11 kwietnia br. odbyło się posiedzenie Senackiej Komisji Rodziny, Polityki Senioralnej i Społecznej. Informowano i dyskutowano o działaniach rządu na rzecz deinstytucjonalizacji opieki społecznej i rozwoju społecznego w Polsce. Spotkaniu przewodniczył Senator Jan Filip Libicki.
Spotkanie miało na celu wprowadzenie senatorów w tematykę deinstytucjonalizacji. Justyna Pawlak, dyrektor Departamentu Pomocy Integracji Społecznej w Ministerstwie Rodziny i Polityki Społecznej wskazała, że został opracowany dokument strategiczny „Strategia Rozwoju Usług Społecznych, czyli Polityka Publiczna na lata 2021-2035.” Zawiera on uregulowania z obszaru deinstytucjonalizacji, czyli działań prowadzących do sytuacji, w której usługi środowiskowe świadczone są w rodzinie, w miejscu zamieszkania lub w sąsiedztwie. Dokument utworzono wychodząc naprzeciw wymogom unijnym.
Dyskutowany akt zawiera diagnozę obszaru procesu deinstytucjonalizacji i dotyczy pięciu obszarów:
1. Opieka nad dzieckiem, w tym dzieckiem z niepełnosprawnością
2. Opieka nad osobami starszymi
3. Niezależne życie – wsparcie osób z niepełnosprawnościami
4. Wsparcie osób z zaburzeniami psychicznymi
5. Wsparcie osób w kryzysie bezdomności.
Wymieniono podstawowe kierunki działań w tym, aby koordynacja była przede wszystkim na poziomie gminy. W ramach pilotażu prowadzonego przez Ministerstwo powstają Centra Usług Społecznych. Jeśli takie centrum nie zostanie stworzone, gmina będzie wyznaczała koordynatora ds. usług społecznych. W założeniach projektu znalazł się też mocny rozwój opieki wytchnieniowej – odpoczynku dla osób sprawujących opiekę nad osobami z niepełnosprawnościami. Wskazano również, że należy rozwijać instytucję mieszkań wspomaganych z szeregiem pobliskich usług. Pozostałymi priorytetami dokumentu były: asystencja osobista dla osób niepełnosprawnych, otwarcie domów pomocy społecznej na usługi środowiskowe, mieszkania dla bezdomnych oraz rozwój rodzinnych form pieczy zastępczej.
Dyrektor Pawlak wskazała, że działania powinny być finansowane nie tylko z budżetu samorządu, ale także z różnych programów rządowych. Planuje się powołanie monitorującego Zespołu ds. Realizacji Strategii, w którego skład wejdą przedstawiciele resortów oraz organizacji pozarządowych. Dokument obecnie skierowany jest do rozpatrzenia przez Komitet Stały Rady Ministrów.
W ramach projektu przewiduje się ogłoszenie konkursu grantowego dla co najmniej dwudziestu samorządów na opracowanie lokalnych planów deinstytucjonalizacji. Budżet na to przeznaczony na wynosi 36 mln zł. Ministerstwo pokłada wielkie nadzieje, że do konkursu przystąpią różne samorządy – gminne, powiatowe, mniejsze oraz większe, co da szeroką perspektywę.
Senator Magdalena Kochan wskazała, że w Polsce działa już kilka Centrów Usług Społecznych na wysokim poziomie.
Senator Ryszard Majer apelował, aby nie zapominać, że dobrze świadczona pomoc społeczna musi kosztować. Obniżanie wydatków może wpłynąć na niekorzyść usług lub pensji pracowniczych. Celem kreatorów polityki społecznej jest takie kształtowanie rozwiązań, aby jakość działań była możliwie najwyższa. Z ust senatora padła propozycja, żeby domy pomocy społecznej przekształcać stopniowo w mieszkania chronione.
