Wojewoda: Proces tworzenia programów wspierania edukacji uzdolnionych dzieci i młodzieży jest procesem dwustopniowym i nie ma możliwości ominięcia jego pierwszego etapu.
Lokalne i regionalne programy wyrównywania szans edukacyjnych, a także programy wspierania edukacji uzdolnionych dzieci i młodzieży, to inicjatywa samorządów, która (choć jest możliwością, a nie obowiązkiem) często jest wdrażana w życie dla podniesienia jakości edukacji, czy docenienia tych uczniów, którzy sprawy nauki traktują ze szczególną uwagą. Podejmowanie uchwał w sprawie zasad udzielania stypendiów należy do właściwości rad gmin (podstawą jest art. 18 ust. 2 pkt 14a u.s.g.) i powiatów (na podstawie art. 12 ust. 10a). Przepisy te nie są jednak samodzielnym upoważnieniem do wydania aktów prawa powszechnie obowiązującego na terenie danej jednostki. Kompetencja została wskazana bezpośrednio w art. 90t ust. 4 ustawy o systemie oświaty, z którego to wynika prawo określenia szczegółowych warunków udzielania pomocy dzieciom i młodzieży pobierającej naukę na terenie danej jednostki samorządu terytorialnego, jednak tylko w przypadku przyjęcia programów, o których mowa w ust. 1.
Tym samym, ustawodawca przewidział określony porządek czynności podejmowanych w celu wspierania edukacji uczniów czy wyrównywania ich szans edukacyjnych. W swoim rozstrzygnięciu nadzorczym podkreślił to Wojewoda Pomorski. Jednostki samorządu terytorialnego są zobowiązane najpierw do utworzenia dokumentu programowego (aktu o charakterze wewnętrznym), wyznaczającego kierunki działania w zakresie wspierania edukacji, a dopiero w dalszej kolejności - do określenia warunków, zakresu oraz trybu udzielania pomocy dzieciom i młodzieży. Taka precyzująca uchwała stanowi już akt innej natury - powszechny, generalny i abstrakcyjny akt prawa miejscowego podlegający publikacji w dzienniku urzędowym.
Podejmowane w ten sposób uchwały podlegają kontroli organów nadzoru, badających także, czy ich wydanie zostało poprzedzone opracowaniem stosownego programu, o którym mowa w art. 90t ust. 1 ustawy o systemie oświaty. W przypadku nieutworzenia takiego programu, wojewoda orzeka o nieważności aktu, który został przyjęty bez zachowania wymaganego porządku.
Rozstrzygnięcie nadzorcze Wojewody Pomorskiego z 30 kwietnia 2025 r. (sygn. PN-I.4131.22.2025.EK)
