Na stronie Senatu RP pojawił się projekt zmiany Prawa oświatowego. Intencją projektodawców jest ustanowienie podstawy prawnej dla funkcjonowania w szkołach współtworzonych przez uczniów spółdzielni.
Popularyzacja idei spółdzielczości wśród uczniów, wskazana przez projektodawców jako jeden z celów funkcjonowania szkolnych spółdzielni, ma wiązać się z wprowadzeniem szeregu innowacji w dotychczasowym porządku prawnym. Wobec dotychczasowego braku takiej regulacji, nowością mają stać się artykuły poświęcone działalności spółdzielni uczniowskich, umieszczone w ustawie Prawo oświatowe pod numerami 85a-85d. W założeniu projektodawcy ma to rozwiązać problem braku konkretnej podstawy prawnej, z którą wiąże się szkolna spółdzielczość. Obecnie istniejące w szkołach spółdzielnie działają bowiem na podstawie statutów opracowywanych wg. Wzorcowego Statutu Spółdzielni Uczniowskiej opracowanego przez Krajową Radę Spółdzielczości w porozumieniu z MEN. Nie ma natomiast regulacji jednoznacznej, co opisywany projekt miałby zmienić.
Spółdzielnia, będąca dobrowolnym zrzeszeniem uczniów danej szkoły lub placówki, będzie mogła zostać utworzona dzięki inicjatywie co najmniej 5 uczniów i za zgodą dyrektora szkoły, którego zadaniem będzie w tym kontekście uzgodnienie z wnioskującymi uczniami warunków jej prowadzenia. Innym z zadań dyrektora ma stać się wyznaczenie nauczyciela-opiekuna, sprawującego na bieżąco nadzór nad działaniami zrzeszenia.
Co szczególnie istotne, spółdzielnia, w której skład mogłoby wejść co najmniej 5 członków, nie będzie podlegać wpisowi do KRS, a - co za tym idzie - posiadać osobowości prawnej. Z "tradycyjnymi" spółdzielniami łączyć ją będzie konieczność wniesienia przez uczestników opłaty tytułem niepodlegającego zwrotowi wpisowego. W założeniu projektodawcy ma być to opłata symboliczna, nieprzekraczająca 10 zł.
Uczniowie pracujący w spółdzielni, nie będą otrzymywać za nią wynagrodzenia. Projektodawca wyklucza także możliwość podziału między uczestników nadwyżki środków pieniężnych uzyskanych w wyniku działalności spółdzielni - te mają być bowiem przeznaczane na dalszą działalność statutową zrzeszenia.
Wewnętrzne zasady działania spółdzielni mają być określane przez statut zawierający informacje takie, jak:
- nazwa spółdzielni
- przedmiot działalności spółdzielni
- prawa i obowiązki członków spółdzielni
- wysokość wpisowego
- organy spółdzielni i ich kompetencje
- zasady przystępowania i występowania ze spółdzielni
- zasady gospodarowania mieniem spółdzielni
Jest to zatem forma uproszczona w porównaniu do statutów "zwykłych" spółdzielni działających na podstawie ustawy Prawo spółdzielcze. W statutach pozbawionych osobowości prawnej spółdzielni uczniowskich nie znajdziemy bowiem wzmianek o zasadach zwoływania walnych zgromadzeń, wybieraniu i odwoływaniu członków organów ani zasad podziału dochodu ogólnego. Wzór statutu ma zostać przedłożony w drodze rozporządzenia przez ministra edukacji, którego zadaniem będzie w tym kontekście maksymalne uproszczenie formy i ułatwienie organizowania spółdzielni, jak i zagwarantowanie jednolitości i przejrzystości jej działania. Rozporządzenie ma uwzględniać potrzeby szkolnictwa branżowego, a także realne możliwości działania w spółdzielniach dzieci reprezentujących różne grupy wiekowe.
Kwestie dotyczące likwidacji spółdzielni uczniowskich nie będą wynikać ze statutu, lecz bezpośrednio z projektowanego przepisu ustawy. Zgodnie z treścią zaproponowaną przez projektodawcę, nastąpi to w sytuacji, gdy dana spółdzielnia nie będzie w stanie prowadzić działalności statutowej ani osiągnąć wymaganego stanu członków, jej działalność zostanie uznana przez dyrektora szkoły za niezgodną ze statutem lub dalsze prowadzenie spółdzielni stanie się niemożliwe za sprawą likwidacji czy przekształcenia szkoły, w której działa.
Do projektu dodany został przepis przejściowy, na mocy którego spółdzielnie uczniowskie działające przed wejściem w życie projektowanej ustawy, miałyby dostosować swoje statuty do jej wymagań w terminie 12 miesięcy od dnia wejścia w życie opisywanych zmian.
Aktualnie projekt podlega opiniowaniu.
Źródło: Senat RP
