Przeprowadzanie przez kuratorów sądowych wywiadu środowiskowego to ingerencja państwa w konstytucyjnie chronione prawo obywateli do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego. Według Rzecznika Praw Obywatelskich podstawy i kryteria takich działań powinny być jasno i ściśle określone w przepisach rangi ustawowej. Rzecznik wystąpił do Ministra Sprawiedliwości z prośbą o podjęcie odpowiedniej inicjatywy ustawodawczej.

Do Rzecznika Praw Obywatelskich wpłynęło pismo Przewodniczącego Krajowej Rady Kuratorów poruszające problem braku przepisów upoważniających kuratorów do wykonywania wywiadów środowiskowych w postępowaniach rodzinnych wykonawczych. Prowadzi to do sytuacji, w których kuratorzy niekiedy odmawiają przeprowadzania wywiadów, powołując się na brak podstawy prawnej.  W ocenie RPO, konieczne jest jednoznaczne uregulowanie pozycji kuratora sądowego w tym zakresie. Jest to tym bardziej istotne, że w omawianych sytuacjach działania organów pomocniczych władzy sądowniczej wkraczają w sferę konstytucyjnych i konwencyjnych wolności i praw człowieka. Problem dotyczy m.in. spraw takich jak: postępowania prowadzone wobec osób z zaburzeniami psychicznymi o umieszczenie w zakładzie psychiatrycznym bądź domu pomocy społecznej, ustalenie warunków życiowych osób ubezwłasnowolnionych, przeprowadzenie wywiadu środowiskowego z kandydatami na opiekunów prawnych lub kuratorów osób ubezwłasnowolnionych, a także z kandydatami do pełnienia funkcji rodziny zastępczej.

Jak tłumaczy Dyrektor Zespołu Prawa Cywilnego Biura RPO Kamila Dołowska: „Podstawy prawne przeprowadzania takich wywiadów muszą być jednoznaczne i niebudzące żadnych wątpliwości, zwłaszcza zaś konstytucyjnych. Stąd też uregulowanie kwestii poruszonych w wystąpieniu w przepisach Kodeksu postępowania cywilnego jest niezwykle ważne.”

Źródło: rpo.gov.pl