Przyznanie środków na utrzymanie lokalu mieszkalnego lub domu dla zastępczej rodziny zawodowej, o której mowa w art. 82 ust. 3a ustawy z 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej uzależnione jest od opinii organizatora pieczy zastępczej zarówno co do samego przyznania środków jak i co do ich wysokości.
O ile zatem decyzje wydawane w trybie art. 83 ust. 2 ustawy podlegałyby kontroli instancyjnej, a następnie sądowej co do prawidłowości zastosowania uznania administracyjnego, o tyle kontrola decyzji wydawanych na podstawie art. 83 ust. 3a ustawy byłaby ograniczona wyłącznie do ustalenia czy spełnione zostały warunki dotyczące charakteru rodziny, ilości umieszczonych w niej dzieci lub osób, o których mowa w art. 37 ust. 3 ustawy oraz czy organizator pieczy zastępczej wydał opinię.
Zgodnie z art. 83 ust. 2 ustawy rodzina zastępcza niezawodowa i zawodowa może otrzymywać środki finansowe na utrzymanie lokalu mieszkalnego w budynku wielorodzinnym lub domu jednorodzinnego w wysokości odpowiadającej kosztom ponoszonym przez rodzinę zastępczą niezawodową albo zawodową na czynsz, opłaty z tytułu najmu, opłaty za energię elektryczną i cieplną, opał, wodę, gaz, odbiór nieczystości stałych
i płynnych, dźwig osobowy, antenę zbiorczą, abonament telewizyjny i radiowy, usługi telekomunikacyjne oraz związanym z kosztami eksploatacji, obliczonym przez podzielenie łącznej kwoty tych kosztów przez liczbę osób zamieszkujących w tym lokalu lub domu jednorodzinnym i pomnożenie przez liczbę dzieci i osób, które osiągnęły pełnoletność przebywając w pieczy zastępczej, o których mowa w art. 37 ust. 2, umieszczonych w rodzinie zastępczej wraz z osobami tworzącymi tę rodzinę zastępczą.
Stosownie natomiast do art. 83 ust. 3a ustawy środki finansowe, o których mowa w ust. 2, starosta jest zobowiązany przyznać rodzinie zastępczej zawodowej, w której umieszczono powyżej 3 dzieci i osób, które osiągnęły pełnoletność przebywając w pieczy zastępczej, o których mowa w art. 37 ust. 2, oraz jeżeli potrzeba przyznania tych środków zostanie potwierdzona w opinii organizatora rodzinnej pieczy zastępczej.
Artykuł 83 ust. 2 ustawy ma charakter uznaniowy. Prawidłowe zastosowanie owego przepisu wymaga zatem zastosowania zasad uznania administracyjnego, określonych w art. 7 k.p.a. Zgodnie z nim organy administracji publicznej stoją na straży praworządności, podejmują wszelkie czynności niezbędne do załatwienia sprawy, mając na względzie interes społeczny i słuszny interes obywateli.
Pojęcia interesu społecznego i słusznego interesu obywateli nie zostały zdefiniowane w k.p.a. Jak zwraca się uwagę w doktrynie, sposób rozumienia przywołanych w art. 7 k.p.a. uzależniony jest od okoliczności danej sprawy i nie ma charakteru jednolitego czy abstrakcyjnego, niezmiennego. Zatem zastosowanie przepisu prawa materialnego, upoważniającego do działania w ramach uznania administracyjnego wymaga sprecyzowania przez organ, jak w realiach danej sprawy rozumie on pojęcia interesu społecznego i słusznego interesu obywateli, następnie wyjaśnienia podjętego rozstrzygnięcia.
W przypadku decyzji uznaniowej wydawanej na podstawie art. 83 ust. 2 ustawy pojęcie interesu społecznego i słusznego interesu obywateli musi być odkodowywane przez pryzmat celów wskazanych wprost przez ustawodawcę w preambule ustawy. Jak z niej wynika, ustawa uchwalona została "dla dobra dzieci, które potrzebują szczególnej ochrony i pomocy ze strony dorosłych (...) dla dobra rodziny, która jest podstawową komórką społeczeństwa oraz naturalnym środowiskiem rozwoju, i dobra wszystkich jej członków, a w szczególności dzieci, w przekonaniu, że skuteczna pomoc dla rodziny przeżywającej trudności w opiekowaniu się
i wychowywaniu dzieci oraz skuteczna ochrona dzieci i pomoc dla nich może być osiągnięta przez współpracę wszystkich osób, instytucji i organizacji pracujących z dziećmi i rodzicami."
Przepis art. 82 ust. 3a ma natomiast charakter związany o tyle, że zgodnie z jego brzmieniem starosta obligatoryjnie przyznaje rodzinie zastępczej świadczenie na utrzymanie lokalu mieszkalnego lub domu, gdy spełnione są łącznie trzy przesłanki:
- rodzina posiada charakter zawodowy,
- umieszczono w niej więcej niż trójkę dzieci,
- potrzeba przyznania środków zostanie potwierdzona w opinii organizatora rodzinnej pieczy zastępczej.
Wyrok naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 27 czerwca 2023 r., sygn. I OSK 1566/22
Źródło: CBOSA
