W środę 24 lipca br. odbyło się posiedzenie Zespołu ds. Energii, Klimatu i Środowiska Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego.

Czym zajmowano się podczas spotkania?

Nowelizacja Prawa ochrony środowiska

Powrócił temat nowelizacji ustawy Prawo ochrony środowiska, która ma przynieść obowiązek uchwalania przez miasta Miejskich Planów Adaptacji dotyczących przystosowywania miast do zmian klimatu. Najnowsza wersja została przysłana samorządom w piątek, 19 lipca.

Samorządowcy ponowili swoje uwagi: potencjalne koszty wprowadzania MPA, zbyt szczegółowa i rozbudowana legislacja w tym zakresie, nieobejmowanie planami miejskich obszarów funkcjonalnych; z innych uwag przewijały się kwestie ustalenia procentowego powierzchni biologicznie czynnej w ustawie o ochronie przyrody (obecna wersja zakłada bardziej instrukcyjne brzmienie przepisu). Z samorządów wojewódzkich popłynął krytyczny głos dotyczący skrócenia terminów na obsadzanie rad nadzorczych i zarządów wojewódzkich funduszy ochrony środowiska i gospodarki wodnej przez organy samorządu województwa – według Związku Województw oznacza to większą centralizację.

Ministerstwo Klimatu i Środowiska zapowiedziało, że projekt nie ulegnie już zmianie. Wobec powyższego przyjęto rozwiązanie, zgodnie z którym strona samorządowa do piątku 26 lipca przedstawi swoje stanowisko.

Opinia co do projektu rozporządzenia

Zespół, nie wnosząc uwag, zaopiniował pozytywnie projekt rozporządzenia Ministra Klimatu i Środowiska zmieniającego rozporządzenie w sprawie wzorów wniosków o wypłatę wyrównania i wzoru wniosku o rozliczenie wyrównania.

Żużle i popioły w poziomach recyklingu? Ministerstwo mówi nie

Następnie Zespół przeszedł do spraw, o które pytały korporacje samorządowe. W pierwszej kolejności Ministerstwo Klimatu i Środowiska odniosło się do pisma Unii Metropolii Polskich dotyczącego potencjalnej możliwości uwzględnienie zagospodarowania popiołów i żużli w poziomach przygotowania do ponownego użycia i recyklingu. Jak wskazują metropolie - pomimo faktycznego procesu recyklingu popiołów i żużli powstających w instalacjach termicznego przekształcania odpadów komunalnych oraz cementowniach, gminy mierzą się trudnościami w zaliczeniu tej masy odpadów do osiąganych poziomów przygotowania do ponownego użycia i recyklingu odpadów komunalnych. Według nich, tylko wydana odpowiednio interpretacja prawna mogłaby skłonić marszałków województw do zaliczania tak przetwarzanych odpadów w poziomy osiągane przez gminy. Jak szacuje UMP, umożliwienie wliczania tak przetwarzanych materiałów do poziomów recyklingu zgodnie ze stanem faktycznym spowoduje, że poziomy miast zrzeszonych w Unii Metropolii Polskich wzrosną nawet o kilkanaście punktów procentowych.

Niestety, zdaniem Ministerstwa Klimatu i Środowiska jest to obecnie niemożliwe. Według resortu byłoby to sprzeczne z prawem unijnym, co narażałoby Polskę na kary. Ponadto, rząd nie zna przykładów, by inne kraje taką metodologię stosowały. Na prośbę Unii Metropolii, popartą przez Związek Powiatów Polskich, Ministerstwo ma przygotować krótką, pisemną interpretację w tym zakresie.

Wpływy z opłaty SUP

Następnie, na wniosek Unii Metropolii Polskich przedstawiono informację o wysokości środków finansowych wynikających z ustawy wdrażającej dyrektywę SUP2, przekazywanych na wyodrębniony rachunek NFOŚiGW, stanowiących wpływy gmin za rok 2024. Ministerstwo zapowiedziało, że dane będą dostępne dopiero w 2025 roku, ponieważ wtedy nastąpi rozliczenie. Szacuje się, że mogą wynieść między kilkadziesiąt a kilkaset mln złotych.

Przy okazji pojawił się temat systemu kaucyjnego, gdyż wpływy z powyższych opłat mają zdaniem rządu zrekompensować ewentualne ubytki w finansach gmin z powodu wprowadzenia systemu kaucyjnego. Unia Metropolii ma inne zdanie. Na pytanie przedstawiciela Związku Powiatów, MKiŚ poinformowało, że dwa podmioty zostały już wybrane na operatorów systemu, natomiast cztery czekają na decyzję.

Co z dofinansowaniami do pieców gazowych? Może być problem

Unia Metropolii zwróciła też uwagę na potencjalnie nadciągający kłopot. Chodzi o zakaz możliwości dofinansowywania m.in. pieców gazowych, który de facto powinien zacząć obowiązywać od 2025 r. Wynika to z przepisów tzw. dyrektywy budynkowej. Tymczasem jest to rozwiązanie najczęściej wybierane przez beneficjentów programów dotacyjnych zarówno miejskich programów dotacyjnych jak również krajowych (takich jak Czyste Powietrze). Przedstawiciel Ministerstwa Rozwoju i Technologii przyznał, że rząd widzi problem, skierowano więc w tej sprawie pismo do Komisji Europejskiej z prośbą o przychylną interpretację przepisu. Póki takiej odpowiedzi nie ma, nie są planowane prace legislacyjne w tym zakresie, ponieważ programy dotacyjne ustalają same jednostki samorządu.

Wymagania jakościowe dla paliw stałych – co się dzieje z rozporządzeniem

Unia Metropolii Polskich wniosła również o informację na jakim etapie jest praca nad rozporządzeniem Ministra Klimatu i Środowiska w sprawie wymagań jakościowych dla paliw stałych, którego to projekt opinię pozytywną uzyskał na forum KRWiST parę miesięcy wcześniej. Przedtsawiciel MKiŚ przyznał, że wymagania, które wskazywało rozporządzenie (poparte przez samorządy) wzbudziło opór ze strony branży węglowej i resortu przemysłu. Trwają więc negocjacje, ale – według słów urzędników – są one na finiszu. Być może wymogi zostaną złagodzone w ostatecznej wersji.

Nowelizacja ustawy o elektromobilności i paliwach alternatywnych

Na wniosek Związku Powiatów Polskich Ministerstwo Klimatu i Środowiska przedstawiło główne założenia nowelizacji ustawy o elektromobilności i paliwach alternatywnych. Projekt skierowano do konsultacji publicznych (widoczny jest w Rządowym Procesie Legislacyjnym pod numerem UD52), ale nie do Komisji Wspólnej, mimo że będzie dotyczyć samorządów. Zapewniono jednak, że po okresie konsultacji, kolejna wersja zostanie skierowana na forum Komisji. Głównymi założeniami ustawy ma być zniesienie wymogów w zakresie procentu floty pojazdów elektrycznych lub napędzanych gazem ziemnym używanych przez samorządy do wykonywania zadań publicznych, gdyż i tak nie były one w stanie osiągnąć tych poziomów. Jednocześnie zostanie nałożony obowiązek zakupu przez nie wyłącznie autobusów zeroemisyjnych. Na wątpliwości samorządowców czy na rynek będzie w stanie dostarczyć tyle autobusów tego typu, przedstawiciel Ministerstwa przekonywał, że branża producencka i przewozowa nie zgłasza obecnie zastrzeżeń do projektu, a linie produkcyjne i tak będą przechodzić na pojazdy tego typu, choćby ze względu na zakaz produkcji aut spalinowych od 2035 r. Temat jednak niewątpliwie powróci gdy korporacje samorządowe otrzymają proponowany projekt do zaopiniowania formalnie przez KWRiST.