Informacji o realizacji działań wynikających z Krajowego Programu Przeciwdziałania Narkomanii w 2012 roku z pewnością nie można zarzucić lakoniczności. Przeszło dwieście stron samej informacji i kolejne 192 strony 14 aneksów omawia podejmowane działania ze wszystkimi szczegółami. Brakuje tylko jednego – choć w czwartym kwartale 2013 roku przedstawiany jest opis działań za rok 2012, to w niektórych kategoriach najnowsze dane epidemiologiczne pochodzą z… 2010 roku. Nie wiadomo zatem na ile wysiłki wszystkich przekładają się na poprawę sytuacji.
A nie jest ona dobra. Wyraźnie na to wskazują chociażby dane dotyczące odsetka osób używających narkotyków w czasie ostatnich 12 miesięcy – między rokiem 2006 a 2010 odsetek ten w większości kategorii wzrósł kilkukrotnie. Przykładowo – odsetek osób używających marihuany lub haszyszu wzrósł z 2,7% do 9,6%, LSD – z 0,1% na 0,7%, ecstasy – z 0,3% na 1,5%, kokainy – z 0,2% na 0,7%. Przeszło 37% uczniów w wieku 17-18 lat używało choć raz w swoim życiu konopii (dane za 2011 rok) i odsetek ten utrzymuje się na wysokim poziomie. Tendencja stabilna, lub nawet wzrostowa dotyczy takich substancji jak LSD, kokaina, ecstasy, czy sterydy anaboliczne. Dzieje się tak mimo jednoczesnych deklaracji, że zdobycie substancji psychoaktywnych staje się coraz trudniejsze.
Realizacja Programu musi być zatem wnikliwie badana z punktu widzenia osiągniętych skutków. Co do działań stwierdzono:
- w obszarze profilaktyka ministerstwa i wszystkie podmioty zobowiązane podjęły działania we wszystkich kierunkach przewidzianych Programem. Dotyczy to również gmin – w 80% przebadanych realizowane były działania z zakresu profilaktyki problemu narkotyków i narkomanii. Niepokojący jest jednak fakt, że dominują programy profilaktyki uniwersalnej, nie zaś selektywnej (robiło to zaledwie 18% gmin, przy czym odsetek ten w kategorii gmin wiejskich był jeszcze mniejszy i wynosił 9%);
- aktywną realizację działań z obszaru leczenie, rehabilitacja, ograniczanie szkód zdrowotnych i reintegracja społeczna. Na szczególną uwagę zasługuje tutaj przygotowywanie dedykowanej lekarzom rodzinnym platformy e-learningowej dotyczącej profilaktyki narkomanii. Aktywność dotyczyła również samorządów województw – z zastrzeżeniem, że koncentrowały się one na programach zwiększenia dostępności programów ograniczania szkód zdrowotnych. Zaledwie jedno województwo prowadziło program ograniczenia szkód zdrowotnych;
- kontynuację współpracy pomiędzy instytucjami odpowiedzialnymi za redukcję podaży. Wśród osiągniętych sukcesów należy wymienić zlikwidowanie 15 nielegalnych laboratoriów amfetaminy, 33 grup przestępczych zajmujących się produkcją narkotyków (w tym w 17 przypadkach – amfetaminy) oraz 1314 upraw konopii.
Zebrane informacje posłużyły do sformułowania wniosków na przyszłość. Z niecierpliwością będziemy czekać na informacje o ich realizacji, a przede wszystkim na dane pokazujące skuteczność podjętych działań.
