Dofinansowanie zadań zleconych przez jednostki samorządu terytorialnego jest możliwe, gdy przewidują to odrębne ustawy, a dochody własne JST mają służyć realizacji zadań własnych samorządów – uzasadniła w swoim wyjaśnieniu poznańska RIO.
Stanowisko Izby stanowi odpowiedź na wniosek jednego ze starostów w przedmiocie możliwości wydatkowania środków własnych powiatu na dofinansowanie programów korekcyjno-edukacyjnych oraz programów psychologiczno-terapeutycznych dla osób stosujących przemoc domową.
Co mówi ustawa?
RIO zwróciła uwagę, że zgodnie z art. 6 ust. 1 ustawy o przeciwdziałaniu przemocy domowej (uoppd) zadania w zakresie przeciwdziałania przemocy domowej są realizowane przez organy administracji rządowej i jednostki samorządu terytorialnego na zasadach określonych w przepisach ustawy o pomocy społecznej lub ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi, chyba że przepisy niniejszej ustawy stanowią inaczej. Katalog zadań własnych powiatu został uregulowany w art. 6 ust. 3 uoppd, a katalog zadań z zakresu administracji rządowej realizowanych przez powiat w art. 6 ust. 4 uoppd. Co istotne, ustawa w art. 6 ust. 5 przewiduje, że środki na realizację i obsługę zadań z zakresu administracji rządowej zapewnia budżet państwa.
RIO o dotacji na zadania zlecone
Izba wskazała, że z art. 49 ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego (uodjst) wynika, że JST wykonująca zadanie zlecone z zakresu administracji rządowej powinna otrzymać z budżetu państwa dotację celową w wysokości zapewniającej realizację tego zadania. Dotacja przekazywana przez wojewodę powinna zatem umożliwiać pełne i terminowe wykonanie zleconego zadania. Jeśli dotacja celowa nie umożliwia pełnego wykonania zadania zleconego, to należy uznać, że nie została przekazana zgodnie z wymogami art. 49 ust. 5 uodjst. W takim przypadku, co wynika wprost z art. 49 ust. 6 uodjst, jednostce samorządu terytorialnego przysługuje prawo dochodzenia należnego świadczenia wraz z odsetkami w postępowaniu sądowym. Z kolei zgodnie z art. 149 ust. 1 ustawy o finansach publicznych, dotacje celowe na realizację zadań w zakresu administracji rządowej oraz innych zadań zleconych ustawami są przekazywane JST przez wojewodę w terminie umożliwiającym pełne i terminowe wykonywanie zadań.
Dofinansowanie zadań zleconych, tylko gdy przewiduje to ustawa
RIO zauważyła, że jednostka samorządu terytorialnego może dofinansować zadania zlecone tylko, gdy przewidują to odrębne ustawy. Przykładowo – dofinansowanie Państwowej Straży Pożarnej jest możliwe za pośrednictwem Funduszu Wsparcia PSP na podstawie art. 19b ustawy o Państwowej Straży Pożarnej.
Jak wskazał Sąd Najwyższy (wyrok z 18.11.2016 r., sygn. akt I CSK 823/15) „w przepisach rangi ustawowej brak podstaw do finansowania przez jednostkę samorządu terytorialnego zrealizowanych zadań zleconych z zakresu administracji rządowej ze środków własnych”. Oznacza to, że dochody własne JST mają służyć realizacji zadań własnych samorządów.
Brak podstaw vs samodzielność powiatu
Podsumowując, Izba nie znalazła podstaw do dofinansowania ze środków własnych powiatu zadań z zakresu administracji rządowej opisanych we wniosku starosty.
Co jednak interesujące – RIO zwróciła uwagę na „samodzielność powiatu”, bowiem zgodnie z art. 2 ust. 1 ustawy o samorządzie powiatowym, powiat wykonuje określone ustawami zadania publiczne w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność.
Samodzielność powiatu wyznaczona jest przez posiadanie własnego majątku, osobowości prawnej, a także możliwości ponoszenia odpowiedzialności odszkodowawczej za własne działania. Samodzielność ta podlega jednak ograniczeniom wynikającym z przepisów prawa publicznego, gdzie określono granice swobody w zakresie wykonywania zadań i kompetencji oraz zasady sprawowanego nadzoru.
Końcowo RIO podkreśliła, że w przypadku podjęcia decyzji o sfinansowaniu zadania zleconego ze środków własnych, powiatowi będzie przysługiwało roszczenie wobec Skarbu Państwa.
Wyjaśnienie Regionalnej Izby Obrachunkowej w Poznaniu z 03.06.2024 r., znak: WA-0280/33/2024
Źródło: www.bip.poznan.rio.gov.pl
