Poziom kształcenia w Unii Europejskiej systematycznie rośnie, jednak w ciągu dekady udało się osiągnąć tylko jeden z założonych celów – znacząco wzrosła liczba absolwentów kierunków ścisłych i technicznych. Polacy przodują biorąc pod uwagę wytrwałość w kształceniu się. - Przedwczesne kończenie nauki nadal jednak stanowi problem, który dotyczy co siódmej młodej osoby w UE – zauważa komisarz Androulla Vassiliou.

Jak wynika z opublikowanego najnowszego sprawozdania Komisji Europejskiej w sprawie postępów w dziedzinie kształcenia i szkolenia, ostatnie dziesięć lat przyniosło poprawę systemów edukacji państw członkowskich w kluczowych obszarach, jednak tylko jeden z pięciu poziomów odniesienia ustanowionych na 2010 r. został osiągnięty.

UE udało się osiągnąć cel zwiększenia liczby absolwentów kierunków matematycznych, ścisłych i technicznych (wzrost o 37 proc. od 2000 r.), znacznie przekraczając cel 15 proc.

Znaczne, ale niewystarczające postępy poczyniono w ograniczaniu wskaźnika przedwczesnego kończenia nauki, zwiększaniu liczby uczniów kończących szkołę średnią drugiego stopnia, poprawianiu sprawności czytania oraz zwiększaniu odsetka dorosłych uczestniczących w kształceniu lub szkoleniu.

Szczegółowy podział danych dla każdego kraju przedstawiono w załączniku. W strategii Europa 2020 na rzecz zatrudnienia i wzrostu gospodarczego utrzymano cel ograniczenia odsetka osób przedwcześnie kończących naukę do 10 proc. oraz zwiększenia odsetka absolwentów do co najmniej 40 proc.

- Poziom wykształcenia Europejczyków znacząco wzrósł – to dobra wiadomość. W porównaniu do sytuacji sprzed dziesięciu lat więcej młodych ludzi uzyskuje wykształcenie średnie i wyższe. Przedwczesne kończenie nauki nadal jednak stanowi problem, który dotyczy co siódmej młodej osoby w Unii Europejskiej, a co piąty uczeń w wieku 15 lat nadal nie wykazuje dostatecznej sprawności czytania. Dlatego też kształcenie i szkolenie znajdują się wśród głównych celów strategii Europa 2020. Aby osiągnąć wspólne europejskie poziomy docelowe, potrzebne są dalsze wysiłki państw członkowskich – powiedziała Androulla Vassiliou, komisarz ds. edukacji, kultury, wielojęzyczności i młodzieży.

Komisarz stanowczo nalega, aby państwa członkowskie nie ograniczały wydatków na edukację mimo trudności, z jakimi borykają się ze względu na kryzys gospodarczy. - Nakłady na edukację to dobra inwestycja na rzecz zatrudnienia i wzrostu gospodarczego, która zwraca się w dłuższej perspektywie. W okresie presji budżetowej musimy jednak również mieć pewność, że zasoby są wykorzystywane w sposób najbardziej efektywny – dodała.

Pięć edukacyjnych poziomów odniesienia na 2020 r.

W 2009 r. ministrowie edukacji państw UE uzgodnili pięć poziomów odniesienia w zakresie kształcenia i szkolenia, których osiągnięcie zaplanowano do 2020 r.:

• odsetek osób przedwcześnie kończących kształcenie i szkolenie nie powinien przekraczać 10 proc. (aktualnie odsetek ten wynosi 14,4 proc.; osiągnięcie celu oznaczałoby więc, że liczba osób przedwcześnie kończących naukę zmniejszyłaby się o najmniej o 1,7 mln);
• odsetek osób w wieku 30-34 lat z wyższym wykształceniem powinien wynosić co najmniej 40 proc. (aktualnie odsetek ten wynosi 32,3 proc.; osiągnięcie celu oznaczałoby więc dodatkowe 2,6 mln absolwentów);
• co najmniej 95 proc. dzieci w wieku od czwartego roku życia do podjęcia kształcenia obowiązkowego na poziomie podstawowym powinno być objętych wczesną edukacją (obecnie jest nią objętych 92,3 proc. dzieci, zatem osiągnięcie tego celu oznaczałoby wzrost o ponad 250 000);
• odsetek 15-latków o niewystarczającej sprawności w czytaniu, matematyce i naukach ścisłych nie powinien przekraczać 15 proc. (obecnie odsetek ten dla wszystkich trzech sprawności wynosi około 20 proc.; osiągnięcie tego celu oznaczałoby zatem zmniejszenie liczby uczniów osiągających słabe wyniki w nauce o 250 000);
• średnio co najmniej 15 proc. dorosłych (w wieku 25-64 lat) powinno uczestniczyć w procesie uczenia się przez całe życie (obecnie ich odsetek wynosi 9,3 proc.; osiągnięcie tego celu oznaczałoby, że 15 mln więcej dorosłych podejmowałoby kształcenie i szkolenie).

Roczne sprawozdanie w sprawie postępów w osiąganiu poziomów odniesienia

W swoim rocznym sprawozdaniu w sprawie wskaźników i poziomów odniesienia Komisja przedstawia analizę wyników państw członkowskich w realizacji tych celów, a także ocenia, jak państwa członkowskie poradziły sobie w osiąganiu poziomów odniesienia uzgodnionych na rok 2010.

Najważniejsze ustalenia

• Poziomy odniesienia na 2020 r.: jakkolwiek jest jeszcze za wcześnie na dokładne prognozy, dotychczasowe tendencje wskazują, że państwa członkowskie powinny być w stanie osiągnąć większość poziomów odniesienia zaplanowanych na 2020 r., jeżeli nadal będą traktować je priorytetowo i wystarczająco inwestować w kształcenie i szkolenie. Dotyczy to w szczególności dwóch najważniejszych celów edukacyjnych: przedwczesnego kończenia nauki i liczby absolwentów.
• Poziomy odniesienia na 2010 r.: państwa UE poczyniły pewne postępy, ale osiągnięty został jedynie cel w zakresie liczby absolwentów matematyki, nauk ścisłych i technicznych. (Pełne dane za 2010 r. będą dostępne na początku przyszłego roku).
• Uczestnictwo i poziom wykształcenia: od 2000 r. wzrósł ogólny poziom uczestnictwa w kształceniu, a także poziom kwalifikacji dorosłych. Zwiększył się także udział dzieci w edukacji przedszkolnej.
• Różnice między płciami są nadal znaczące, zarówno pod względem wyników, jak i wyboru przedmiotów. Na przykład dziewczęta osiągają lepsze niż chłopcy wyniki w czytaniu, a chłopcy stanowią większość spośród uczniów przedwcześnie kończących naukę. Wśród absolwentów kierunków matematycznych, ścisłych i technicznych dominują z kolei mężczyźni.

Sprawozdanie, które obejmuje wszystkie państwa członkowskie UE, a także Chorwację, Byłą Jugosłowiańską Republikę Macedonii, Islandię, Turcję, Norwegię i Liechtenstein, zawiera przegląd i szczegółowe dane statystyczne określające, które kraje osiągnęły wynik powyżej lub poniżej średniej UE i które nadrabiają zaległości lub pozostają w tyle w porównaniu z pozostałymi.

Dalsze działania

W najbliższych tygodniach państwa członkowskie przedłożą Komisji swoje krajowe programy reform, w których przedstawią krajowe cele w zakresie przedwczesnego kończenia nauki oraz liczby absolwentów szkół wyższych, określając jednocześnie, w jaki sposób chcą te cele osiągnąć. Komisja zaproponuje wkrótce nowe wskaźniki odniesienia w zakresie szans na rynku pracy i mobilności edukacyjnej.

Pełne analizy w tej kwestii dostępne są na stronach Parlamentu Europejskiego