Zasiłek celowy jest świadczeniem pieniężnym z pomocy społecznej, którego otrzymanie uzależnione jest od spełnienia kryterium dochodowego wnioskodawcy. Zasiłek ten nie jest przyznawany na zaspokojenie konkretnej potrzeby. Ma on zapewnić wnioskodawcy dochód na zaspokojenie danej potrzeby bytowej. Spełnienie warunków do otrzymania zasiłku obliguje organ do przyznania tego świadczenia, zaś swoboda organu (uznanie) sprowadza się tylko do ustalenia okresu zasiłkowego i wysokości świadczenia - w granicach wyznaczonych ustawą.
Uznanie administracyjne polega na tym, że przed wydaniem decyzji, organ winien zbadać i wyjaśnić wszystkie okoliczności sprawy, które mogą mieć dla sprawy istotne znaczenie. Motywy decyzji o charakterze uznaniowym nie mogą być bowiem dowolne, muszą mieć związek ze sprawą oraz opierać się na przesłankach o charakterze prawnym.
Uznaniowy charakter decyzji nie zwalnia organu od obowiązku przeprowadzenia postępowania w prawidłowy sposób. Organ ma obowiązek wypełnić zawarty w art. 7 k.p.a. nakaz dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego sprawy oraz określony w art. 77 § k.p.a. obowiązek zebrania i rozpatrzenia w sposób wyczerpujący materiału dowodowego. Wydanie decyzji musi być zatem poprzedzone wyjaśnieniem okoliczności sprawy w zakresie przesłanek umorzenia i ich analizą, z zachowaniem wymogów proceduralnych. Zadaniem sądu administracyjnego jest natomiast przede wszystkim ocena, czy organ nie wykroczył poza zakres przyznanej mu przez ustawodawcę swobody orzekania oraz to, czy organ zachował określone prawem wymogi proceduralne. Sądowa kontrola decyzji uznaniowych nie obejmuje natomiast prawidłowości wyboru przez organ jednej z możliwych opcji rozstrzygnięcia sprawy, gdyż wybór rozstrzygnięcia wymyka się kryteriom prawnym, opierając się na przesłankach celowościowych, rzetelnościowych, gospodarnościowych i innych tego typu determinantach pozaprawnych.
W orzecznictwie sądowym zwraca się uwagę, że pomoc społeczna zależy nie tylko od potrzeb osoby ubiegającej się o świadczenie, ale także od aktualnej sytuacji finansowej ośrodka pomocy społecznej. Ośrodek ten ma objąć pomocą wszystkich, którzy spełniają warunki do jej otrzymania przy uwzględnieniu swoich możliwości finansowych. Brak wystarczających środków na pokrycie całości zgłoszonych wniosków o świadczenia uprawnia organ do adekwatnego ograniczenia pomocy. Organ zajmujący się dystrybucją świadczeń w ramach pomocy społecznej musi nimi tak dysponować, aby nie dopuścić do rażących dysproporcji w rozmiarze świadczeń przyznawanych osobom uprawnionym.
Niewątpliwie możliwości ośrodków pomocy społecznej, jak i możliwości budżetu Państwa, są ograniczone, przy czym w niniejszej sprawie organy wskazały, że środki finansowe będące w dyspozycji MOPR są niewystarczające na zaspokojenie wszystkich zgłaszanych potrzeb osób uprawnionych. Z wyjaśnień organów wynika, że z uwagi na wspomniane ograniczone środki wielkość przyznawanych świadczeń jest limitowana nawet w stosunku do osób spełniających kryterium dochodowe określone w ustawie.
Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie z dnia 8 sierpnia 2024 r., sygn. II SA/Sz 248/24
Źródło: CBOSA
