WSA w Rzeszowie: zgłoszenie samowoli budowlanej powiatowemu inspektorowi nadzoru budowlanego połączone z wnioskiem o nakazanie jej rozbiórki, nie stanowi wniosku w rozumieniu art. 241 k.p.a. i nie uprawnia zgłaszającego do złożenia skargi na podjęte czynności do sądu administracyjnego.

Sąd administracyjny podjął się oceny spełnienia ustawowych przesłanek skargi i wniosku opisanych w k.p.a., a także różnic między nimi. Przedmiotem sprawy było udzielenie właściwemu PINB informacji o powstaniu samowoli budowlanej i skierowanie żądania nakazania jej rozbiórki. Wątpliwości, które doprowadziły sprawę do sądu administracyjnego, wiązały się jednak z samą kwalifikacją takiej informacji. Zdaniem skarżącego, pismo stanowiło wniosek, zaś organ uznając je za skargę i załatwiając odmownie, celowo podjął się tego zabiegu, aby uniknąć podjęcia dalszych, zawnioskowanych działań.

Jak zauważył Sąd, w takiej sprawie niezbędne jest pełniejsze zarysowanie różnic pomiędzy tymi instytucjami. Istotnie, każdy obywatel ma prawo do zgłoszenia właściwemu inspektorowi nadzoru budowlanego potrzeby podjęcia czynności kontrolnych. Samowola budowlana, jako wykroczenie i naruszenie praworządności (jak stwierdził PINB) zasługuje na przeprowadzenie badania stanu faktycznego przez odpowiednią instytucję, jednak nie jest to równoznaczne z prowadzeniem przez nią jurysdykcyjnego postępowania administracyjnego zmierzającego do wydania decyzji. Jak stanowi przywołane w treści uzasadnienia orzecznictwo, w sytuacji stwierdzonego naruszenia prawa, istotnie na inspektorze ciąży obowiązek wszczęcia postępowania. Sęk w tym, że o naruszeniu prawa przesądza właśnie dokonujący czynności kontrolnych organ, nie zaś zainteresowany obywatel ze swoimi osobistymi zastrzeżeniami.

Pismo złożone organowi przez obywatela miało charakter skargowy, wskazując na naruszenie (w jego przekonaniu) przepisów i potrzebę przywrócenia stanu zgodnego z prawem, a zarazem informowało o potrzebie podjęcia czynności, przez które badana jest zasadność złożonej skargi i prowadzenia postępowania administracyjnego.

Wykonywanie takich czynności toczy się w ogólnym interesie publicznym i na początkowym etapie nie służy jeszcze wydaniu skonkretyzowanej decyzji administracyjnej względem określonego podmiotu. Jeżeli organ nie stwierdzi przy tym naruszeń przepisów prawa budowlanego, nie zmierza do wydania takowej decyzji, ale stosuje przepisy działu VIII rozdziału 2 k.p.a., prowadząc "tylko" postępowanie w sprawach skarg i wniosków.

Przewidziana wśród przepisów tej części kodeksu skarga nie jest zatem tożsama ze skargą dającą podstawę do wszczęcia postępowania administracyjnego ani sądowoadministracyjnego, zaś organ ma prawo załatwić ją odmownie w trybie art. 238. Niezadowolona strona może odwołać się do organu wyższego stopnia, ale nie sądu administracyjnego. Mając to na względzie, w opisywanej sprawie Sąd skargę na czynność PINB musiał odrzucić.

Wyrok WSA w Rzeszowie z dnia 10 września 2024 r. (sygn. II SA/Rz 901/24) - orzeczenie nieprawomocne

Źródło: CBOSA