Na którym powiecie ciąży obowiązek zapewnienia rodziny pomocowej, jeżeli dziecko na podstawie porozumienia zostało umieszczone w rodzinie zastępczej funkcjonującej na terenie innego powiatu?
Obowiązek zapewnienia rodziny pomocowej rodzinie zastępczej spoczywa na powiecie na terenie którego funkcjonuje rodzina zastępcza, a w przypadku rodzin zastępczych zawodowych lub rodzinnych domów dziecka utworzonych na terenie innego powiatu, na powiecie, który zawarł umowę z tą rodziną zastępczą lub rodzinnym domem dziecka. Powiat zobowiązany do finansowania pobytu dziecka w pieczy zastępczej powinien ponosić koszty świadczenia dla rodziny pomocowej.
Zgodnie z art. 191 ust. 5 w związku z art. 191 ust. 1 pkt 1 ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej powiat, na terenie którego funkcjonują mogące przyjąć dziecko rodzina zastępcza, rodzinny dom dziecka lub placówka opiekuńczo-wychowawcza, zawiera z powiatem właściwym do finansowania pobytu dziecka w pieczy zastępczej porozumienie w sprawie przyjęcia dziecka oraz warunków jego pobytu i wysokości wydatków na opiekę i wychowanie dziecka umieszczonego w rodzinie zastępczej albo rodzinnym domu dziecka. Zgodnie z art. 192 pkt 10 ustawy do wydatków na opiekę i wychowanie dziecka zalicza się świadczenia dla rodziny pomocowej. Jednocześnie nie ma przepisu w ustawie, który wyłączałby ten rodzaj wydatku z grupy wydatków, o których mowa w art. 191 ust. 1 pkt 1. Oznacza to, że w porozumieniu strony (powiaty) powinny określić warunki finansowania pobytu dziecka umieszczonego w rodzinie zastępczej lub rodzinny domu dziecka, w rodzinie pomocowej.
Za powyższą interpretacją przemawiają również inne przepisy ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej. Zgodnie z art. 39 ust. 2 rodziny zastępcze oraz rodzinne domy dziecka, na ich wniosek, mogą być wspierane przez rodziny pomocowe, na zasadach określonych w art. 73-75 ustawy. Powyższy przepis oznacza tyle, że rodzina pomocowa jest przydzielana rodzinie zastępczej lub prowadzącemu rodzinny dom dziecka a nie dziecku umieszczonemu w tej rodzinie. Zatem obowiązek rozpatrzenia wniosku o przyznanie rodziny pomocowej będzie wymagał podjęcia działań przez właściwego starostę właściwego dla tej rodziny zastępczej.
Dalej na podstawie art. 54 ust. 3 pkt 12 umowa z rodziną zastępczą zawodową określa warunki czasowego niesprawowania opieki nad dzieckiem przez rodzinę zastępczą, w szczególności związanego z wypoczynkiem. Zgodnie z art. 73 rodzinę pomocową ustanawia m.in. w okresie czasowego niesprawowania pieczy zastępczej w związku w wypoczynkiem. Trudno zatem wyobrazić sobie sytuację by na podstawie art. 54 ust. 3 pkt 12 starosta zawierający umowę z rodziną podejmował zobowiązanie za inne powiaty, których nie reprezentuje w zakresie zapewnienia rodzinie zastępczej zawodowej wsparcia rodziny pomocowej. Podobnie rzecz się ma w przypadku rodzinnych domów dziecka (art. 62 ust. 1 pkt 10).
Na zakończenie należy wskazać uwagę na wykładnie celowościową przepisów ustawy jako uzupełnienie wykładni literalnej. Wprowadzenie instytucji rodzin pomocowych miało na celu wsparcie rozwoju rodzicielstwa zastępczego. Interpretacja, zgodnie z którą powiat zobowiązany do finansowania pobytu dziecka w pieczy zastępczej zobowiązany byłby do zapewnienia rodziny pomocowej mijałby się z tym celem, a w niektórych przypadkach mógłby wręcz prowadzić do zagrożenia dobra dzieci.
Przykładowo w przypadku gdy w danej rodzinie zastępczej zawodowej, którą tworzy osoba niepozostająca w związku małżeńskim, zostało umieszczonych troje dzieci z trzech różnych powiatów, a jednocześnie miałaby miejsce sytuacja losowa np. nieoczekiwany pobyt rodzica zastępczego w szpitalu (art. 73 ustawy) interwencje w sprawie zapewnienia rodziny pomocowej musiałoby podejmować trzech różnych starostów. Oczywistym jest, że nie taka była intencja ustawodawcy.
