Ostatnim elementem przekazywania przez jednostki samorządu terytorialnego prowadzenia podmiotom prywatnym szkół i placówek publicznych jest tzw. „zwrotne” przejęcie szkoły lub placówki przez samorząd właściwy ustawowo do jej prowadzenia.

Ustawa o systemie oświaty w art. 5 ust. 5j i 5k wskazuje na okoliczności, których zaistnienie powoduje, że jednostka samorządu terytorialnego ma obowiązek przejąć prowadzenie szkoły lub placówki przekazanej osobie prawnej niebędącej jednostką samorządu terytorialnego lub osobie fizycznej.

Sytuacja taka będzie miała miejsce, jeżeli podmiot prywatny prowadzący szkołę lub placówkę:

I. nie wykonał polecenia, o którym mowa w art. 34 ust. 1 lub 2 ustawy.

Art. 34 ust. 1 stanowi o obowiązku wykonania decyzji nadzoru pedagogicznego nakazującej usunięcie stwierdzonego naruszenia ustawy w określonym terminie, natomiast ust. 2 odnosi się do obowiązku sporządzenia tzw. programu naprawczego, który ma na celu poprawę wyników nauczania.

II. narusza ustawę lub warunki prowadzenia szkoły lub placówki, określone w umowie.

Druga przesłanka dotyczy naruszenia innych niż art. 34 przepisów ustawy o systemie oświaty oraz warunków przekazania szkoły lub placówki określonych w łączącej strony umowie (może to być np. uniemożliwienie jednostce samorządu terytorialnego przeprowadzenia kontroli lub korzystanie z mienia powierzonego szkle w sposób sprzeczny z umowa).

W powyższych dwóch przypadkach umowa ulega rozwiązaniu z dniem przyjęcia szkoły lub placówki przez jednostkę samorządu terytorialnego.

III. złoży wniosek do jednostki samorządu terytorialnego, aby ta na powrót przejęła prowadzenie szkoły, w trybie określonym w umowie, o której mowa w ust. 5g.

W powyższym przypadku ustawodawca dał osobie prywatnej możliwość zrezygnowania z dalszego prowadzenia szkoły publicznej. Rezygnacja taka nie oznacza likwidacji szkoły, ponieważ wraca ona do macierzystego organu prowadzącego – jednostki samorządu terytorialnego. Osoba prawna niebędąca jst lub osoba fizyczna rezygnująca z prowadzenia szkoły musi wypowiedzieć łącząca ją z samorządem umowę o przekazaniu prowadzenia szkoły. Przejęcie szkoły przez samorząd następuje w trybie określonym w umowie co oznacza, że strony muszą dokonać między sobą odpowiednich rozliczeń.