Wojewoda: Także szczególnie uzdolnieni uczniowie klas objętych edukacją wczesnoszkolną mogą ubiegać się o stypendium przyznawane w celu wspierania ich edukacji. Uchwały w sprawie programów stypendialnych nie mogą ich takiej szansy pozbawiać.
Rozstrzygnięcie nadzorcze wydane przez Wojewodę Podlaskiego dotyczy poruszanego w naszym Dzienniku już nie po raz pierwszy problemu niedozwolonych ograniczeń dotyczących wspierania edukacji dzieci i młodzieży. Do tej pory zdarzyło nam się przeanalizować przypadki uzależniania prawa do stypendium od oceny z zachowania, czy ograniczania możliwości przyznawania stypendiów do wyłącznie jednego na danego ucznia. Tym razem pod lupę trafią uczniowie najmłodsi, uczęszczający do klas I - III, a zatem objęci edukacją wczesnoszkolną. Choć dopiero wdrażają się w swoją edukację i nie podlegają ocenianiu na takich samych zasadach, jak ich starsi koledzy i koleżanki, również potrafią zdumiewać swoją wiedzą, umiejętnościami i niezaprzeczalnym talentem. Poddana nadzorowi Wojewody uchwała postanowiła jednak jasno - lokalny program wspierania edukacji uzdolnionych dzieci i młodzieży dotyczy wyłącznie uczniów klas IV - VIII.
Co na to ustawa stanowiąca podstawę takiego aktu prawa miejscowego? Otóż w treści art. 90t ustawy o systemie oświaty, pozwalającego jednostkom samorządu terytorialnego na tworzenie regionalnych lub lokalnych programów wyrównywania szans edukacyjnych, a także programów wspierania edukacji uzdolnionych dzieci i młodzieży, nie znajdujemy informacji o kręgu uczniów pozbawionych możliwości wsparcia. Przepis ust. 4 nakazuje jedynie określenie w treści uchwały szczegółowych warunków udzielania pomocy dzieciom i młodzieży, formy i zakresu pomocy, a także takiego trybu postępowania w tych sprawach, który sprzyjałby eliminowaniu barier edukacyjnych. Co zatem możemy uznać za wyznaczone przez ustawodawcę kryteria? Tylko bycie uczniem uzdolnionym. A skoro innych w upoważnieniu ustawowym nie ma, nie ma też możliwości ich dodawania. Należy przypomnieć, że ustalanie zakresu i formy pomocy, co umożliwia ustawodawca, nie równa się modyfikowaniu jego własnych zasad, na których opierają się możliwości organów samorządu.
Tym samym, zdaniem Wojewody organ samorządu nie miał prawa zawężać możliwości przyznania stypendium tylko do uczniów "starszych klas". Pogląd ten nie jest odosobniony. W uzasadnieniu rozstrzygnięcia nadzorczego, organ nadzoru przywołał prawomocny wyrok sądu administracyjnego - WSA w Olsztynie z 29 czerwca 2021 r. (sygn. II SA/Ol 290/21). Wynika z niego, że zapisy mówiące o różnicujących uczniów kryteriach lub cechach nieznanych ustawie, w tym o pozbawieniu możliwości objęcia programem stypendialnym uczniów klas I - III narusza prawo. Ustawodawca nie wyłączył bowiem najmłodszych uczniów z kręgu, na który takie szanse oddziałują, a tym samym odmienne regulacje stoją w sprzeczności z zakresem upoważnienia ustawowego.
W konsekwencji, Wojewoda stwierdził częściową nieważność analizowanej uchwały. Pozostaje mieć nadzieję, że również w innych przypadkach najzdolniejsze dzieci nie stracą szans na taką formę docenienia ich umiejętności.
Rozstrzygnięcie nadzorcze Wojewody Podlaskiego z 24 stycznia 2025 r. (sygn. NK-II.4131.12.2025.KK)
