyłość to także czynnik, który sprzyja przerzutom;
- niewłaściwa dieta – nadmiar tłuszczów nasyconych (zwierzęcych) w diecie oraz nadmierne spożywanie alkoholu (30 – 60 gramów dziennie);
- promieniowanie jonizujące – ekspozycja na promieniowanie, szczególnie w młodym wieku;
- wcześniejsze choroby piersi;
- łagodne zmiany w piersi – u kobiet, u których wykryto atypową hiperplazję nabłonkową, ryzyko zachorowania jest od 4 do 5 razy większe.
Zachorowaniu na raka można przeciwdziałać, dbając o stan zdrowia i dobrą formę – to właśnie profilaktyka pierwotna. Wiadomo także, że na raka piersi rzadziej chorują kobiety, które karmiły piersią (nawet przez krótki okres).
Wyniki badań wskazują, że wzrost ryzyka zachorowania na raka piersi ma związek z nadmiernym spożywaniem tłuszczy, nadwagą oraz spożywaniem alkoholu. Ilość tkanki tłuszczowej oraz spożycie alkoholu wpływają na poziom kobiecych hormonów – estrogenów. Im wyższy poziom estrogenów, tym większe ryzyko zachorowania na raka piersi.
W przypadku raka piersi decydujące znaczenie ma profilaktyka wtórna, czyli wczesne wykrycie nowotworu. Dlatego każda kobieta od 20. roku życia powinna regularnie badać swoje piersi. Takie badanie wykonuje się samodzielnie, najlepiej pierwszego dnia po zakończeniu miesiączki. Kobiety po menopauzie również powinny raz w miesiącu badać piersi – najlepiej zawsze tego samego dnia. Raz w roku takie badanie powinno być wykonane przez ginekologa, chirurga lub onkologa – nawet jeśli samobadanie nie wykazuje żadnych niepokojących zmian.
Źródło: www.mz.gov.pl
