Wśród krajów europejskich są także takie, w których edukacja przedszkolna nie jest częścią systemu szkolnego. jest tak m.in. w Austrii, Portugalii, Holandii, Finlandii, Szwecji czy Norwegii.

Austria

Edukacja przedszkolna nie jest częścią systemu szkolnego. Dzieci w wieku od 3 lat przyjmowane są do placówek opieki dziennej lub ogródków dziecięcych. Wiele dzieci pozostaje w rodzinie lub jest powierzanych opiekunkom. Celem jest rozwój emocjonalny, otwartość na świat, nabycie fundamentalnych wartości, edukacja seksualna, inicjacja religijna, rozbudzanie kreatywności, rozwój poznawczy i językowy, wychowanie fizyczne, uczenie się i socjalizacja. Klasy zerowe stanowią część edukacji. Ich celem jest wyposażenie dziecka w wartości moralne, religijne i społeczne oraz przygotowanie dzieci do nauki szkolnej.

Portugalia

Ogródki dziecięce prowadzone są przez różne resorty państwowe (edukacja, opieka) oraz instytucje autonomiczne, organizacje charytatywne, szkoły prywatne, związki zawodowe.

Holandia

Placówki zabaw otwarte są przez kilka godzin dziennie i przyjmują dzieci poniżej 4. roku życia. Nie ma wyodrębnionego systemu przedszkoli. Szkoły podstawowe przyjmują dzieci od 4. roku życia. Jest to jednak nieobowiązkowe do lat 5.

Finlandia

Ośrodki opieki dziennej przyjmują dzieci od 0 do 6 lat, zapewniają edukację przedszkolną do 6. roku życia oraz opiekę nad dziećmi w wieku szkolnym po południu, czyli po godzinach lekcyjnych. Niektóre z ośrodków mogą świadczyć usługi dla dzieci o specjalnych potrzebach. Rodzice ponoszą koszty opieki. Inną formą jest opieka rodzinna: władze lokalne zatrudniają opiekunki, które pracują w domach własnych lub w innych domach prywatnych. Opiekunki zajmują się najwyżej czwórką dzieci, w tym swoimi własnymi. Grupy zabawowe to tereny zabaw lub otwarte placówki przedszkolne. Szczególną uwagę zwraca się na rozwój indywidualnych możliwości ucznia. Przedszkole ma wspierać rodziców i oferować dzieciom ciepłe ludzkie relacje, poczucie bezpieczeństwa i ciągłości. Edukacja przedszkolna powinna przyczynić się do rozwoju fizycznego, społecznego i emocjonalnego, przy jednoczesnej dbałości o edukację estetyczną, intelektualną i religijną.

Szwecja

Edukacja przedszkolna nie jest zaliczana do systemu szkolnego. Przedszkola podlegają władzom lokalnym i mogą być organizowane w różnych formach:

• Placówki opieki dziennej przeznaczone są dla dzieci do 6 lat, których rodzice uczą się lub pracują. Grupy nie zawsze są dzielone według wieku dzieci. Grupy zabawowe opiekują się dziećmi w wieku 4–6 lat. Przyjmują dzieci na 3 godziny dziennie – rano i po południu.

• Placówki przedszkolne przyjmują dzieci, które przychodzą tu wielokrotnie w ciągu tygodnia w towarzystwie rodziców lub opiekunów. Koszty przedszkoli pokrywają częściowo władze lokalne, a częściowo rodzice.

Wspólnym obowiązkiem rodziców i instytucji przedszkolnych jest przygotowanie dzieci do życia w społeczeństwie. Praca przedszkoli obejmuje działalność kulturalną, związaną z przyrodą oraz działalność na rzecz wspólnoty

Norwegia

Edukacja przedszkolna nie jest częścią systemu szkolnego. Opłaty pobierane od rodziców za przedszkola są różne, w zależności od instytucji i władz lokalnych. Rodziny o niskich dochodach lub te, w których dziecko jest niepełnosprawne, mogą być zwolnione z opłat. Płacą za nie wówczas władze lokalne. Instytucje przedszkolne zapewniają dzieciom opiekę w czasie pracy rodziców.

Źródło: A. Blumsztajn, Przykłady rozwiązań edukacji przedszkolnej w krajach członkowskich Unii Europejskiej, [w:] C. Sadowska-Snarska (red.), System instytucjonalnej opieki nad dzieckiem w  aspekcie godzenia życia zawodowego z rodzinnym, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Ekonomicznej, Białystok 2007.