Utworzenie Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii korzystnie wpłynęło na organizację publicznego transportu zbiorowego na terenie aglomeracji śląsko-zagłębiowskiej – ocenia Najwyższa Izba Kontroli w swoim raporcie.
Jak poinformowała Najwyższa Izba Kontroli - głównym celem przeprowadzonej w Metropolii kontroli była ocena jej funkcjonowania po prawie 4 latach od jej utworzenia. „Związek metropolitalny pełni ważną rolę dla mieszkańców miast i gmin będących jego częścią, zwłaszcza w kontekście organizacji publicznego transportu zbiorowego. Innym powodem podjęcia kontroli są znaczące publiczne środki finansowe, którymi dysponuje Metropolia. Począwszy od 2019 r. jest to ponad 1 mld zł na rok.” – czytamy w komunikacie.
Kontrolerzy ocenili, że zarówno Urząd Metropolitalny, jak i Zarząd Transportu Metropolitalnego sprawnie przejęły zadania od poprzednich organizatorów publicznego transportu zbiorowego. Zauważono systematyczne poszerzanie oferty komunikacyjnej i biletowej, a także dofinansowywanie kursów kolejowych.
W ocenie Izby podział zadań pomiędzy Urzędem Metropolitalnym a ZTM był jednak nierzetelny: w ocenie raportu faktyczny zakres realizowanych przez nie zadań był niezgodny z postanowieniami statutów i regulaminów. Jako przykłady nieprawidłowości wskazano m.in. windykację należności innych niż z tytułu przewozów pasażerskich, obsługę systemu elektronicznych biletów kodowanych na kartach, czy tworzenie zintegrowanego systemu taryfowo-biletowego. Zadania te, niezgodnie z wewnętrznymi regulacjami, przydzielono ZTM. Kontrolerzy podkreślili jednak, że nieprawidłowości te miały jednak charakter wewnątrzorganizacyjny i nie wpłynęły na jakość świadczonych usług na rzecz mieszkańców.
Pracownicy NIK pozytywnie ocenili sytuację finansową Metropolii. Zauważono, że Metropolia każdego roku osiągała dochody znacznie przewyższające wydatki, dzięki czemu osiągnięto i utrzymano stabilizację finansową jednostki.
Co do zasady dobrze też oceniono organizację pracy Urzędu Metropolitalnego. Przy organizowanych naborach zewnętrznych do pracy w Urzędzie Metropolitalnym przestrzegano przepisów prawa i regulacji wewnętrznych.
NIK negatywnie oceniła jednak ściągalność długów od tzw. „pasażerów na gapę”. Wartość przejętych na dzień 1 stycznia 2019 r. przez ZTM należności z tego tytułu wyniosła prawie 252,5 mln zł., a na koniec I kw. 2021 r. było to już ponad 261 mln zł. Należności te narastały systematycznie, co wynikało m.in. z całkowitej nieskuteczności czynności egzekucyjnych prowadzonych wobec osób bez aktualnego adresu zamieszkania. Oceniając procedury windykacyjne obowiązujące w ZTM, Izba wskazała na brak jasnych reguł postępowania w odniesieniu do takich dłużników.
Kontrolerom nie spodobało się również to, że w kontrolowanym okresie nie wdrożono systemowego monitoringu jakości usług publicznych świadczonych przez Metropolię.
Kontrola wskazała także, że inne niż dotyczące transportu publicznego zadania przypisane Metropolii, takie jak kształtowanie ładu przestrzennego, rozwoju społecznego i gospodarczego obszaru związku metropolitalnego znajdowały się w fazie opracowania dokumentów strategicznych. Do ich opracowania przystąpiono jednak bezzwłocznie. Wdrożono także zróżnicowany pakiet działań w zakresie promocji związku metropolitalnego i jego obszaru.
Na podstawie kontroli NIK sformułowała wnioski skierowane do Przewodniczącego Zarządu Metropolii oraz Dyrektora ZTM.
Górnośląsko-Zagłębiowska Metropolia (GZM) jest pierwszą i dotychczas jedyną metropolią w Polsce. Została ona powołana ustawą z 2017 r. o związku metropolitalnym w województwie śląskim. Metropolia obejmuje obejmuje 41 gmin i miast leżących w centralnej części województwa śląskiego.
Pełny raport można przeczytać na stronach internetowych NIK.
Opracowano na podstawie komunikatu Najwyższej Izby Kontroli.
