Uwagi do Krajowego Planu Odbudowy i zmiany w ustawie o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej były głównymi tematami nadzwyczajnego, zdalnego posiedzenia Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego, która odbyła się 12 kwietnia br.

Posiedzeniu przewodniczył Paweł Szefernaker, Sekretarz Stanu w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych i Administracji, natomiast współprzewodniczył Grzegorz Schreiber, Marszałek Województwa Łódzkiego.

Zmiany w ustawie o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej

Posiedzenie rozpoczęło się od informacji strony rządowej na temat projektu ustawy o zmianie ustawy o wspieraniu rodziny  systemie pieczy zastępczej. Minister Stanisław Szwed poinformował, że projekt jest obecnie procedowany w Sejmie. W projekcie jest zapis, który daje Radzie Ministrów możliwość przyjmowania różnorodnych programów kierowanych do rodzin z dziećmi. W oparciu o to rozporządzenie funkcjonuje aktualnie program Dobry Start, czyli tzw. wyprawka szkolna. Docelowo to zadanie miałoby zostać przeniesione z samorządów na Zakłady Ubezpieczeń Społecznych, a wnioski mogłyby być składane tylko drogą elektroniczną. Jak mówił minister Szwed, takie działanie ma zwolnić samorządy z obsługi programu, gdyż pojawiały się głosy, że środki na jego obsługę są niewystarczające.

Do wypowiedzi ministra odniósł się Marek Wójcik ze Związku Miast Polskich. „Z ogromnym zdziwieniem przyjęliśmy zapis, że ta ustawa w ogóle nie dotyczy samorządów” – mówił. Brak konsultacji z Komisją Wspólną Rządu i Samorządu uznał za co najmniej dziwne, podkreślił też, że takie postępowanie łamie zapisy przywołanej ustawy. Takie działanie zwalnia też Marszałka Sejmu z obowiązku przekazania samorządom projektu ustawy do konsultacji. Odniósł się do wielokrotnych wypowiedzi strony rządowej na temat efektywności realizowania zadań wynikających z ustawy przez samorządy. Marek Wójcik odniósł się też do zaproponowanych rozwiązań cyfryzacyjnych. Dziś 70% osób uprawnionych składa wnioski w formie elektronicznej. Wyraził także obawę, że wprowadzanie jedynej możliwości, jaką jest korzystanie z narzędzi informatycznych z dnia na dzień pozbawi część ludzi możliwości realizacji udziału w programach. Wiele osób nie daje sobie bowiem rady z cyfrowym złożeniem wniosku i pozbawienie ich możliwości złożenia go w wersji papierowej będzie wykluczające. Konieczność założenia rachunku bankowego i utrzymania go to również dodatkowe koszty. Takich zmian nie można wprowadzać na zasadzie rewolucji. Zaznaczył też, że środki trafiające do budżetów samorządów stanowiły jeden z dochodów będących podstawą wyliczenia wskaźnika zadłużenia jst. Gdy przejmie to ZUS, te środki nie będą już trafiać do samorządów. Strona samorządowa obawia się też, że to początek drogi do takiej samej zmiany w kwestii 500 plus. Zaproponował stronie rządowej wspólne rozmowy na temat zmian w ustawie.

Odnosząc się do wypowiedzi, minister Szwed poinformował, że ustawa jest procedowana przez Sejm, więc jakakolwiek dyskusja może odbyć się tylko na poziomie komisji sejmowych.

Wobec powyższego, stronie samorządowej nie pozostanie nic innego jak odwoływać się do kwestii proceduralnych i pokazać, że ta ustawa jest procedowana z wadą prawną. Jedyną drogą wydaje się być ta prowadząca do Trybunału Konstytucyjnego. Strona samorządowa zadeklarowała jednak gotowość do rozmów i wspólnego poprawienia wady prawnej.

W dyskusji udział wziął również Grzegorz Kubalski, Zastępca Dyrektora Biura Związku Powiatów Polskich. Podkreślił, że ustawa jako taka powinna przejść przez Komisję Wspólną. Tłumaczenie, że będzie można o niej dyskutować na poziomie parlamentarnym jest ignorowaniem przepisów ustawowych nakazujących przedkładanie tego typu projektów Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego. Sytuacja jaka ma miejsce jest rażącym naruszeniem zasad współpracy. Odniósł się też do zapowiedzi, że nowe rozwiązanie nie będzie generowało dodatkowych kosztów. W ocenie Grzegorza Kubalskiego, albo ZUS mija się z prawdą, mówiąc że nie będzie konieczne zatrudnianie nowych osób do obsługi projektów, albo posiada znaczne przerosty kadrowe, które to umożliwią.

Krajowy Plan Odbudowy

Omówienie kwestii związanych z Krajowym Planem Odbudowy były głównym powodem nadzwyczajnego posiedzenia Komisji Wspólnej.

W czwartek, 8 kwietnia Zespół ds. Infrastruktury, Rozwoju Lokalnego, Polityki Regionalnej oraz Środowiska KWRiST wydał opinię negatywną o projekcie z powodu braku ostatecznej wersji rządowego dokumentu. Strona samorządowa oczekiwała zawarcia poprawek zaakceptowanych podczas wcześniejszego spotkania strony samorządowej KWRiST z premierem.

Podczas poniedziałkowego posiedzenia Komisji Wspólnej, strona samorządowa odniosła się do odpowiedzi ministerstwa, w której zadeklarowano wprowadzenie do dokumentu ustalonych wcześniej zmian. Przedstawiciele strony samorządowej uznali zapowiedź za „dobrą monetę” i krok w dobrym kierunku. Podkreślali też, że z nadzieją podchodzą do dalszego procedowania KPO. Podkreślono, że strona samorządowa oczekiwałaby sprecyzowania założeń ustawy wdrażającej. Pomógłby również pełen obraz wszystkich programów operacyjnych.

Wiceminister funduszy i polityki regionalnej Waldemar Buda poinformował, że obecnie odbywa się etap analizowania poprawek, które zgłoszono podczas konsultacji społecznych. Zapewnił o dodaniu do dokumentu ustalonych wcześniej kwestii, m.in. zwiększenie środków na potrzeby taboru kolejowego, zwłaszcza regionalnego, uwzględnienie transportu szynowego niskoemisyjnego w miastach, wzmocnienie miast z punktu widzenia transformacji zielonej, poszerzona zostanie wiązka projektów dotyczących rozwiązań w miastach. System wdrażania KPO będzie konstruowany w maju, czerwcu i lipcu. Jak poinformował Waldemar Buda, wprowadzono już jednak uwagi, jakie były formułowane w tym zakresie. Strona rządowa chciałaby otworzyć na samorządy wszystko to, co dotyczy elementów wdrażania w KPO. W zakresie wdrażania na poziomie Komitetu Monitorującego będzie element samorządowy. Zadeklarował, że samorządy będą uczestniczyć poprzez obecność w Komitecie Monitorującym. Projekt ustawy wdrażającej pojawi się dopiero za około dwa miesiące i na pewno będzie dyskutowany podczas posiedzenia Komisji Wspólnej. Jednocześnie zadeklarował rolę regionów w rozmowach na temat KPO.

Strona samorządowa podziękowała za deklarację wprowadzenia ustalonych zmian. Mimo to, podczas posiedzenia KWRiST projekt nie został zaopiniowany. Przedstawiciele strony samorządowej zgodnie podkreślili, że mogą zaopiniować tylko dokument w formie ostatecznej, po jego wcześniejszej lekturze. Zobowiązali się jednocześnie do bardzo szybkiego zaopiniowania dokumentu gdy już do nich trafi. Ich zdaniem Krajowy Plan Odbudowy to niezwykle ważny dokument, dlatego przy jego tworzeniu musi być całkowita pewność. Powołali się na niejasną sytuację z podziałem środków w ramach Funduszu Inwestycji Lokalnych, która nadwyrężyła zaufanie do strony rządowej.  

Pojawiły się również prośby o uwzględnienie zmian dotyczących udziału organizacji pozarządowych i przedstawicieli biznesu i zapisanie go w punkcie dotyczącym Komitetu Monitorującego. To bowiem dzięki nim odbyły się wysłuchania publiczne do KPO.

Poproszono również, by wziąć pod uwagę kwestie zwiększonych środków na ochronę zdrowia w Polsce, którą deklarował podczas wcześniejszego spotkania premier Mateusz Morawiecki. Strona samorządowa zaznaczyła, że niezwykle ważna jest rehabilitacja pocovidowa, która jest potrzebna nie tylko osobom starszym ale też młodym i może w znacznym stopniu przyczynić się do ich powrotu na rynek pracy. „Dajmy szansę temu narodowi i osobom, które chcą wrócić do pełnej sprawności a nie mają pieniędzy na prywatną fizjoterapię” – zaznaczył Jan Grabkowski, starosta poznański. O realizacji tego postulatu zapewnił przewodniczący KWRiST, Paweł Szefernaker. Przyznał, że wie jak ważny i potrzebny jest to temat.

Wiceminister Waldemar Buda zapewnił, że zgłoszone punkty zostaną uwzględnione w dokumencie.

Projekty z opinią pozytywną:

• Projekt ustawy o zmianie ustawy o elektromobilności i paliwach alternatywnych oraz niektórych innych ustaw.

Do dalszych prac skierowano:

• Projekt Krajowego Planu Odbudowy i Zwiększania Odporności.