15 września 2022 r. sejmowa Komisja Samorządu Terytorialnego i Polityki Regionalnej wysłuchała informacji Ministra Infrastruktury na temat zakresu wykluczenia komunikacyjnego w Polsce oraz wywiązywania się poszczególnych rodzajów jednostek samorządu terytorialnego z odpowiedzialności za organizację komunikacji publicznej.

Wiceminister Andrzej Bittel na wstępie omówił sytuację związaną z transportem kolejowym.

Resort zdaje sobie sprawę, że w dalszym ciągu występują miejscowości, gdzie nie ma dostępu do kolei. To oznacza konieczność modernizacji i rozwoju kolei regionalnych – wskazał.

Realizacja zadań zbiorowego transportu kolejowego na liniach wojewódzkich to wyłączna kompetencja marszałków województw. Ministerstwo Infrastruktury nie jest organizatorem i nie odpowiada za stan realizacji umów PSC (Public Service Contract) w poszczególnych województwach. Zatem władze samorządowe organizują taki transport samodzielnie i na własną odpowiedzialność - stwierdził A. Bittel.

Następnie resort przedstawił, że w ramach programu Wsparcia zadań zarządców infrastruktury kolejowej dotychczas przekazano 16 mld zł z całkowitej puli 23,8 mld zł. Z kolei w ramach Funduszu Kolejowego przekazana kwota to 7,5 mld zł. Środki te służą dokonaniu czynności, które będą podnosiły parametry infrastruktury, tak by można było ułożyć możliwie najlepszy rozkład jazdy w przewozach pasażerskich i towarowych.

Omawiając dane statystyczne, MI wskazało, że długość eksploatowanych linii kolejowych przez wszystkich zarządców wynosi ponad 19 tys. km, w tym linii zelektryfikowanych – 12.156 km (stan na 2021 r.). Zatem udział linii zelektryfikowanych wynosi 63%.

Jak raportuje resort, w ramach programu Kolej Plus mającego na celu usprawnienie komunikacji kolejowej w miejscowościach powyżej 10 tys. mieszkańców przeznaczono 13 mld zł. MI jest na etapie podpisywania umów z JST, które zgłosiły się do programu. Nadto, w celu realizacji rządowego programu budowy lub modernizacji przystanków kolejowych przeznaczono 1 mld zł.

Wiceminister Bittel wyraził przekonanie, że współpraca z samorządami jest bardzo ważna, a ministerstwo przy każdej inwestycji bierze pod uwagę głos społeczności lokalnej. Jednakże część województw nie ujmuje programów kolejowych w opracowywanych przez siebie planach transportowych.

W zakresie transportu drogowego resort wskazał, że dzięki wsparciu z Funduszu Rozwoju Przewozów Autobusowych (FRPA) wynoszącemu w sumie 631 mln zł, w 2022 r. funkcjonuje 5688 linii użyteczności publicznej.

-Część z linii komunikacyjnych nie wymaga finansowania związanego z deficytem, bowiem wchodzi w granice rentowności – stwierdził A. Bittel.

Informacja MI nie usatysfakcjonowała posłanki Moniki Falej, która stwierdziła, że zniechęcenie do komunikacji publicznej jest olbrzymie.

-Mieliśmy się dowiedzieć czego brakuje, a otrzymaliśmy w zasadzie tylko informacje chwalące. A przecież brakuje połączeń autobusowych i kolejowych, to jest fakt. Jest wiele miejsc w Polsce, które są całkowicie wykluczone komunikacyjnie - zauważyła. - W latach 2014-2020 ubyło 480 tys. linii, czyli prawie 40 proc. wcześniej istniejących. Jakie przedsięwzięcia będą realizowane, które zwiększą a nie zmniejszą liczbę połączeń? - zapytała.

Odnośnie FRPA posłanka M. Falej chciała uzyskać informację, czy jest szansa na zwiększenie limitu dopłaty do wozokilometra chociażby do 4,5 zł. Wskazała, że ceny paliw wzrastają, widoczne są braki kadrowe, a koszty utrzymania połączeń są bardzo drogie.

Andrzej Bittel przyznał, że prace nad podniesieniem dopłat nie są prowadzone. W pierwotnym stanie dopłata do deficytu miała wynosić 1 zł w pierwszym roku i 80 groszy w następnym. Pandemia COVID-19 spowodowała, że trzeba ją było podnieść do poziomu 3 zł. FRPA miał za zadanie odtwarzać lub tworzyć nowe połączenia komunikacyjne. W tym zakresie najwięcej do powiedzenia mają samorządowcy. Programy wprowadzone przez rząd mają za zadanie przeciwdziałać wykluczeniu komunikacyjnemu, tzw. „białych plam”.

Na prośbę posłanki Józefy Szczurek-Żelazko wiceminister Bittel przedstawił dane dotyczące aktywności samorządów w zakresie FRPA.

O rządowe wsparcie do linii autobusowych w 2022 r. najczęściej zwracały się samorządy w województwach: mazowieckim, podkarpackim, pomorskim i śląskim.

Samorządy województwa mazowieckiego uzyskały wsparcie w wysokości ponad 91 mln zł, co pozwoliło na uruchomienie 808 linii komunikacyjnych. Z kolei najmniej linii uruchomiono w województwie lubuskim – 199, przy wsparciu w wysokości 13,3 mln zł.

W posiedzeniu komisji uczestniczyli przedstawiciele Związku Powiatów Polskich.

Z retransmisją posiedzenia komisji można zapoznać się tutaj.