W ramach budowy spójnego systemu pomocy obywatelom w ramach szeroko rozumianego wymiaru sprawiedliwości Minister Sprawiedliwości poddał pod konsultacje projekt ustawy o nieodpłatnej pomocy prawnej i informacji prawnej. Beneficjentami wsparcia przewidzianego przez ustawę będą wyłącznie osoby najuboższe.

Zgodnie z projektem wsparcie będzie bowiem przysługiwało wyłącznie osobie:

1)      której w okresie roku poprzedzającego zwrócenie się o udzielenie pomocy prawnej zostało przyznane świadczenie z pomocy społecznej lub

2)      która spełnia warunki do przyznania takiego świadczenia, a zamieszkuje na obszarze, gdzie występują: stan nadzwyczajny, klęska żywiołowa, katastrofa naturalna, awaria techniczna, sytuacja kryzysowa, zdarzenie losowe lub inna sytuacja nie cierpiąca zwłoki.

Ustawa przewiduje dwie formy wsparcia.

Informacja prawna będzie polegała na poinformowaniu o obowiązujących aktach normatywnych regulujących przedstawione zagadnienie lub o sposobach uzyskania pomocy prawnej lub innego rodzaju pomocy dotyczącej rozwiązania problemów prawnych. Informacja prawna będzie udzielana za pośrednictwem infolinii prowadzonej w wojewódzkim centrum informacji wchodzącym w skład urzędu wojewódzkiego.

Pomoc prawna będzie natomiast polegała na:

1)      poinformowaniu osoby uprawnionej o obowiązującym stanie prawnym, o przysługujących jej uprawnieniach lub o spoczywających na niej obowiązkach;

2)      wskazaniu osobie uprawnionej sposobu rozwiązania dotyczącego jej problemu prawnego;

3)      pomocy w sporządzeniu wymagającego wiedzy prawniczej projektu pisma w zakresie niezbędnym do udzielenia pomocy, z wyłączeniem pism procesowych w postępowaniach przygotowawczym lub sądowym  i pism w postępowaniu sądowoadministracyjnym;

4)      sporządzeniu projektu pisma procesowego o zwolnienie od kosztów sądowych lub o ustanowienie pełnomocnika z urzędu.

Pomoc nie będzie obejmowała spraw z zakresu prawa podatkowego, celnego, dewizowego, handlowego i działalności gospodarczej, z wyjątkiem rozpoczynania tej działalności. Pomocy prawnej ma udzielać osobiście adwokat lub radca prawny.

Udzielanie nieodpłatnej pomocy prawnej i informacji prawnej będzie zadaniem zleconym z zakresu administracji rządowej, z zastrzeżeniem że zainteresowane jednostki samorządu terytorialnego będą mogły wykonywać przedmiotowe zadania również jako zadanie własne. Zaproponowane regulacje nie będą też ograniczały działalności innych podmiotów w zakresie świadczenia poradnictwa prawnego.

W odniesieniu do zadania polegającego na udzielaniu pomocy prawnej powiaty będą zawierały porozumienie z gminami określające w szczególności:

1)      gminne lub powiatowe jednostki organizacyjne, w których będą usytuowane punkty pomocy prawnej;

2)      harmonogram wskazujący dni i godziny, w których będzie udzielana pomoc prawna;

3)      zasady współpracy w zakresie zapewnienia warunków lokalowych adwokatom i radcom prawnym udzielającym pomocy prawnej.

Jednocześnie powiat będzie zawierał corocznie z okręgową izbą adwokacką i radą okręgowej izby radców prawnych porozumienie w sprawie udzielania pomocy prawnej na obszarze powiatu, określające w szczególności:

1)      liczbę adwokatów i radców prawnych, którzy będą udzielać pomocy prawnej na obszarze powiatu, z uwzględnieniem potrzeby zapewnienia równomiernego udziału adwokatów i radców prawnych w wykonywaniu tego zadania;

2)      zobowiązanie dziekanów okręgowej rady adwokackiej i rady okręgowej izby radców prawnych do imiennego wskazywania adwokatów i radców prawnych, z ewentualnym wskazaniem preferowanych dziedzin prawa, wyznaczonych do udzielania pomocy prawnej na obszarze powiatu;

3)      szczegółowe zasady wynagradzania adwokatów i radców prawnych udzielających pomocy prawnej.

Projekt ustawy o nieodpłatnej pomocy prawnej i informacji prawnej został skierowany do zaopiniowania przez Zespół ds. Administracji Publicznej i Bezpieczeństwa Obywateli.