W organizacjach pozarządowych więcej kobiet znaleźć można wśród pracowników i wolontariuszy niż wśród ich członków i w ich władzach. Kobiety dominują w organizacjach pomocowych i edukacyjnych, mężczyźni – w sportowych.

Kobiety stanowią większość wśród osób zatrudnionych w trzecim sektorze, ale jest ich mniej wśród członków i w zarządach organizacji. Dominują w organizacjach charytatywnych i pomocowych, ale w największej, sportowej „branży" sektora zdecydowaną większość stanowią mężczyźni.

Członkowie, władze, pracownicy

Ponad 80% polskich organizacji pozarządowych to stowarzyszenia, a więc organizacje członkowskie. Przeciętnie większość osób zrzeszonych stanowią mężczyźni: średnio na cztery kobiety przypada aż sześciu mężczyzn.

– Jednak trzeba pamiętać, że ponad jedną trzecią wszystkich polskich organizacji pozarządowych stanowią stowarzyszenia sportowe – a w nich kobiety tradycyjnie są w zdecydowanej mniejszości. Gdy więc pod lupę weźmiemy sektor bez branży sportowej, sytuacja wygląda już inaczej: proporcje płci wśród członków stają się zrównoważone, a nawet lekko zaczynają dominować kobiety – wyjaśnia Jadwiga Przewłocka ze Stowarzyszenia Klon/Jawor.

Podobnie wyglądają proporcje płci we władzach: mężczyźni stanowią średnio ok. 60% członków zarządu, jednak gdy z analiz wyłączymy organizacje sportowe – okaże się, że proporcje płci stają się zrównoważone, bliskie 50:50.

Co zatem z powszechnym przekonaniem o feminizacji sektora pozarządowego? – Potwierdza się ono, gdy pod lupę weźmiemy nie członków, a osoby pracujące na rzecz organizacji: zarówno odpłatnie, jak i woluntarystycznie – podkreśla Jadwiga Przewłocka.

Przypomnijmy, że ze wsparcia płatnych, regularnych pracowników korzysta ok. 40% organizacji (z czego połowa zatrudnia na etaty). W tych organizacjach kobiety średnio stanowią 55% pracowników, zaś wśród pracowników etatowych ich udział wynosi blisko 70%! Odsetki te znacząco rosną, gdy w analizach pominiemy organizacje sportowe – odpowiednio do 68% i 77%. W prawie połowie organizacji zatrudniających pracowników etatowych zatrudnione są wyłącznie kobiety.

Także wśród wolontariuszy zewnętrznych (osób nienależących do organizacji, ale decydujących się nieodpłatnie angażować w ich działania) dominują panie, zaś w blisko jednej trzeciej przypadków wszyscy wolontariusze to kobiety.

Stereotypy potwierdzone: żeńska pomoc społeczna, męski sport

W organizacjach sportowych zdecydowanie dominują mężczyźni: stanowią średnio ponad 70% członków i składu zarządów. Sfeminizowane okazują się być natomiast organizacje zajmujące się ochroną zdrowia, pomocą społeczną i edukacją: w ich zarządach przeciętnie na sześć kobiet przypada tylko czterech mężczyzn.

Z kolei we wszystkich typach organizacji odsetek kobiet wśród pracowników i wolontariuszy jest wyższy niż wśród członków i w zarządach. W stowarzyszeniach sportowych kobiety stanowią średnio nieco ponad jedną trzecią pracowników, natomiast w organizacjach edukacyjnych, socjalnych, ochrony zdrowia i kulturalnych – ponad 70%.

Skąd dominacja kobiet wśród wolontariuszy i pracowników?

Na dominację kobiet wśród wolontariuszy zewnętrznych i pracowników wpływać może wiele czynników. Z jednej strony w sektorze pozarządowym mamy stosunkowo często do czynienia z pracą w niepełnym wymiarze godzin, a takie zatrudnienie pozwala kobietom łączyć obowiązki zawodowe z rodzinnymi. Można też wskazać kwestie zarobków – stosunkowo niskich w organizacjach pozarządowych. Wiemy, że kobiety w Polsce nie tylko zarabiają mniej niż mężczyźni, ale też maja niższe oczekiwania płacowe. Często podnosi się też problem zawodów gorzej płatnych, w których dominują właśnie kobiety. Czyżby praca w sektorze pozarządowym była jednym z takich zawodów?

A może powód jest bardziej przyziemny: w organizacjach często zatrudnia się osoby do prac biurowych czy zajmujące się księgowością – a te zawody są w Polsce wyraźnie sfeminizowane.

Jeszcze innym powodem mogą być odmienne role przypisane w społeczeństwie kobietom i mężczyznom – to one częściej zajmują się opieką nad dziećmi i osobami starszymi, a wiele organizacji angażuje wolontariuszy właśnie do tego rodzaju działań.

***

Badanie „Kondycja sektora organizacji pozarządowych w Polsce 2012" zrealizowano dzięki środkom Trust for Civil Society in CEE, Polsko-Amerykańskiej Fundacji Wolności, Fundacji Batorego, Funduszu Inicjatyw Obywatelskich.

Badanie zostało przeprowadzone na ogólnopolskiej, reprezentatywnej próbie 1513 fundacji i stowarzyszeń poza OSP w dniach od 6 czerwca do 11 października 2012 przez ankieterów Millward Brown SMG/KRC.

Źródło: Stowarzyszenie Klon/Jawor (informacja prasowa)