Na etapie opiniowania jest ustawa o zmianie Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej. W projekcie zaproponowano zmianę art. 216 ust. 5 Konstytucji RP, który przy obliczaniu relacji państwowego długu publicznego do wartości rocznego PKB wyłączałby "pożyczki, gwarancję i poręczenia finansowe służące finansowaniu potrzeb obronnych Rzeczypospolitej Polskiej”.
Zaproponowano również dodanie nowego rozdziału XIa, który ma dopuścić wywłaszczenie bez odszkodowania majątku osób fizycznych niebędących obywatelami polskimi, osób prawnych oraz innych podmiotów, który znajduje się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Zajęcie możliwe jest wówczas gdy "można domniemywać, że majątek ten jest lub może być wykorzystany w jakiejkolwiek części do finansowania, lub wspierania w innej formie napaści zbrojnej dokonanej przez obce państwo, lub działań związanych z tą napaścią, w szczególności ze względu na osobiste, organizacyjne lub finansowe powiązania właściciela majątku z władzami publicznymi tego państwa”.
W przypadku pierwszej zmiany wskazuje się, iż konstytucyjny próg 60% dla stosunku zadłużenia publicznego do produktu krajowego brutto wyrażonego w cenach rynkowych jest znacznym ograniczeniem dla wydatków na obronność państwa, jako kluczowych "dla samego bytu Rzeczpospolitej Polskiej”. Dodatkowo wskazuje się, iż w perspektywie długu publicznego końca III kwartału 2021 r. pozostałych państw członkowskich Unii Europejskiej, relacja długu publicznego do PKB Polski była zdecydowanie poniżej średniej unijnej (56,6%).
Dodanie nowego rozdziału XIa uzasadnia się tym, iż w wyjątkowych okolicznościach państwo powinno dopuszczać wywłaszczenie bez odszkodowania (co potwierdza m.in. orzecznictwo ETPC). Zgodnie z art. 21 ust. 2 Konstytucji wywłaszczenie jest dopuszczalne jedynie wówczas, gdy jest dokonywane na cele publiczne i za słusznym odszkodowaniem. Istnienie tej nienaruszalnej gwarancji konstytucyjnej, wielokrotnie podkreślanej w orzecznictwie m.in. Trybunału Konstytucyjnego, w opinii twórców projektu powstrzymuje państwo w odjęciu majątku "w przypadku gdy można domniemywać, że może on służyć wspieraniu agresji Federacji Rosyjskiej na Ukrainę”.
Należy podkreślić, iż tytuł nowego rozdziału "Zagrożenie bezpieczeństwa państwa” jest pojęciem szerszym niż czas wojny i stan wojny, który obejmować ma poza faktyczną napaścią zbrojną na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej także działania powodujące bezpośrednie zagrożenie bezpieczeństwa wewnętrznego państwa np. poprzez spowodowanie ryzyka kryzysu humanitarnego, skażenia bronią biologiczną. W myśl projektu ustawy, majątek przejęty przez Skarb Państwa ma być przeznaczony na wsparcie osób dotkniętych skutkami napaści zbrojnej.
Wywłaszczenie nie będzie mogło objąć obywateli Rzeczypospolitej Polskiej. Wszelkie szczegóły przejścia własności na Skarb Państwa określi ustawa realizująca wprowadzany przepis Konstytucji RP, wskazująca kryteria, zakres i ewentualne procedury wywłaszczenia, a także podmioty, które będą odpowiedzialne za przeprowadzenie wywłaszczenia. Ustawa ta określi także zakres domniemania oraz wyłączenia z domniemania. Podkreślić należy, że w stosunku do ustawy zwykłej wszystkie reguły konstytucyjne (poza art. 21 ust. 2 Konstytucji RP w zakresie słusznego odszkodowania) "będą miały zastosowanie - w tym zakaz arbitralności, zasada legalizmu i praworządności, czy też istnienie drogi sądowej”.
Źródło: sejm.gov.pl
