Choć na kalendarzu mamy już rok 2013, to administracja rządowa przedkłada Komisji Wspólnej do zapoznania się informacje dotyczące realizacji różnych rządowych programów w roku 2011. Analiza informacji z wykonania Narodowego Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego za ten okres pozwala postawić tezę, że należy on do grona programów opracowywanych wyłącznie w celach marketingowych – pokazania troski o los jakiejś grupy osób – a nie podjęcia realnych działań.
Dwie instytucje szczebla centralnego – Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji oraz Narodowy Fundusz Zdrowia nie złożyły sprawozdania z realizacji Programu. Poza chwalebnymi wyjątkami (Ministerstwo Sprawiedliwości, Ministerstwo Obrony Narodowej, Ministerstwo Spraw Wewnętrznych) większość administracji rządowej nie zrealizowała zobowiązań wynikających z Programu. W wielu przypadkach – włącznie z działaniami podejmowanymi przez Ministra Zdrowia – tłumaczono, że nie można było realizować zadań ze względu na brak środków finansowych oraz ograniczone zasoby kadrowe. Nawet w tych przypadkach, w których jakieś działania były podejmowane w informacji nie przedstawiano zazwyczaj osiągniętej wartości wskaźnika monitorującego. Szczególnie kompromitujące była sytuacja, w której przygotowanie przez Ministra Zdrowia projektów programów zdrowotnych, które otrzymały negatywną opinię Prezesa Agencji Oceny Technologii Medycznych jako… niespełniające wymogów programu zdrowotnego.
Nie lepiej wygląda sytuacja w przypadku samorządów, które na podstawie Programu zostały zobowiązane do realizacji zadań (w przypadku powiatów były to łącznie 23 zadania), na które nie otrzymały środków. W efekcie na 314 powiatów kwestionariusz sprawozdawczy wypełniło zaledwie 255 powiatów. Spośród tej grupy 56 powiatów nie zrealizowało żadnego zadania zgodnie z harmonogramem, a kolejne 115 nie więcej niż 5 zadań. Żaden powiat nie zrealizował więcej niż 20 zadań. Sto sześćdziesiąt pięć powiatów nie przeznaczyło żadnych środków finansowych na działania skierowane na ochronę zdrowia psychicznego.
Na szczeblu gmin (z wyłączeniem miast na prawach powiatu) spośród istniejących w Polsce 2.479 gmin pełną ankietę przesłało 1.414 gmin. Spośród tych gmin 630 nie zrealizowało żadnego zadania zgodnie z harmonogramem, a kolejne 754 – nie więcej niż 5.
Nie inaczej wygląda sytuacja w samorządach województw.
Warto podkreślić, że mimo znaczących uchybień w realizacji Programu przez administrację rządową, praktycznie całe wielostronicowe wnioski poświęcone zostały nierealizowaniu Programu przez samorząd terytorialny. Do rozgrzeszenia tej pierwszej wystarczyło stwierdzenie, że „z uwagi na trudną sytuację budżetu państwa, zadania nałożone na ministrów właściwych ze względu na cele Programu nie mogły zostać w pełni zrealizowane”. W sektorze samorządowym wezwano natomiast decydentów i innych przedstawicieli jednostek samorządu terytorialnego, od najwyższego do najniższego poziomu, kreujących politykę zdrowotna w obszarze reprezentowanych podmiotów, by byli świadomi, że „(...) tylko zdrowe społeczeństwo jest zdolne do wytwarzania dóbr materialnych i niematerialnych, warunkujących utrzymanie i rozwój społeczno-gospodarczy kraju.”
Apelujemy by decydenci na szczeblu centralnym dostrzegali belkę w swoim oku, a zwłaszcza pamiętali o konstytucyjnej zasadzie adekwatności dochodów do zadań.
