Na osobie ubiegającej się o przyznanie pomocy spoczywa obowiązek umożliwienia organowi dokonania ustaleń faktycznych, mających zasadnicze znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy. Aby otrzymać pomoc społeczną, osoba zainteresowana zobowiązana jest do udzielenia organowi pomocy w ustaleniu sytuacji faktycznej. Niewyrażenie przez stronę zgody na przeprowadzenie wywiadu środowiskowego, a za takie wypada uznać uchylanie się od przeprowadzenia tej czynności, może stanowić samodzielną podstawę do odmowy przyznania wnioskowanego świadczenia.
Stosownie do art. 2 ust. 1 i art. 3 ust. 4 ustawy o pomocy społecznej, pomoc społeczna jest instytucją polityki społecznej państwa mającą na celu umożliwienie osobom i rodzinom przezwyciężanie trudnych sytuacji życiowych, których nie są one w stanie pokonać, wykorzystując własne uprawnienia, zasoby i możliwości. Potrzeby osób i rodzin korzystających z pomocy powinny zostać uwzględnione, jeżeli odpowiadają celom i mieszczą się w możliwościach pomocy społecznej.
Zgodnie z art. 4 przywołanego aktu osoby i rodziny korzystające z pomocy społecznej są obowiązane do współdziałania w rozwiązywaniu ich trudnej sytuacji życiowej. Natomiast wobec braku zastosowania się przez korzystającego z pomocy społecznej do wskazanej wyżej powinności organ może odmówić udzielenia tejże pomocy.
W niniejszej sprawie pomimo kilkukrotnych prób podejmowanych od początku postępowania skarżący uniemożliwiał przeprowadzenie wywiadu środowiskowego, nie wyrażając zgody na tę czynność. Skarżący był także informowany o możliwości stawiennictwa w siedzibie MOPR oraz że możliwe jest, z przyczyn związanych z przeciwdziałaniem COVID-19, ustalenie sytuacji rodzinnej, osobistej, dochodowej i majątkowej na podstawie rozmowy telefonicznej z pracownikiem socjalnym.
Nie kwestionując zatem trudnej sytuacji życiowej skarżącego, na którą powołuje się w skardze, przytoczone wyżej regulacje ustawy o pomocy społecznej nie pozostawiają wątpliwości co do tego, że aby organ miał w ogóle szansę rozpatrzyć pozytywnie wniosek o przyznanie zasiłku celowego, musi w tym celu dokonać stosownych ustaleń faktycznych, a podstawowym dowodem pozwalającym na to jest obligatoryjny dowód w postaci wywiadu środowiskowego.
Uniemożliwienie przeprowadzenia takiego dowodu skutkować musi z odmową przyznania świadczenia. Gdyby bowiem uznać, że skarżący był nieobecny w domu podczas wizyty pracowników socjalnych, to powinien ustalić inny dogodny termin wywiadu środowiskowego. Podjęte próby sporządzenia wywiadu w terminach, o których skarżący wiedział, świadczą o tym, że skarżący w wywiadzie tym nie chce uczestniczyć.
Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Katowicach z dnia 27 października 2021 r., sygn. II SA/Ke 754/21
Źródło: CBOSA
