Ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, realizacja Programu Inwestycji Strategicznych Polski Ład oraz sprzedaż zalegającego węgla były głównymi tematami posiedzenia Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego, które odbyło się 20 lutego br. w siedzibie Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji.

Posiedzeniu współprzewodniczyli Marcin Kierwiński, Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji oraz Krzysztof Żuk, Prezydent Miasta Lublin. Z ramienia Związku Powiatów Polskich udział wzięli: Jan Grabkowski - Wiceprezes ZPP, Starosta Poznański; Rudolf Borusiewicz - Dyrektor Biura ZPP oraz Jego Zastępca Grzegorz Kubalski.

Na początku spotkania głos zabrał Michał Krawczyk, Przewodniczący Sejmowej Komisji Samorządu Terytorialnego i Polityki Regionalnej, który po raz pierwszy uczestniczył w posiedzeniu Komisji. - Chciałbym Państwu zagwarantować w imieniu polskiego parlamentu, ale przede wszystkim mojej komisji, że będziemy z wielką uwagą podchodzić do wszystkich projektów ustaw dotyczących samorządu terytorialnego, które będą do nas wpływać. Będziemy również z ogromną uwagą i szacunkiem podchodzić do państwa stanowisk i opinii dotyczących projektów ustaw. Obiecuję, że jeżeli będą to projekty ustaw, które nie będą wcześniej konsultowane, bo na przykład będą projektami poselskimi, to oczywiście zgodnie z regulaminem sejmu, będę je kierował do zaopiniowania przez stronę samorządową. Liczę na współpracę w Komisji Samorządu Terytorialnego i Polityki Regionalnej wspólnie ze stroną samorządową, dla dobra i przywrócenia godności polskich samorządów.

Głównym punktem obrad było odniesienie się strony rządowej do wniosków strony samorządowej zgłoszonych na posiedzeniu Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego w dniu 31 stycznia 2024 r.

Program Inwestycji Strategicznych Polski Ład

Pierwszy wniosek dotyczył Programu Inwestycji Strategicznych Polski Ład. Ze względu na rozwiązanie komisji w KPRM zajmującej się rozpatrywaniem wniosków programu oraz trwającą jeszcze VIII i IX edycją, strona samorządowa prosiła o przekazanie informacji jak program będzie kontynuowany i co zrobić np. z wnioskami o zmianę zakresu projektów.

W odpowiedzi Grzegorz Pazura, Dyrektor Departamentu Instrumentów Rozwojowych KPRM poinformował, że Prezes Rady Ministrów powołał już komisję, która zajmie się rozpatrywaniem wniosków złożonych przez jednostki samorządu terytorialnego.

Na temat programu wypowiedział się również Dyrektor Banku Gospodarstwa Krajowego Michał Baj, który podkreślił, że wniosków oczekujących na rozpatrzenie dotyczących zmiany inwestycji jest około 107, natomiast wniosków oczekujących na rozpatrzenie jeżeli chodzi o korektę zakresu inwestycji jest 350. - W sumie mamy więc 457 wniosków, na łączną kwotę około 2 miliardów złotych.(…) Na dzień dzisiejszy wydano promesy na sumę 99 miliardów złotych w ramach programu, z czego ponad 4 miliardy w rządowym programie odbudowy zabytków – dodał Dyrektor BGK.

Program „Rozświetlamy Polskę”

Drugi wniosek dotyczył programu „Rozświetlamy Polskę” – strona samorządowa zwróciła się z prośbą o rozważenie wydłużenia programu na rok 2025 ze zwiększeniem alokacji o 1 mld zł , co pozwoliłoby na realizację wszystkich bardzo potrzebnych projektów i większą efektywność instalacji. Problem dotyczy podziału środków na dofinasowanie modernizacji infrastruktury.

W tej sprawie głos zabrał Waldemar Sługocki, Wiceminister Rozwoju i Technologii. - W tym momencie na temat programu prowadzone są rozmowy z Ministrem Klimatu i Środowiska oraz Narodowym Funduszem Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. (…) W resorcie nie ma wiedzy na temat ani genezy, ani realizacji tego projektu. Nie ma żadnych założeń na przyszłość, dlatego też najpierw chcemy zdiagnozować ten program, a następnie zastanowimy się nad możliwością jego finansowania. Wtedy gdy przygotowywano ten projekt, zabrakło namysłu, aby był to program wieloletni, z którego mogłyby skorzystać wszystkie jednostki samorządu terytorialnego w Polsce. Niestety w minionym już czasie, wszystko działo się od zdarzenia do zdarzenia lub podyktowane było raczej kalendarzem wyborczym a nie zdrowym rozsądkiem, logiką i merytoryką. Jeżeli zdobędziemy konkretną wiedzę, będę informował Państwa o tym czy będzie możliwość kontynuowania tego programu, a jeżeli tak to przekażę również z jakich środków.

Ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym

Kolejna poruszona kwestia dotyczyła zmiany ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. Jak podkreślił Marek Wójcik, sekretarz strony samorządowej KWRiST, przeprowadzenie całej procedury ustawy do końca 2025 r. jest założeniem nierealnym, dlatego też samorządy apelują o wydłużenie tego terminu co najmniej o rok i podjęcie na ten temat dyskusji z Komisją Europejską. Ponadto skierowana została prośba o przekazanie, poprzez budżet państwa, środków na pełne pokrycie realizacji planów ogólnych przez JST, a także przesłanie stronie samorządowej ostatniej aktualnej wersji KPO, gdyż do tej pory nie było możliwości, aby się z nią zapoznać. - Jeżeli udałoby nam się powrócić do rozmów, raz jeszcze przejrzeć akty wykonawcze do ustawy, tak aby to zadanie było dla nas jak najłatwiejsze do przeprowadzenia to będziemy bardzo wdzięczni.

Do wypowiedzi odniósł się Jacek Protas, Wiceminister Funduszy i Polityki Regionalnej. - Chcę Państwa poinformować że trwają w tej chwili przygotowania do rewizji Krajowego Planu Odbudowy, bowiem jak doskonale się Państwo orientujecie, straciliśmy połowę czasu, który był przeznaczony na wdrażanie tego ważnego programu. Mamy do dyspozycji 60 miliardów euro. Jest pilna potrzeba aktualizacji tego programu, tak aby działania, co do których wiemy, że nie zostaną zrealizowane do końca sierpnia 2026 roku zmienić na inne. Wiceminister obiecał również, że przekaże nową wersję KPO niezwłocznie po zakończeniu rewizji.

Następnie Waldemar Sługocki przypomniał, że nowa ustawa wprowadza hierarchiczność w planowaniu przestrzennym, co jest bardzo ważne z punktu widzenia budowania ładu przestrzennego, ale także rozwoju społeczno-gospodarczego – gdyż przestrzeń determinuje ten rozwój. - W ramach KPO i Zwiększania Odporności w inwestycji A1.3.1, czyli wdrożenia reformy planowania przestrzennego mamy budżet, który wynosi prawie 200 mln euro, to blisko 1 mld zł na przygotowanie się do odważnego zarządzania przestrzenią, przy czym 457 mln zł przeznaczonych jest na przygotowanie planów ogólnych.

Resort oszacował, że kwota ta pozwoli na przygotowanie planów w 90% jednostek samorządu terytorialnego szczebla podstawowego, a założenie, które zostało wpisane w KPO mówi o tym, że 80% gmin obligatoryjnie musi mieć przygotowane plany ogólne, aby Polska mogła rozliczyć się z Komisją Europejską.

Waldemar Sługocki dodał, że to nie wszystkie pieniądze – Na gminne plany rewitalizacji mamy kolejne 94 mln zł, co pozwoli na uchwalenie 700 takich planów, a na przekształcenia planów miejscowych – blisko 317 mln zł. Dodatkowo przeszkolonych zostanie co najmniej 1700 pracowników, w kontekście znowelizowanych przepisów o planowaniu przestrzennym, a na ten cel przeznaczono 17 mln zł. W ramach tych środków ministerstwo planuje wsparcie instytucjonalne dla gmin. Odbędzie się cykl 16 spotkań we wszystkich województwach, na których przedstawiciele gmin dowiedzą się, jak przygotowywać plany ogólne.

- Wiem, że termin wdrożenia ustawy jest bardzo trudny dla nas wszystkich, jednak tempo przygotowania planów ogólnych wcale nie musi być w opozycji do jakości tych dokumentów. Wszyscy razem walczymy o to aby pozyskać te ogromne pieniądze i dobrze przygotować się do tego złożonego procesu. Chciałbym żebyśmy mieli świadomość, że wszyscy razem gramy w tej samej drużynie, tutaj nie ma dwóch stron. Będziemy do Państwa dyspozycji, będziemy robić wszystko co w naszej mocy, abyśmy razem temu trudnemu wyzwaniu stawili czoła – dodał na koniec Waldemar Sługocki.

Następnie Adam Neumann ze Śląskiego Związku Gmin i Powiatów skierował zapytanie czy jest możliwe zakreślenie terminu, kiedy i w jakim trybie gminy będą mogły się starać o wypłacenie środków na wykonanie planów ogólnych.

Odpowiedzi na to pytanie udzielił Michał Gil, Dyrektor Departamentu Planowania Przestrzennego w Ministerstwie Rozwoju i Technologii. - Gminy już mogą rozpocząć procedurę planistyczną tj. czynności organizacyjne, formalne oraz analityczne , a wydane na to środki zostaną im zrefundowane. W tej chwili 62 gminy już rozpoczęły procedurę w zakresie uchwalania planów ogólnych, a ich liczba dynamicznie rośnie.

Sprzedaż węgla

Kolejny wniosek strony samorządowej, skierowany do Ministerstwa Aktywów Państwowych, dotyczył sprzedaży węgla przez jednostki samorządu terytorialnego. Nadal kilkadziesiąt tysięcy ton węgla zalega w gminach na hałdach tracąc wartość energetyczną pod wpływem warunków atmosferycznych. - Dziś za 1500 zł za tonę nikt od nas węgla kupić nie chce. Dlatego też prosimy o to, aby MAP lub inny resort zechciał powiedzieć nam, co my mamy z tym zrobić, żeby nie narazić się na zarzut złamania dyscypliny finansów publicznych – podkreślił Marek Wójcik, sekretarz strony samorządowej KWRiST.

Do kwestii tej odniósł się Michał Rospędek, Zastępca Dyrektora Departamentu Górnictwa i Hutnictwa Ministerstwa Aktywów Państwowych. - Po zakończeniu sprzedaży węgla w lipcu 2023 r. Ministerstwo Aktywów Państwowych opracowało interpretację przepisów. Dokument ten został wysłany do gmin i rzeczywiście część z nich potrafiła z tego dokumentu dobrze skorzystać. Z przeprowadzonej pod koniec 2023 r. ankiety wynikało, że ilość węgla zalegającego w gminach zmalała z 60 tys. ton do niespełna 30 tys. ton. Nadal jednak otrzymujemy pisma od gmin, że nie potrafią albo nie mogą zagospodarować tego węgla.

Przedstawiciel MAP podkreślił, że resort rozumie tę sytuację i ma też świadomość, że obecna rynkowa cena węgla jest dużo niższa, niż wtedy, gdy gminy dokonywały jego zakupu. W związku z powyższym w ministerstwie trwają obecnie prace mające na celu wypracowania kolejnych rozwiązań, które pomogłyby gminom w sprzedaży lub innym sposobie upłynnienia zalegającego węgla. - Mamy przygotowane rozwiązania, niestety na chwilę obecną musimy je jeszcze skonsultować z prawnikami. Przedstawione propozycje na pewno będziemy chcieli jeszcze skonsultować z samorządami. Dlatego dajmy sobie jeszcze dwa tygodnie na wypracowanie projektu i przedstawienia go w szerszym gronie.

Michał Rospędek poinformował, że przygotowane propozycje obejmują m.in. poszerzenie katalogu podmiotów, do których gminy mogłyby sprzedać lub przekazać zalegający węgiel, a także urealnienie ceny sprzedawanego węgla biorąc pod uwagę obecną sytuację rynkową oraz następującą w efekcie długotrwałego składowania utratę wartości energetycznej.

Następnie głos zabrał burmistrz Kowala Eugeniusz Gołembiewski. - Nie ma na co czekać, bo jeszcze kilka miesięcy i nie będziemy w stanie czegokolwiek z tym węglem zrobić, dlatego że on już leży dwa lata i jego wartość energetyczna jest dużo mniejsza. Dajcie Państwo chociaż zgodę, abyśmy mogli uratować to co się da. (…) Pozwólcie nam sprzedać na rynku za tyle, za ile rynek to kupi.

Program „Bonus frekwencyjny”

Podczas posiedzenia strona samorządowa zwróciła się również z prośbą o przekazanie informacji dotyczącej rozstrzygnięcia Programu „Bonus Frekwencyjny dla gmin do 20 tyś mieszkańców”.

Do sprawy odniósł się przedstawiciel Ministerstwa Rolnictwa ii Rozwoju Wsi, który zadeklarował, że środki dla Kół Gospodyń Wiejskich (KGW) w budżecie są zaplanowane. Obecnie resort jest na etapie weryfikacji rozporządzenia, które ma służyć wypłacie, tak aby wsparciem objęte zostały nie tylko Koła Gospodyń Wiejskich zarejestrowane w Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, ale również KGW oraz organizacje pokrewne realizujące te same zadania, które nie są zarejestrowane. W najbliższych dniach resort przedstawi na ten temat szczegóły.

Jacek Brygman, ze Związku Gmin Wiejskich poprosił również o przedstawienie bliższych terminów i zasad przekazywania środków dla Kół Gospodyń Wiejskich, Ochotniczych Straży Pożarnych, Klubów Sportowych i Chórów Orkiestr oraz środków w ramach tzw. budżetu obywatelskiego, gdzie przekazane miały być wypłaty dla gmin o najwyższej frekwencji w powiecie.

Praca na Zespołach KWRiST

Sekretarz strony samorządowej przypomniał, że podczas posiedzeń Zespołów planowano rozmawiać nie tylko o sprawach bieżących, legislacyjnych, ale także o problemach mających szerszy wymiar. W związku z powyższym zwrócił się z prośbą o poruszenie następujących kwestii podczas najbliższych posiedzeń zespołów:

• Zespół ds. Zdrowia i Polityki Społecznej - omówienie założeń do ustawy o sygnalistach, poruszenie tematu ustawy restrukturyzacji szpitali, przekazanie informacji o rozstrzygnięciu programu dotyczącego finansowania pielęgniarek w Domach Pomocy Społecznej, przekazanie informacji na jakim etapie są prace nad programem Strategia Demograficzna;
• Zespół ds. Administracji Publicznej i Bezpieczeństwa Obywateli – projekt ustawy o ochronie ludności i obronie cywilnej;
• Zespół ds. Infrastruktury, Urbanistyki i Transportu – przedstawienie realizacji programu 100 obwodnic oraz programu dotyczącego infrastruktury kolejowej;
• Zespół ds. Energi, Klimatu i Środowiska – prośba o poruszenie kwestii Puszczy Białowieskiej, rozszerzonej odpowiedzialności producenta oraz systemu kaucyjnego.

Podczas posiedzenia strona samorządowa skierowała również wniosek, aby Zespół ds. Ustroju Samorządu, Obszarów Miejskich i Metropolitalnych podjął rozmowy na tematem kierunków rozwoju obszarów metropolitalnych i funkcjonalnych.

W dalszej części spotkania na wniosek Ministra Zdrowia strona samorządowa wskazała swojego kandydata do Krajowej Rady ds. Opieki Geriatrycznej. Będzie to Bernadeta Skóbel – Radca Prawny, Kierownik Działu Monitoringu Prawnego i Ekspertyz w Biurze Związku Powiatów Polskich.

Komisja upoważniła właściwe zespoły do wydania opinii wiążącej do:

• Projektu rozporządzenia Ministra Funduszy i Polityki Regionalnej w sprawie udzielenia pomocy de minimis w ramach regionalnych programów na lata 2021-2027,
• Projektu rozporządzenia Ministra Funduszy i Polityki Regionalnej w sprawie udzielania pomocy de minimis na dywersyfikację działalności mikroprzedsiębiorców, małych lub średnich przedsiębiorców w ramach Krajowego Planu Odbudowy i Zwiększania Odporności,
• Projektu rozporządzenia Ministra Zdrowia w sprawie ustawicznego rozwoju zawodowego osób wykonujących niektóre zawody medyczne,
• Projektu rozporządzenia Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego zmieniającego rozporządzenie w sprawie oceniania i klasyfikowania uczniów w szkołach publicznych artystycznych,
• Wniosku Ministra Infrastruktury o pilne rozpatrzenie projektu rozporządzenia Ministra Infrastruktury w sprawie wymagań i wyposażenia dla infrastruktury innej niż stanowisko kontrolne w stacji kontroli pojazdów,
• Wniosku Ministerstwa Infrastruktury o wyrażenie zgody na upoważnienie Zespołu ds. Infrastruktury, Urbanistyki i Transportu do wydania opinii wiążącej do projektu projekt rozporządzenia w sprawie zmiany rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 24 grudnia 2019 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie warunków technicznych pojazdów oraz zakresu ich niezbędnego wyposażenia,
• Projektu rozporządzenia Ministra Rozwoju i Technologii w sprawie sposobu wyznaczania obszaru uzupełnienia zabudowy w planie ogólnym gminy.

Projekty z opinią pozytywną:

• Wniosek Ministra Finansów o wyrażenie zgody na zastosowanie trybu obiegowego KWRiST do projektu rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie współpracy wierzyciela, organu egzekucyjnego i dłużnika zajętej wierzytelności w postępowaniu egzekucyjnym należności pieniężnych,
• Wniosek Ministra Edukacji o wyrażenie zgody na upoważnienie Zespołu ds. Edukacji, Kultury i Sportu do wydania opinii wiążącej do projektu rozporządzania Ministra Edukacji zmieniającego rozporządzenie w sprawie oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy w szkołach publicznych,
• Wniosek Ministra Edukacji o wyrażenie zgody na upoważnienie Zespołu ds. Edukacji, Kultury i Sportu do wydania opinii wiążącej do projektu rozporządzenia Ministra Edukacji zmieniającego rozporządzenie w sprawie egzaminu czeladniczego, egzaminu mistrzowskiego oraz egzaminu sprawdzającego, przeprowadzanych przez komisje egzaminacyjne izb rzemieślniczych,
• Projekt uchwały Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego zmieniającej uchwałę w sprawie regulaminu Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego,
• Projekt „Opolskiego Programu Rozwoju Ekonomii Społecznej na lata 2023-2027” (ROPS Opole),
• Projekt „Program Wsparcia Rodziny „Rodzinna Małopolska 2030" (ROPS Kraków),
• Projekt „Regionalny Program Rozwoju Ekonomii Społecznej Województwa Mazowieckiego na lata 2023–2030” (MCPS Warszawa),
• Projekt "Wielkopolskiego Programu Rozwoju Ekonomii Społecznej na lata 2023-2027" (ROPS Poznań),
• Projekt rozporządzenia Ministra Infrastruktury w sprawie granicy portu morskiego w Ustce,
• Projekt rozporządzenia Ministra Zdrowia zmieniającego rozporządzenie w sprawie medycznych czynności ratunkowych i świadczeń zdrowotnych innych niż medyczne czynności ratunkowe, które mogą być udzielane przez ratownika medycznego (MZ 1625),
• Projekt rozporządzenia Ministra Zdrowia zmieniającego rozporządzenie w sprawie ogólnych warunków umów o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej (MZ 1643).

Opinię negatywną otrzymał:

• Wniosek Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji o wyrażenie zgody na upoważnienie Zespołu ds. Administracji Publicznej i Bezpieczeństwa Obywateli do wydania opinii wiążącej do projektu ustawy o zmianie ustawy o cudzoziemcach oraz niektórych innych ustaw (UC 15) - strona samorządowa zaproponowała opiniowanie projektu w trybie normalnym,
• Projekt rozporządzenia Ministra Klimatu i Środowiska zmieniającego rozporządzenie w sprawie specjalnego obszaru ochrony siedlisk Grądy w Dolinie Odry (PLH020017),
• Projekt rozporządzenia Ministra Klimatu i Środowiska zmieniającego rozporządzenie w sprawie specjalnego obszaru ochrony siedlisk Puławy (PLH060055),
• Projekt rozporządzenia Ministra Klimatu i Środowiska zmieniającego rozporządzenie w sprawie specjalnego obszaru ochrony siedlisk Putnowice (PLH060074),
• Projekt rozporządzenia Ministra Klimatu i Środowiska zmieniającego rozporządzenie w sprawie specjalnego obszaru ochrony siedlisk Kargowskie Zakola Odry (PLH080012),
• Projekt rozporządzenia Ministra Klimatu i Środowiska zmieniającego rozporządzenie w sprawie specjalnego obszaru ochrony siedlisk Nowosolska Dolina Odry (PLH080014),
• Projekt rozporządzenia Ministra Klimatu i Środowiska zmieniającego rozporządzenie w sprawie specjalnego obszaru ochrony siedlisk Mierzeja Sarbska (PLH220018),
• Projekt rozporządzenia Ministra Klimatu i Środowiska zmieniającego rozporządzenie w sprawie specjalnego obszaru ochrony siedlisk Ostoja Północnomazurska (PLH280045),
• Projekt rozporządzenia Ministra Klimatu i Środowiska zmieniającego rozporządzenie w sprawie specjalnego obszaru ochrony siedlisk Ostoja Napiwodzko-Ramucka (PLH280052),
• Projekt rozporządzenia Ministra Klimatu i Środowiska zmieniającego rozporządzenie w sprawie specjalnego obszaru ochrony siedlisk Bobolickie Jeziora Lobeliowe (PLH320001),
• Projekt rozporządzenia Ministra Klimatu i Środowiska zmieniającego rozporządzenie w sprawie specjalnego obszaru ochrony siedlisk Jeziora Czaplineckie (PLH320039),
• Projekt rozporządzenia Ministra Klimatu i Środowiska zmieniającego rozporządzenie w sprawie specjalnego obszaru ochrony siedlisk Podebłocie (PLH140033),
• Projekt rozporządzenia Ministra Klimatu i Środowiska zmieniającego rozporządzenie w sprawie specjalnego obszaru ochrony siedlisk Góra Świętej Anny (PLH160002),
• Projekt rozporządzenia Ministra Klimatu i Środowiska zmieniającego rozporządzenie w sprawie specjalnego obszaru ochrony siedlisk Dolina Dolnego Sanu (PLH180020),
• Projekt rozporządzenia Ministra Klimatu i Środowiska zmieniającego rozporządzenie w sprawie specjalnego obszaru ochrony siedlisk Dorzecze Górnego Sanu (PLH180021),
• Projekt rozporządzenia Ministra Klimatu i Środowiska zmieniającego rozporządzenie w sprawie specjalnego obszaru ochrony siedlisk Wisłok Środkowy z Dopływami (PLH180030),
• Projekt rozporządzenia Ministra Klimatu i Środowiska zmieniającego rozporządzenie w sprawie specjalnego obszaru ochrony siedlisk Klify i Rafy Kamienne Orłowa (PLH220105),
• Projekt rozporządzenia Ministra Klimatu i Środowiska zmieniającego rozporządzenie w sprawie specjalnego obszaru ochrony siedlisk Ostoja Borecka (PLH280016),
• Projekt rozporządzenia Ministra Klimatu i Środowiska zmieniającego rozporządzenie w sprawie specjalnego obszaru ochrony siedlisk Ostoja Wełtyńska (PLH320069).

Kolejne posiedzenie Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego zostało zaplanowane na 27 marca br.