Trwają prace nad ustawą wprowadzającą tak zwany bon senioralny, który – wedle założeń autorów – ma wypełnić lukę pomiędzy pomocą społeczną i świadczeniami realizowanymi w jej ramach, a systemem ochrony zdrowia, w tym w szczególności opieką długoterminową nad osobami w wieku 75 lat i więcej. Projekt dokumentu jest aktualnie na etapie konsultacji. Swoje uwagi do niego opublikował między innymi Prezes Urzędu Ochrony Danych Osobowych (PUODO) Mirosław Wróblewski.
Po co i dla kogo bon senioralny?
Wprowadzenie ustawy o bonie senioralnym jest odpowiedzią na wyzwania związane z godzeniem obowiązków wynikających z pracy i zapewnieniem wsparcia osobom w wieku 75 lat lub więcej przez rodzinę. Jako główne cele ustawy wskazywane są: wsparcie osób aktywnych zawodowo w zapewnieniu opieki nad osobami starszymi, rozszerzenie wachlarza usług społecznych oraz zwiększenie podaży osób świadczących usługi opiekuńcze dedykowane seniorom, aktywizacja społeczności lokalnych i wzrost aktywności zawodowej, w szczególności na obszarach wiejskich.
Miesięczna wartość bonu senioralnego może wynosić maksymalnie 2150,00 zł, co odpowiada 50% wynagrodzenia minimalnego w II połowie 2024 roku. Usługi świadczone w ramach bonu senioralnego będą przyznawane w zakresie podstawowych czynności dnia codziennego w ramach czterech obszarów, które będą obejmować podstawowe zaspokojenie codziennych potrzeb życiowych, pomoc w uzyskaniu dostępu do świadczeń zdrowotnych, podstawową opiekę higieniczno-pielęgnacyjną lub zapewnienie kontaktów z otoczeniem.
Uwagi PUODO do projektu ustawy o bonie senioralnym
Urząd Ochrony Danych Osobowych (UODO) po przeanalizowaniu projektu ustawy o bonie senioralnym sformułował kilka uwag dotyczących przetwarzania danych osobowych na szeroką skalę, w tym danych szczególnych kategorii dotyczących zdrowia. Zdaniem Prezesa Mirosława Wróblewskiego, który powołuje się między innymi na przepisy zawarte w unijnym rozporządzeniu o ochronie danych osobowych (RODO), tworzone przepisy powinny standardowo zostać objęte testem prywatności, jak również oceną skutków dla ochrony danych osobowych.
„Projekt przewiduje na przykład przetwarzanie daty urodzenia seniora w sytuacji, gdy przetwarzany jest jego numer PESEL. Zbędna jest również data urodzenia osoby składającej wniosek o przyznanie świadczenia, gdyż data urodzenia zstępnego nie wpływa na realizację świadczenia. Kwestionariusz oceny sytuacji seniora zawiera m.in. pytania dotyczące samodzielności w zakresie podstawowych czynności życia codziennego. Z brzmienia przepisu nie wynika precyzyjnie, jakie dane osobowe w tym zakresie będą pozyskiwane. Nie jest jasne, czy w kwestionariuszu będą przetwarzane dane dotyczące zdrowia, które zgodnie z RODO podlegają szczególnemu reżimowi ochrony, wyższemu niż tzw. dane zwykłe” – wskazuje PUODO w piśmie skierowanym do Minister Marzeny Okły-Drewnowicz, odpowiedzialnej za projekt ustawy.
Wątpliwości UODO budzi także przepływ i zakres informacji dotyczący ustalonego zakresu świadczeń pomiędzy podmiotami zaangażowanymi w realizację bonu senioralnego. Projekt zakłada, że dane podmiotów realizujących na zlecenie gminy usługi z zakresu danych osobowych, będą jawne i publikowane w Biuletynie Informacji Publicznej. W praktyce będzie to oznaczać podawanie danych osób fizycznych wraz z adresem. Jak wskazuje PUODO, cel tej operacji nie został wskazany w projekcie ustawy.
PUODO zwraca również uwagę, że pozyskiwanie i przetwarzanie danych potrzebnych od oceny sytuacji danej rodziny powinno następować jedynie w konkretnie określonych i uzasadnionych przypadkach, w jasno określonym trybie, w zakresie ograniczonym przepisem prawa, wiązać się ściśle z celem funkcjonowania rejestru, odbywać się na drodze wnioskowej, przy zastosowaniu adekwatnych środków kontroli, poufności i przejrzystości.
