Jak podkreślił Rzecznik Praw Obywatelskich w wystąpieniu do Minister Edukacji Narodowej Anny Zalewskiej wyrazem wolności, sumienia i religii oraz prawa do wychowywania dzieci zgodnie z własnym światopoglądem jest możliwość organizowania lekcji religii i etyki w ramach systemu oświaty.

Szczegółowe rozwiązania mające na celu zapewnienie równego dostępu do nauczania religii i etyki zawiera rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 kwietnia 1992 r. w sprawie warunków i sposobu organizowania nauki religii w publicznych szkołach i przedszkolach.

W dniu 1 września 2014 r. weszły w życie zmienione przepisy tego rozporządzenia (uwzględniające wytyczne sformułowane w orzeczeniu Europejskiego Trybunał Praw Człowieka z 2010 r. w sprawie Grzelak przeciwko Polsce). Jak wskazano w wystąpieniu po wprowadzeniu tych rozwiązań Rzecznik Praw Obywatelskich podjął się sprawdzenia ich stosowania w praktyce. Celem przeprowadzonego badania było również oddanie głosu mniejszościom wyznaniowym i światopoglądowym w kwestiach, które ich bezpośrednio dotyczą.

Zalecenia zawarte w raporcie pt. Dostępność lekcji religii wyznań mniejszościowych i lekcji etyki w ramach systemu edukacji szkolnej Rzecznik Praw Obywatelskich przedstawił w wystąpieniu Pani Minister o poprosił o ich rozważenie, tak żeby w nadchodzącym roku szkolnym 2016/2017 zapewnić faktyczny, równy dostęp do lekcji religii i etyki wszystkim zainteresowanym uczniom.

Z przeprowadzonych badań wynika, że dostępność lekcji religii mniejszości wyznaniowych oraz lekcji etyki w ramach systemu edukacji szkolnej poprawiła się w ostatnich latach – zarówno w zakresie rozwiązań prawnych, jak i praktyki oświatowej.

Zalecenia Rzecznika Praw Obywatelskich dotyczą zatem przede wszystkim dalszego doskonalenia rozwiązań organizacyjnych w tych obszarach i aspektach i wskazują m.in. na następujące kwestie:

a)      szkoły rzadko informują rodziców i uczniów o możliwości zorganizowania lekcji religii mniejszości wyznaniowych i lekcji etyki na życzenie;

b)      na konieczność prowadzenia kampanii informacyjnych na temat zasad organizowania lekcji religii i etyki, mających na celu zwiększenie dostępu do nauczania religii mniejszościowych kościołów i związków wyznaniowych oraz lekcji etyki;

c)       uwzględnienie w ramach konferencji i innych spotkań informacyjnych organizowanych przez kuratoria oświaty kwestii równego traktowania w dostępie do lekcji religii mniejszościowych oraz lekcji etyki – dobrą praktyką jest zapraszanie przedstawicieli kościołów i związków wyznaniowych do zaprezentowania aktualnych potrzeb w tym zakresie. Ze względu na pojawiające się głosy dotyczące negowania ze strony szkół istnienia danego kościoła lub związku wyznaniowego, warto do informacji tych dołączyć listę oficjalnie zarejestrowanych kościołów i związków wyznaniowych;

d)      warto upowszechnić dobrą praktykę, jaką jest rozdawanie rodzicom i uczniom formularzy, w których zaznaczaliby, czy życzą sobie zorganizowania lekcji religii lub lekcji etyki z informacją, że możliwe jest uczęszczanie jednocześnie na lekcje różnych religii i lekcje etyki;

e)      należy dążyć do ogólnego usprawnienia działań przygotowawczych oraz przyjętego sposobu organizacji zajęć – uczniowie, którzy zdecydowali się na wybór tych zajęć nie powinni być zniechęcani trudnym dojazdem, dodatkowym czasem oczekiwania na lekcje czy koniecznością wyboru pomiędzy lekcjami etyki a innymi zajęciami dodatkowymi;

f)       dyrektorzy szkół powinni także zapewnić prowadzenie lekcji etyki przez nauczycieli z odpowiednimi kwalifikacjami;

g)      należy też kontynuować proces zwiększania liczby etatów w szkołach dla nauczycieli etyki z dostosowaniem ich do faktycznej i planowanej liczby uczniów deklarujących zainteresowanie uczestniczeniem w tych lekcjach, w oparciu o odpowiednie dane statystyczne;

h)      osoby doświadczające dyskryminacji ze względu na religię, wyznanie lub światopogląd w obszarze edukacji, nie są objęte wystarczającą ochroną prawną.

W podsumowaniu swego pisma Rzecznik stwierdził, że niezbędna jest nowelizacja ustawy o systemie oświaty tak aby obowiązek organizowania lekcji etyki – podobnie jak obowiązek organizowania lekcji religii – nałożony był na szkoły i organy prowadzące aktem prawnym mocy ustawy, nie zaś wyłącznie rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej. Podkreślił także, że zwiększeniu ochrony prawnej ofiar dyskryminacji ze względu na religię i światopogląd w obszarze edukacji służyłaby także nowelizacja ustawy z dnia 3 grudnia 2010 r. o wdrożeniu niektórych przepisów Unii Europejskiej w zakresie równego traktowania, tak aby dyskryminacja w obszarze edukacji była zakazana ze względu na wszystkie wymienione w niej przesłanki, w tym – religię i światopogląd.

W związku z powyższym Rzecznik Praw Obywatelskich zwrócił się do Pani Minister z uprzejmą prośbą o ustosunkowanie się do przedstawionych wyżej rekomendacji oraz rozważenie odpowiedniej nowelizacji wymienionych aktów prawnych.

Źródło: www.rpo.gov.pl