Nie ma wspólnego stanowiska w sprawie odsetek od zadań zleconych z zakresu administracji rządowej. Samorządy stanowczo sprzeciwiają się propozycji resortu.
5 grudnia odbyło się posiedzenie Zespołu do Spraw Systemu Finansów Publicznych Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego. Zespół wydał dwie wiążące opinie pozytywne, dotyczące: projektu rozporządzenia Ministra Finansów zmieniającego rozporządzenie w sprawie obniżonych stawek podatku od towarów i usług oraz projektu rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie stawki zwrotu podatku akcyzowego zawartego w cenie oleju napędowego wykorzystywanego do produkcji rolnej na 1 litr oleju w 2025 r. Opiniowanie projektu rozporządzenia Ministerstwa Finansów w sprawie wzorów deklaracji o podatku od towarów i usług od podmiotów innych niż zarejestrowane jako podatnicy VAT czynni zostało przeniesione do trybu obiegowego, natomiast kwestii odsetek od dotacji na zadania zlecone – wobec braku konsensusu strony rządowej i samorządowej – nie rozstrzygnięto.
Odsetki od dotacji. Paląca wymiana zdań
Kluczowym, z punktu widzenia samorządów, tematem była kwestia dotycząca odsetek od dotacji na zadania zlecone z zakresu administracji rządowej. Przypomnijmy, że stanowił on kontynuację dyskusji dotyczącej zapisu, jaki pojawił się w projekcie ustawy o zmianie ustawy o finansach publicznych i niektórych innych ustaw, toczonej na posiedzeniu plenarnym KWRiST. Projekt przesądza, że odsetki od zadań zleconych z zakresu administracji rządowej stanowią dochód budżetu państwa. Dla samorządów oznacza to konieczność przekazywania ich do Skarbu Państwa przy ponoszeniu dodatkowych kosztów administracyjnych, które mogą okazać się wyższe, niż kwota samych odsetek.
KWRiST na posiedzeniu plenarnym pozytywnie zaopiniowała projekt ustawy, z zastrzeżeniem, że regulacja dotycząca zwrotu odsetek od dotacji na zadania zlecone zostanie uregulowana przy okazji odrębnej nowelizacji przepisów. Strona samorządowa liczyła na to, że na posiedzeniu Zespołu Ministerstwo Finansów przedstawi rozwiązanie, które wyjdzie jej naprzeciw. Pomysł zaprezentowany przez resort okazał się jednak dla samorządów nie do przyjęcia.
Ministerstwo Finansów, w porównaniu do pierwotnego projektu ustawy, zaproponowało wprowadzenie przepisu umożliwiającego nieprzekazywanie przez organ wykonawczy JST odsetek, gdy na dzień rozliczenia kwartalnego ich wysokość nie przekracza kwoty 100 zł. Bezdyskusyjne dla MF pozostaje to, iż dochody z tytułu odsetek od dotacji na zadania zlecone z zakresu administracji rządowej należą do Skarbu Państwa i co do zasady powinny być mu przekazane.
– Ministerstwo Finansów stoi na stanowisku i na tym stanowisku pozostanie – mając na uwadze obowiązujące przepisy – że jest to dochód budżetu państwa. W związku z tym nie ma powodu szacować w tej ustawie i określać skutków finansowych związanych z tą ustawą takiego rozwiązania, bo ta ustawa nie zmienia samej istoty. Zmienia wyłącznie terminy – mówiła Dyrektor Departamentu Finansowania Sfery Budżetowej w MF Aneta Cieloch w odpowiedzi na pytanie zadane przez ZPP o to, czy Ministerstwo oszacowało skalę tych dochodów.
Związek Powiatów Polskich kilkakrotnie zabierał konfrontacyjny głos w dyskusji, zauważając m.in., że rozwiązanie zaproponowane przez Ministerstwo w żadnym wypadku nie zmniejsza ponoszonych przez samorządy kosztów, bowiem nawet jeśli wysokość odsetek wyniesie mniej, niż 100 zł, będzie trzeba ponieść wydatki związane z ich wyliczeniem.
– Oczywistym jest, że koszt policzenia odsetek ze wszystkich jednostek organizacyjnych, z wszystkich rachunków bankowych, jakie posiadamy i koszt tej pracy pracowników będą wyższe, niż kwota tych 100 zł i nawet nie musimy tutaj robić jakieś szerokiej analizy finansowej – mówiła mec. Bernadeta Skóbel.
Związek Powiatów Polskich wskazał również, że nie można jednoznacznie przyjąć, że odsetki od dotacji na zadania zlecone stanowią dochody budżetu państwa, co wynika z obecnej regulacji (art. 5 ust. 1 ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego mówi o tym, że źródłem dochodów własnych powiatu są odsetki od środków finansowych gromadzonych na rachunkach bankowych powiatu, o ile odrębne przepisy nie stanowią inaczej).
– Mamy rozbieżność między nami a Ministerstwem finansów co do kwalifikacji tych dochodów i sprawa nie jest bynajmniej tak oczywista jak państwo próbują to potwierdzić z następujących powodów: dochody związane z wykonywaniem zadań z zakresu administracji rządowej są dochodem budżetu państwa, tylko że gromadzenie (środków – red.) na rachunku bankowym nie jest wykonywaniem zadań zleconych z zakresu administracji rządowej, a odsetki, które w związku z tym powstają, nie są dochodem związanym z wykonywaniem zadań. Jeżeli państwo weźmiecie sobie słownik języka polskiego i sprawdzicie pojęcie „wykonywanie” to jakoś wątpię, żebyście byli państwo w stanie pod to podciągnąć odsetki bankowe od pieniędzy, które leżą na rachunku jednostki samorządu terytorialnego, a państwo dokładnie na tym opieracie całą swoją narrację, która jest błędna – mówił mec. Grzegorz P. Kubalski.
W opinii ZPP najbardziej racjonalnym rozwiązaniem byłoby wycofanie się przez Ministerstwo z przedstawionej propozycji i przyjęcie, że odsetki od dotacji na zadania zlecone są dochodem JST.
Związek Województw Rzeczypospolitej Polskiej oraz Związek Gmin Wiejskich Rzeczypospolitej Polskiej wyraziły pełne poparcie dla stanowiska ZPP. Dodatkowo, przedstawiciel ZWRP Paweł Adamczyk, rozważając możliwe rozwiązania systemowe, wysunął propozycję zastanowienia się nad założeniem samorządom przez Ministerstwo Finansów bezpłatnych rachunków bankowych w Banku Gospodarstwa Krajowego, tak jak było to stosowane w przypadku środków unijnych, co umożliwiałoby gromadzenie i wydatkowanie tych środków bezpośrednio w BGK, na podstawie jednej umowy zawartej z Ministerstwem Finansów. Odsetki bankowe miałyby być konsolidowane na poziomie BGK, dzięki czemu obyłoby się bez dodatkowych prac związanych z ich rozliczaniem.
Ponieważ przedstawiciele MF biorący udział w tej części spotkania nie dysponowali upoważnieniem do zmiany stanowiska Ministerstwa, dyskusja nad tym punktem obrad została zakończona bez konsensusu. Po stronie samorządowej sformułowanie wspólnego stanowiska samorządów będzie celem przyszłych rozmów.
Inne tematy omawiane podczas posiedzenia
Zdecydowanie mniej sporne były rozmowy dotyczące pozostałych punktów posiedzenia. Zespół wyraził wiążącą opinię pozytywną co do projektu rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie zwrotu podatku akcyzowego zawartego w cenie oleju napędowego wykorzystywanego do produkcji rolnej na 1 litr oleju w 2025 r.
Dotyczy on samorządów gminnych (głównie wiejskich), które realizują zadanie zwrotu podatku akcyzowego zawartego w cenie oleju napędowego wykorzystywanego do produkcji rolnej jako zadanie zlecone z zakresu administracji rządowej, otrzymując z tego tytułu kwotę stanowiącą 2 % kosztów obsługi tego zadania. Stawka ma zostać zamrożona na poziomie roku 2024 (1,46 zł), zaś koszty obsługi zadania wzrosną.
Związek Gmin Wiejskich wyszedł z propozycją rozważenia waloryzacji kwot stanowiących zwrot tego podatku. Jak wyjaśnili przedstawiciele MF, zastosowanie jakiejkolwiek waloryzacji jest jednakże w tym przypadku niemożliwe, gdyż zgodnie z przepisami istnieje maksymalny limit wydatków na ten cel.
Bez uwag przyjęto projekt rozporządzenia Ministra Finansów zmieniającego rozporządzenie w sprawie obniżonych stawek podatku od towarów i usług. Zgodnie z projektem preferencyjna stawka w wysokości 8 % będzie stosowana czasowo, tj. do 31 grudnia 2024 r., do niektórych towarów wykorzystywanych w produkcji rolnej. Należy dodać, że obecnie trwają prace rządowe nad projektem ustawy o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług, ustawy o podatku akcyzowym oraz niektórych innych ustaw, który zakłada m.in. bezterminowe utrzymanie obniżonej stawki VAT dla tych towarów. Projekt nie ma wpływu na dochody JST.
Do porządku obrad został wpisany także punkt dotyczący projektu rozporządzenia Ministerstwa Finansów w sprawie wzorów deklaracji o podatku od towarów i usług od podmiotów innych niż zarejestrowane jako podatnicy VAT czynni. Ze względu na włączenie go do porządku obrad dopiero w dniu posiedzenia Zespołu, a tym samym zbyt krótki czas na zapoznanie się z jego treścią pod kątem opiniowania, na wniosek ZPP, zadecydowano o opiniowaniu projektu w trybie obiegowym do dn. 10.12. br.
Projekt rozporządzenia nie dotyczy funkcjonowania samorządu terytorialnego. Różnica między dotychczasowym a projektowanym rozporządzeniem ma charakter głównie techniczny i polega na zmianie wzorów deklaracji VAT-8 i VAT-9M. Uwzględniając czas konieczny na prace przygotowawcze w systemach przy udostępnianiu wzorów, rozporządzenie miałoby wejść w życie 1 kwietnia 2025 r., zaś nowe wzory miałyby być stosowane począwszy od rozliczenia za marzec 2025 r.
Przed publikacją tego artykułu ZPP zaopiniował projekt pozytywnie.
