Jak wynika z danych Centralnej Komisji Egzaminacyjnej tegoroczną maturę zdało 78,2 proc. uczniów szkół średnich. Stosunkowo łatwy spośród obowiązkowych podstawowych przedmiotów (nie licząc egzaminów z języków mniejszości narodowych) okazał się język polski – zdało go 95 proc. uczniów. Matematykę zdało 82 proc. przystępujących do egzaminu, ale średnia i mediana uzyskanych punktów były wyższe w przypadku matematyki niż języka polskiego.
PIE w jednym z raportów zaznacza, że wyniki matur mogą stanowić pewien miernik jakości edukacji. Ale ogólne dane są trudne w porównywaniu, gdyż pomiędzy egzaminami z różnych lat mogą występować różnice w poziomie trudności, a dodatkowo inny mógł być wpływ pandemii na ten i poprzednie roczniki uczniów. Zatem zamiast porównywać ten rok i ubiegłe lata, postanowiono przyjrzeć się różnicom w wynikach tegorocznych matur, które występują pomiędzy miastami na prawach powiatu z liczbą ludności powyżej 90 tys. oraz powiatami, w których tak dużych miast nie ma. Pod uwagę wzięto trzy kategorie: ogólną zdawalność (odsetek osób, które zdały maturę) i średnie uzyskanych przez maturzystów punktów z dwóch przedmiotów na poziomie rozszerzonym – z matematyki i języka polskiego.
Agregacja danych powiatowych z całej Polski obrazuje różnice między miastami o liczbie ludności powyżej 90 tys. oraz mniejszymi miejscowościami. Choć dysproporcja w skali kraju nie jest bardzo duża, to jednak w poziomie zdawalności wynosi ona 7 pkt. proc., w średnich wynikach z matematyki rozszerzonej jest to 7 pkt. proc., a w egzaminie z języka polskiego (również rozszerzonego) są to tylko 4 pkt. proc.
Poniższy wykres obrazuje różnice między większymi miastami i powiatami z mniejszymi miejscowościami w trzech analizowanych kategoriach w podziale na województwa. W przypadku większości województw utrzymuje się przewaga dużych miast (czyli różnice mają dodatnią wartość), ale w kilku przypadkach to mniejsze miejscowości wypadły lepiej (ujemna wartość różnicy). Było tak dla egzaminu z rozszerzonej matematyki w województwach świętokrzyskim i warmińsko-mazurskim, a także dla rozszerzonego języka polskiego w województwie pomorskim i warmińsko-mazurskim. Nie są to jednak duże przewagi.
Sporych rozmiarów dysproporcje są w niektórych województwach na rzecz większych miast. W oczy rzucają się m.in. województwa zachodniopomorskie (we wszystkich trzech rozpatrywanych kategoriach różnice to ponad 11 pkt proc. zdawalności lub punktów z egzaminów) i podlaskie (to województwo z największą dysproporcja w zdawalności, wynoszącą blisko 16 pkt proc. – o tyle więcej osób z sukcesem podeszło do matury w Białymstoku w porównaniu z resztą województwa). Szczególnie patrząc na wyniki z rozszerzonej matematyki widoczne są różnice w poziomie szkół w dużych i mniejszych miejscowościach – w połowie województw różnica w punktach średnio uzyskanych z tego egzaminu przekracza 10 pkt. Z kolei język polski wydaje się w najmniejszym stopniu różnicować typy miejscowości. Pod względem zdawalności najbardziej egalitarne są województwa śląskie i warmińsko-mazurskie. Sumarycznie, biorąc pod uwagę różnice we wszystkich trzech kategoriach, najmniejsze dysproporcje w wynikach matur między większymi a mniejszymi miejscowościami występują w warmińsko-mazurskim, świętokrzyskim, stosunkowo niewielkie także w śląskim i podkarpackim.
Jak czytamy w raporcie powszechnie występujące, zauważalne dysproporcje mogą sugerować, że istnieje systemowy problem z systemem edukacji. Lepiej działa on w dużych miastach, przez co w celu zdania dobrze matury część osób zmuszona będzie wyjechać do szkół w stolicach województw i innych dużych ośrodkach. Odpływ młodych może pogłębić problemy mniejszych miejscowości, już dziś nierzadko borykających się z negatywnymi zjawiskami (niektóre także rzutują na jakość edukacji), np. z wykluczeniem transportowym, małą dynamiką rozwoju gospodarczego czy starzeniem się ludności.
Źródło: PIE
