Źródła finansowania zadań związanych z uproszczonymi audytami budynków oraz konieczność zwiększenia środków na programy związane ze utylizacją azbestowych dachów były głównymi tematami posiedzenia Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego, które odbyło się 25 października br.

Obradom współprzewodniczyli wiceminister Spraw Wewnętrznych i Administracji Paweł Szefernaker oraz burmistrz miasta i gminy Proszowice Grzegorz Cichy.

Na początku posiedzenia sekretarz Komisji Marek Wójcik przywitał nowych członków komisji reprezentujących Ogólnopolskie Porozumienie Organizacji Samorządowych (OPOS), a także Związek Samorządów Polskich (ZSP). Skład komisji został rozszerzony w związku z zapisami znowelizowanej niedawno ustawy o Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego oraz o przedstawicielach Rzeczypospolitej Polskiej w Komitecie Regionów Unii Europejskiej.

Źródła finansowania uproszczonych audytów energetycznych

Pierwszym tematem poruszonym podczas posiedzenia było finansowanie zadań związanych z opracowaniem uproszczonych audytów energetycznych. Marek Wójcik, zwrócił uwagę, że nowelizacja ustawy o wspieraniu termomodernizacji i remontów oraz centralnej ewidencji emisyjności budynków, wprowadziła dodatkowe obowiązki dla samorządów, wskazując że źródłem ich finansowania będą wojewódzkie Fundusze Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Minęły dwa lata a środków na realizację uproszczonych audytów nadal nie ma. Dlatego też na posiedzeniu Zespołu ds. Energii, Klimatu i Środowiska, strona samorządowa skierowała prośbę do Ministerstwa Klimatu i Środowiska oraz Ministerstwa Rozwoju i Technologii, by Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska wprowadził ogólnopolski program, który będzie wspierał samorządy terytorialne w zakresie realizacji zadań zawartych w tej ustawie, w tym w szczególności opracowania uproszczonych audytów energetycznych. 

W kwestii tej wypowiedział się również Prezydent Gliwic, Adam Neumann: - Jeżeli coś robimy, to róbmy porządnie. Robienie uproszczonych audytów energetycznych za kwotę 200 zł w oparciu o dane, które mają być zbierane pobieżnie m.in. z budynków jednorodzinnych mieszkalnych nie ma większego sensu, gdyż uproszczony audyt obarczony jest błędem do 400%. Dzisiaj na rynku porządny audyt energetyczny kosztuje około 2500 zł. Jeżeli samorządy miałyby być odpowiedzialne za wykonanie takich audytów licząc, że budynków w Polsce jest około 5 milionów, to na wykonanie tego zadania potrzebna jest kwota 12,5 miliarda złotych. Dodał również, że samorządy są zobowiązane w procedurze zamówień publicznych zamawiać takie audyty, jednak nie znając dokładnych kosztów, później może się okazać, że będą one musiały dopłacić tę różnicę, ze swoich budżetów, a no to nie można się już zgodzić.

Następnie głos zabrała Agnieszka Sosnowska z Ministerstwa Klimatu i Środowiska, wskazując, że w ustawie z 28 października 2020 roku, w pierwszej kolejności zmienione są przepisy ustawy o wspieraniu termomodernizacji i remontu i jest to obszar Ministra Rozwoju i Technologii, natomiast zadania, zapisy oraz oszacowanie kosztów są poza zakresem Ministra Klimatu i Środowiska. – Współpracowaliśmy przy tej ustawie ponieważ w jej przepisach znalazła się również zmiana przepisów ustawy prawo ochrony środowiska. Wprowadziliśmy wtedy przepisy dotyczące modyfikacji programu „Czyste powietrze”, m.in. możliwości wydawania zaświadczeń przez gminę odnośnie wysokości dochodów na potrzeby programu „Czyste powietrze”, ale także pewnych zadań systemowych dotyczących przygotowania dokumentów strategicznych dotyczących obszaru województwa i bezpośrednio też gmin, dotyczących programów ochrony powietrza i planów działań krótkoterminowych. Dlatego w ustawie tej zostało do katalogu instytucji finansujących wskazany między innymi Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Wojewódzkie Fundusze Ochrony Środowiska.  Zgodnie z przepisami jak przekazujemy zadania do administracji samorządowej, to zabezpieczamy też finansowanie w postaci etatów. Na etaty na lata 2022-2031 na realizację zadań, po dwa etaty w poszczególnych urzędach marszałkowskich środki zostały zabezpieczone. Na wykonanie programów ochrony powietrza i planów działań krótkoterminowych czyli na zlecenie, opracowanie i przygotowanie dokumentów strategicznych również środki zostały zabezpieczone i tutaj z Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska w podziale 60 do 40%.

Ponieważ w posiedzeniu Komisji nie uczestniczył żaden przedstawiciel Ministerstwa Rozwoju i Technologii, postanowiono, że dalsza dyskusja na temat finansowania audytów energetycznych odbędzie się podczas kolejnego spotkania Zespołu ds. Energii, Klimatu i Środowiska.

Proces utylizacji azbestowo-cementowych pokryć dachowych

Podczas ostatniego posiedzenia Zespołu ds. Energii, Klimatu i Środowiska, strona samorządowa zwróciła również uwagę na problem braku wystarczających środków w Wojewódzkich Funduszach Ochrony Środowiska na usuwanie materiałów azbestowych z pokryć dachowych. Pisaliśmy o tym tutaj.

Jako pierwszy głos w tej sprawie zabrał przedstawiciel Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska Leszek Tokarczuk. Zaznaczył, że w ostatnich latach przeznaczono 100 mln złotych na proces usuwania azbestu, a w tym roku zwiększono te środki o kolejne 10 mln zł. Jego zdaniem na dzień dzisiejszy nie widać zagrożenia, aby pieniędzy na realizację tego programu mogło zabraknąć, natomiast problem bardziej leży po stronie gmin, które nie składają wniosków.

Krzysztof Iwaniuk, przewodniczący Związku Gmin Wiejskich, podkreślił, że gminy bardzo chciałyby godnie wykonywać powierzone im zadania, jednak potrzeb jest wiele, a koszty wszystkiego są bardzo wysokie. Dodał, że program usuwania azbestu trwa 12 lat, na chwilę obecną usunięto dopiero 17%, czyli 8,5 mln ton. Niestety w ostatnim czasie tempo jego usuwania bardzo maleje - w ubiegłym roku było to tylko 120 tys. ton. Gdy takie tempo nadal będzie się utrzymywać, to do roku 2035, który jest terminem granicznym całkowitego pozbycia się azbestu, powinniśmy doliczyć jeszcze 50 lat. W tym tempie tego nie zrobimy, czego konsekwencją będą nałożone na nas kary.

- Według mnie poziom wsparcia jest zbyt niski, środki które możemy pozyskać pokrywają zaledwie 10% całkowitych kosztów. Dlatego apelujemy, aby  program ten został zmodyfikowany oraz wzmocniony finansowo, tak żeby gminy w realnym tempie, to zadanie mogły wykonać. Dzisiaj ten program nie daje na to gwarancji.

Ze względu na nieobecność podczas posiedzenia przedstawiciela Ministerstwa Rozwoju i Technologii, w tym przypadku również padła propozycja przeniesienia dyskusji na poziom Zespołu ds. Energii, Klimatu i Środowiska, w celu omówienia konkretnych rozwiązań  przyspieszających realizację programu.

Informacja Głównego Geodety Kraju na temat liczenia terminu weryfikacji

Podczas ostatniego posiedzenia Zespołu  ds. Infrastruktury, Urbanistyki i Transportu, które odbyło się 18.10.23 r. (pisaliśmy o tym tutaj) nie dokonano rozstrzygnięcia związanego ze stanowiskiem Głównego Geodety Kraju w sprawie liczenia terminu weryfikacji, informacja wiążąca w tym zakresie miała zostać przedstawiona podczas posiedzenia Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego.

W imieniu Głównego Geodety Kraju, głos zabrał Marek Michalec przedstawiciel Głównego Urzędu Geodezji i Kartografii, który poinformował, że z uwagi na przeprowadzone konsultacje, Pani Minister Alicja Kulka podjęła decyzję, że organy w zakresie swojej działalności mogą interpretować przepisy prawa licząc bieg terminu weryfikacji od najbliższego dnia roboczego następującego po dniu zdarzenia. Ze strony Głównego Geodety Kraju jest również deklaracja, że na potrzeby ankietowania uwzględnione zostanie stanowisko organów samorządowych w tym zakresie i będzie ono brane pod uwagę przy zbieraniu ankiet za kolejne kwartały.

Do wypowiedzi odniósł się Grzegorz Kubalski, zastępca dyrektora Biura Związku Powiatów Polskich: - Dziękuję za to stanowisko. Zgadzam się z tym że stabilność działania organów administracji publicznej jest wartością samą w sobie, natomiast też niekoniecznie fortunne jest kontynuowanie stanowisk, które po prostu były obiektywnie rzecz biorąc błędne. Cieszę się że dzięki dyskusjom na posiedzeniach Zespołu ds. Infrastruktury, Urbanistyki i Transportu udało nam się  dojść do porozumienia i przychyliliście się Państwo do argumentów przedstawionych przez Związek Powiatów Polskich. Cieszę się że tę sprawę sporną udało nam się rozwiązać, tym samym możemy uznać to za nasz wspólny sukces.

Komisja przychyliła się do wniosków Ministra Finansów o wyrażenie zgody na upoważnienie Zespołu ds. Systemu Finansów Publicznych do wydania opinii wiążącej do projektu:

• rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie wzorów dokumentów stosowanych w egzekucji należności pieniężnych;
• rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie wzorów tytułów wykonawczych stosowanych w egzekucji administracyjnej;
• rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie przekazywania tytułu wykonawczego i innych dokumentów.

Pozytywnie zaopiniowane zostały także:

• Wniosek Ministra Funduszy i Polityki Regionalnej o wyrażenie zgody na upoważnienie Zespołu ds. Międzynarodowych, Unii Europejskiej i Polityki Regionalnej do wydania opinii wiążącej projektu rozporządzenia w sprawie sprawozdań z wykorzystania środków wsparcia zwrotnego;
• Projekt „Programu w zakresie gospodarki o obiegu zamkniętym dla Małopolski” (Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego);
• Projekt rozporządzenia Ministra Aktywów Państwowych w sprawie kwalifikacji w zakresie górnictwa i ratownictwa górniczego (Wyższy Urząd Górniczy);
• Projekt rozporządzenia Ministra Infrastruktury w sprawie zmieniającego rozporządzenie w sprawie szczegółowych czynności organów w sprawach związanych z dopuszczeniem pojazdu do ruchu oraz wzorów dokumentów w tych sprawach;
• Projekt rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie szczególnego trybu postępowania przy sprzedaży zajętych ruchomości ulegających szybkiemu zepsuciu oraz przechowywaniu i sprzedaży zajętych kosztowności;
• Projekt rozporządzenia Ministra Finansów zmieniającego rozporządzenie w sprawie wzorów wniosków o udzielenie pomocy kierowanych do państw trzecich, zaktualizowanego tytułu wykonawczego, zagranicznego tytułu wykonawczego oraz zarządzenia zabezpieczenia;
• Projekt rozporządzenia Ministra Edukacji i Nauki zmieniającego rozporządzenie w sprawie świadectw, dyplomów państwowych i innych druków;
• Projekt rozporządzenia Ministra Edukacji i Nauki zmieniającego rozporządzenie w sprawie organizacji kształcenia dzieci obywateli polskich czasowo przebywających za granicą;
• Wniosek Ministra Klimatu i Środowiska dot. wprowadzenia do klasyfikacji zawodów szkolnictwa branżowego nowego zawodu – Technik Elektromobilności;
• Wniosek Ministerstwa Zdrowia o upoważnienie  Zespołu ds. ochrony zdrowia i polityki społecznej do wydania wiążącej opinii do projektu rozporządzenia Ministra Zdrowia w sprawie sposobu ustalenia wysokości ryczałtu dla Wojewódzkich Ośrodków Monitorujących oraz Krajowego Ośrodka Monitorującego oraz sposobu ustalenia wysokości współczynników korygujących.

Negatywnie zaopiniowane zostały:

• Wniosek Ministra Funduszy i Polityki Regionalnej o wyrażenie zgody na upoważnienie Zespołu ds. Międzynarodowych, Unii Europejskiej i Polityki Regionalnej do wydania opinii wiążącej do projektu rozporządzenia w sprawie udzielania pomocy regionalnej na rzecz rozwoju obszarów miejskich w ramach regionalnych programów na lata 2021-2027;
• Wniosek Ministra Funduszy i Polityki Regionalnej o wyrażenie zgody na upoważnienie Zespołu ds. Międzynarodowych, Unii Europejskiej i Polityki Regionalnej do wydania opinii wiążącej do projektu rozporządzenia ws. udzielania pomocy inwestycyjnej na ochronę środowiska, w tym obniżenie emisyjności w ramach regionalnych programów na lata 2021-2027;
• Wniosek Ministra Funduszy i Polityki Regionalnej o wyrażenie zgody na upoważnienie Zespołu ds. Międzynarodowych, Unii Europejskiej i Polityki Regionalnej do wydania opinii wiążącej do projektu rozporządzenia ws. udzielania pomocy inwestycyjnej na efektywne gospodarowanie zasobami i wspieranie przechodzenia na gospodarkę o obiegu zamkniętym w ramach regionalnych programów na lata 2021-2027;
• Wniosek Ministra Funduszy i Polityki Regionalnej o wyrażenie zgody na upoważnienie Zespołu ds. Międzynarodowych, Unii Europejskiej i Polityki Regionalnej do wydania opinii wiążącej do projektu rozporządzenia ws. udzielania pomocy inwestycyjnej na infrastrukturę energetyczną w ramach regionalnych programów na lata 2021-2027;
• Wniosek Ministerstwa Sprawiedliwości o upoważnienie Zespołu ds. Administracji Publicznej i Bezpieczeństwa Obywateli do wydania opinii wiążącej do:
  - projektu rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa albo jednostki samorządu terytorialnego kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu;
  - projektu rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa albo jednostki samorządu terytorialnego kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu.

Następne posiedzenie Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego zaplanowano na 29 listopada br.