Rzecznik Praw Obywatelskich odniósł się do pomysłu przedstawionego przez Ministerstwo Edukacji i Nauki, zgodnie z którym zajęcia etyki w szkołach będą obligatoryjne dla uczniów, których rodzice nie wyrażają woli zorganizowania przez szkołę lekcji religii. W ocenie RPO tak ważna zmiana powinna zostać poddana konsultacjom społecznym.
RPO Marcin Wiącek zgadza się z postulatem proponowanym już przez RPO V kadencji, Janusza Kochanowskiego, mówiącym o zagwarantowaniu możliwości uczestnictwa zarówno w lekcjach etyki jak i religii, a także z wątpliwościami dotyczącymi powierzenia nauczania etyki katechetom.
RPO zwraca uwagę, że „zgromadzenie odpowiednich danych co do dostępności i udziału uczniów w lekcjach religii katolickiej, religii mniejszościowych oraz etyki, a także bardziej aktywne informowanie rodziców o możliwości organizacji lekcji etyki i charakterze tych zajęć mogłoby się przyczynić do zniwelowania negatywnie ocenianego przez resort zjawiska, jakim jest rezygnacja coraz większej liczby uczniów zarówno z lekcji religii, jak i etyki”. W jego ocenie, w tak ważnej dla obywateli sprawie, o fundamentalnym znaczeniu dla wrażliwego poszanowania praw obywatelskich, zasadne byłoby poddanie projektu konsultacjom społecznym.
„Zamiast jednego przedmiotu przekazującego wiedzę religioznawczą i z zakresu etyki, istniałaby konieczność wyboru pomiędzy dwoma przedmiotami o różnym charakterze, które byłyby traktowane przez państwo jako równoważne pod względem przekazywanych treści. Taka sytuacja może budzić wątpliwości pod kątem możliwie najpełniejszego poszanowania praw obywatelskich” – zauważa Marcin Wiącek.
Według RPO konieczne jest zapewnienie realnego dostępu do lekcji etyki dla wszystkich uczniów szkół publicznych. Obecnie szkoły są zobowiązane do zorganizowania zajęć etyki dla grupy co najmniej 7 osób.
RPO zwraca uwagę, że lekcje religii nie stanowią prostego ekwiwalentu lekcji etyki. Zajęcia te mają bowiem charakter konfesyjny i odbywają się zgodnie z § 4 rozporządzenia MEN na podstawie programów opracowanych i zatwierdzonych przez właściwe władze kościołów i innych związków wyznaniowych i przedstawionych ministrowi edukacji jedynie do wiadomości.
Życzenie rodziców bądź pełnoletnich uczniów dotyczące organizacji lekcji religii jest wyrażane w formie pisemnego oświadczenia. Nie musi być ono ponawiane w kolejnym roku szkolnym, może jednak zostać zmienione. Przepis nie ogranicza czasowo możliwości zmienienia oświadczenia.
RPO stoi na stanowisku, że takie oświadczenie może zostać zmienione także w trakcie roku szkolnego - w przeciwnym razie ograniczona byłaby wolność sumienia i wyznania. W sytuacji, gdy lekcje religii stanowiłyby dopuszczalną alternatywę dla obowiązkowych zajęć, zmiana oświadczenia w trakcie roku powodowałaby istotne problemy.
Źródło: RPO
