30 kwietnia odbyło się zdalne posiedzenie Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego. Jej głównym tematem była dyskusja nad kształtem i zapisami Krajowego Planu Odbudowy.

Posiedzeniu przewodniczył Paweł Szefernaker, Sekretarz Stanu w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych i Administracji, natomiast współprzewodniczył Grzegorz Schreiber, Marszałek Województwa Łódzkiego.

Z ramienia Związku Powiatów Polskich w posiedzeniu Komisji uczestniczyli: Lucyna Sokołowska, Jan Grabkowski, Andrzej Płonka i Grzegorz Kubalski.

W związku z dwoma wnioskami Ministerstwa Infrastruktury, Grzegorz Kubalski zgłosił trwający problem z funkcjonowaniem wydziałów komunikacji, co jest związane z ich obciążeniem przez przyjmowanie zgłoszeń nabycia/zbycia pojazdów.

Dyskusja nad Krajowym Planem Odbudowy

Współprzewodniczący Komisji Wspólnej, Grzegorz Schreiber przyznał, że w dokumencie KPO znalazło się wiele istotnych zmian, lecz kilka kwestii nadal budzi wątpliwości strony samorządowej. Czas na zapoznanie się z ostatnią wersją dokumentu był też zbyt krótki, aby móc dokładnie odnieść się do wszystkich kwestii nowej wersji dokumentu. Wątpliwości budzą kwestie komitetu monitorującego i środków na udział samorządów w pracach nad KPO. W dokumencie w dalszym ciągu brak zapisów odnośnie strony pożyczkowej i dotacyjnej, co daje powody do zastanowienia, gdyż strona samorządowa nie posiada pełnej wiedzy w tym zakresie. Współprzewodniczący KWRiST zadeklarował gotowość do dalszych prac nad treścią dokumentu.  

Głos w dyskusji zabrał też prezydent Sopotu, Jacek Karnowski. Podobnie jak przedmówca zwrócił uwagę na wprowadzenie wielu zmian w stosunku do poprzedniej wersji dokumentu, jednak zaznaczył też, że pewne kluczowe kwestie wymagają doprecyzowania. Z tego powodu strona samorządowa nie jest w stanie zaopiniować dokumentu pozytywnie. Jest jednak pełna gotowość do wspólnych prac nad dokumentem. Jacek Karnowski zaapelował, by zwołać pilne spotkanie, w którym udział wezmą też przedstawiciele samorządów. Zgłosił również postulat, by we wdrażaniu KPO swój udział miały też samorządy województw. Podkreślił również, że samorządy nie chcą być zepchnięte tylko do strefy pożyczkowej i chciałaby być ujęte w strefie dotacyjnej, w związku ze znaną trudną sytuacją samorządów. Zaapelował też, by nie umieszczać w KPO zapisów odnoszących się do reformy systemu opieki zdrowotnej, gdyż jest to nowy zapis, którego nie było, a który budzi duży niepokój.

Stanowisko Prezesa Zarządu Związku Powiatów Polskich zaprezentował Zastępca Dyrektora Biura ZPP, Grzegorz Kubalski. Zgodził się co to tego, że KPO jest ogromną szansą dla Polski i trzeba zadbać o to, by został przyjęty. Bez spotkania roboczego i jasnych deklaracji strona samorządowa nie jest w stanie wydać opinii. Odniósł się do wpisania JST do części pożyczkowej, a nie dotacyjnej. Za niezbędne uznał doprecyzowanie, czy fakt wpisania do konkretnej grupy oznacza, że wsparcie będzie miało charakter zwrotny czy bezzwrotny. Podkreślono, że zgodnie z przepisami unijnymi regulującymi tworzenie KPO, jednostki samorządu terytorialnego powinny być maksymalnie szeroko włączone nie tylko w planowanie, ale i realizację działań. Grzegorz Kubalski odniósł się też do komitetu monitorującego – nie zostały określone proporcje osób wchodzących w jego skład. Nie wiadomo zatem, na ile głos JST będzie wyraźnie wybrzmiewał. Zastępca Dyrektora Biura ZPP podjął również kwestię bardzo istotną, dotyczącą zapisu w KPO, który wzbudził duże emocje. ZPP uznaje bowiem za karygodne łamanie zasad dialogu wpisywanie do KPO nieuzgodnionych z partnerami samorządowymi i społecznymi pomysłów Ministra Zdrowia odnośnie zmian w zakresie zarządzania szpitalami powiatowymi. „Znamy mechanizmy działania Ministerstwa Zdrowia i jesteśmy przekonani, że zastosowany zabieg ma na celu umożliwienie publicznego twierdzenia, że zmiany są konieczne, bo wymaga tego od nas Unia Europejska. Tego typu przekaz może i trafi do niezorientowanych, ale nie da się w ten sposób oszukać powiatów. Domagamy się natychmiastowego wykreślenia zgłoszonych przez Ministra Zdrowia kierunków zmian w organizacji szpitali – tym bardziej, że nie wynikają one z żadnych konkretnych analiz, a są po prostu przepisaniem tez reklamowej prezentacji pokazywanej przez Ministerstwo przy każdej możliwej okazji” – podkreślał Grzegorz Kubalski. Usunięcie zapisu jest traktowane jako kluczowy warunek na przychylniejsze spojrzenie na dokument. Podobnie jak przedmówcy, również Grzegorz Kubalski za niezbędne uznał powołanie zespołu roboczego do wypracowania ostatecznego kształtu dokumentu KPO.  

Jan Grabkowski, wiceprezes Zarządu ZPP, starosta poznański podkreślał chęć samorządów do bycia partnerem w dziele odbudowy. „Nie traktujemy tego jako dzieło polityczne a samorządowe. Chcemy, aby to zdarzenie było dobrze rozwiązane przez rządzących i współrządzących. Wiele spraw musi być realizowana przez struktury samorządowe” – mówił.  

Z kolei Maciej Witucki z Konfederacji Lewiatan za konieczne uznał jak najszybsze powstanie i działanie komitetu monitorującego. Jego zdaniem powinno być to ciało nie tylko monitorujące ale też doradcze i podejmujące dyskusję. Kryteria wdrażania KPO muszą być bowiem absolutnie transparentne. Jednocześnie zaznaczył, że pracodawcy otrzymali wzgląd w ostatnią wersję dokumentu tylko dzięki uprzejmości strony samorządowej.

O powołanie zespołu roboczego apelował też Piotr Całbecki. Za pozytywne uznał to, że ostatnia wersja dokumentu jest zupełnie inna niż początkowa. W jego ocenie jest jednak kilka obszarów, które warto poprawić, m.in. podział 30% dla samorządów. Za koniecznie uważa też rozszerzenie roli samorządu województwa.

Karolina Dreszer z Ogólnopolskiej Federacji Organizacji Pozarządowych zwróciła uwagę, że KPO nadal nie odnosi się w odpowiednim stopniu do osiągniecia neutralności klimatycznej. W dokumencie brak też odpowiedniego odniesienia się do budowania odporności społecznej i reagowania kryzysowego. Podkreśliła niebezpieczny aspekt centralizacji. Jej zdaniem bardzo ważne jest wyjaśnienie i zrozumienie, dlaczego pewne zapisy nie znalazły się w KPO.

Krzysztof Żuk zgłosił konieczność dokonania korekt w zakresie alokacji pożyczkowej, która powinna być kierowana do tych sektorów, które zarabiają na siebie.

Do głosów strony samorządowej odniósł się minister Waldemar Buda. Poinformował, że zmiany w dokumencie w stosunku do pierwszej wersji mają dwa główne kierunki: wzmocnienie roli samorządów oraz wzmocnienie rolnictwa. Stwierdził, że zwiększono udział inwestycji samorządowych w inwestycjach w służbie zdrowia. Priorytetem były inwestycje w wyspecjalizowaną służbę zdrowia. Podkreślał też wzmocnienie partycypacji kolei regionalnych w zakupie taboru. Zwielokrotniono wartości co do taboru kolejowego. „Włożyliśmy wiele sił i energii żeby przedyskutować zgłoszone postulaty” – podkreślał. W ocenie ministra nastąpiła ogromna zmiana w zapisach dotyczących komitetu monitorującego. Zostali do niego wprowadzeni przedstawiciela samorządów i III sektora, wprowadzono też cały szereg dodatkowych kompetencji. To ciało kluczowe dla wdrażania KPO. Duże środki przeznaczono również na transport szynowy. Zaznaczył, że przy tworzeniu KPO, rząd musi dbać o finanse publiczne państwa. Przekazując środki po stronie pożyczkowej samorządom to rząd zapisuje je jako dług w budżecie państwa. Zapewnił o dużej elastyczności rządu. „Zaczynamy gigantyczną drogę, którą będziemy wspólnie zmierzać przez 5 lat. Tę drogę należy zacząć od wspólnego kredytu zaufania. Nie wyobrażam sobie, że zaczynamy drogę od pokazania nieufności” – mówił.  

O konieczności wydzielenia środków na obszary wiejskie mówił z kolei Krzysztof Iwaniuk. W jego ocenie to właśnie te jednostki są w najgorszej sytuacji. Nadzieja na pojawienie się takiego zapisu pojawiła się po spotkaniu z premierem, jednak nowa wersja dokumentu nie porusza tej kwestii. Zgłaszając swoje postulaty powoływał się na rosnący trend przeprowadzania się z miast do wsi. Podobne stanowisko zaprezentował burmistrz Ińska, Jacek Liwak. Mówił też o tym, że małe gminy często nie mają zdolności kredytowej i nie będą mogły sięgnąć po instrument pożyczkowy. Bez instrumentu dotacyjnego pieniądze przejdą im koło nosa. Tymczasem dbanie o środowisko to duże zadanie gmin.

Waldemar Buda powtórzył, że największe ustępstwa w ramach KPO to rolnictwo i udział samorządów. Udział obszarów wiejskich jego zdaniem jest bardzo duży. Zwrócił uwagę na sprzeczne uwagi do KPO – duże miasta mówią, że ich udział jest nieproporcjonalnie mały, małe gminy mówią to samo. Dostrzegł również sytuację migracji do małych miejscowości.

Waldemar Buda odniósł się też do kwestii poruszonej przez Grzegorza Kubalskiego, dotyczącej zapisu o zmianach w systemie opieki zdrowotnej. Powiedział, że wprowadzany nadzór będzie się wiązał z wydatkowaniem środków, których w historii szpitalnictwa powiatowego jeszcze nie było. Zdaniem ministra chodzi o to, by móc przeprowadzić szpitale przez procesy inwestycyjne, które będą prowadzone za te środki. „Oczywiście chcielibyśmy dokonywać restrukturyzacji tam, gdzie od lat notujemy zadłużenie, bo to nikomu nie służy. Jeśli widzimy sytuację szpitala powiatowego, który od 10 lat tylko powiększa swoje zadłużenie i nie ma na to reakcji samorządu, to do czego może to doprowadzić? Nie chcemy zamiatać problemu pod dywan” – mówił.

Do słów ministra odniósł się starosta Jan Grabkowski. W jego opinii nie można traktować wszystkich na bazie jednego szpitala powiatowego, ale jeśli już, to przymierzyć się do reformy systemu ochrony zdrowia. W tym zakresie zadeklarował gotowość do partnerstwa ze strony samorządów. Podkreślił jednak, że nie można jednak tego typu nadzoru nad inwestycjami wprowadzać w taki sposób.

Przewodniczący Komisji Wspólnej, Paweł Szefernaker złożył postulat o powołanie zespołu roboczego do spraw wdrażania KPO.

KPO nie uzyskało opinii Komisji Wspólnej ale to nie przeszkadza w przekazaniu dokumentu prac sejmowych.

Kolejne robocze spotkanie (w formie zdalnej) Komisji Wspólnej odbędzie się 19 maja, natomiast – o ile pozwolą na to warunki epidemiczne – posiedzenie w formie stacjonarnej odbędzie się 26 maja.

Projekty z opinią pozytywną:

1. Projekt rozporządzenia Ministra Edukacji i Nauki zmieniającego rozporządzenie w sprawie podstaw programowych kształcenia w zawodach szkolnictwa branżowego oraz dodatkowych umiejętności zawodowych w zakresie wybranych zawodów szkolnictwa branżowego
2. Projekt rozporządzenia Ministra Edukacji i Nauki zmieniającego rozporządzenie w sprawie świadectw, dyplomów państwowych i innych druków
3. Projekt Rozporządzenia Ministra Edukacji i Nauki zmieniającego rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 marca 2016 r. w sprawie wypoczynku dzieci i młodzieży
4. Projekt Rozporządzenia Ministra Edukacji i Nauki zmieniającego rozporządzenie w sprawie szczegółowych warunków i sposobu przeprowadzania egzaminu gimnazjalnego i egzaminu maturalnego
5. Projekt „Regionalnej Strategii Innowacji Województwa Śląskiego 2030”
6. Projekt Strategii Rozwoju Województwa Łódzkiego 2030
7. Projekt rozporządzenia Ministra Rozwoju, Pracy i Technologii w sprawie sposobu prowadzenia rejestru wniosków o pozwolenie na budowę i decyzji o pozwoleniu na budowę oraz rejestru zgłoszeń dotyczących budowy, o której mowa w art. 29 ust. 1 pkt 1–3 ustawy
8. Projekt rozporządzenia Ministra Rozwoju, Pracy i Technologii zmieniającego rozporządzenie w sprawie standardów technicznych wykonywania geodezyjnych pomiarów sytuacyjnych i wysokościowych oraz opracowywania i przekazywania wyników tych pomiarów do państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego
9. Projekt rozporządzenia Ministra Klimatu i Środowiska w sprawie sposobu selektywnego zbierania wybranych frakcji odpadów
10. Projekt rozporządzenia Ministra Klimatu i Środowiska w sprawie sposobu obliczania poziomów przygotowania do ponownego użycia i recyklingu odpadów komunalnych

Projekty z opinią negatywną:

1. Projekt rozporządzenia Ministra Klimatu i Środowiska w sprawie programu ochrony środowiska przed hałasem

Do dalszych prac skierowano:

1. Wniosek o upoważnienie Zespołu ds. Infrastruktury (…) do wydania opinii wiążącej do projektu ustawy o zmianie ustawy – Prawo budowlane oraz ustawy o samorządach zawodowych architektów oraz inżynierów budownictwa (Główny Urząd Nadzoru Budowlanego)

Projekt ustawy o zmianie ustawy o odpadach oraz niektórych innych ustaw (UC43) – przeniesiono na kolejne posiedzenie KWRiST