Jeśli zamiarem organu jest wymierzenie kary z tytułu nielegalnego przystąpienia do użytkowania obiektu to w celu uniknięcia skutków przedawnienia w tym okresie organ winien jest wydać postanowienie o wymierzeniu kary i doręczyć adresatowi (Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z dnia 7 listopada 2016 r. II SA/Gl 741/16).
Zgodnie z art. 57 ust. 7ustawy Prawo budowlane w przypadku stwierdzenia przystąpienia do użytkowania obiektu budowlanego lub jego części z naruszeniem przepisów art. 54 i 55, właściwy organ wymierza karę z tytułu nielegalnego użytkowania obiektu budowlanego. Do kar, o których mowa, stosuje się odpowiednio przepisy działu III ustawy - Ordynacja podatkowa.
Przepisy działu III Ordynacji podatkowej przewidują instytucję przedawnienia zobowiązań podatkowych. Zgodnie z art. 68 § 1 cyt. ustawy, zobowiązanie podatkowe, o którym mowa w art. 21 § 1 pkt 2, nie powstaje, jeżeli decyzja ustalająca to zobowiązanie została doręczona po upływie 3 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym powstał obowiązek podatkowy. Jeżeli natomiast podatnik nie złożył deklaracji w terminie przewidzianym w przepisach prawa podatkowego, zobowiązanie podatkowe, o którym mowa w § 1, nie powstaje, jeżeli decyzja ustalająca wysokość tego zobowiązania została doręczona po upływie 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym powstał obowiązek podatkowy (art. 68 § 2 pkt 1).
Zgodnie z art. 21 § 1 pkt 1i 2Ordynacji podatkowej zobowiązanie podatkowe powstaje z dniem zaistnienia zdarzenia, z którym ustawa podatkowa wiąże powstanie takiego zobowiązania lub z dniem doręczenia decyzji organu podatkowego, ustalającej wysokość tego zobowiązania.
W aktualnym orzecznictwie Naczelnego Sądu Administracyjnego podkreśla się, że w stosunku do kary z tytułu nielegalnego użytkowania obiektu budowlanego odpowiednie zastosowanie ma przepis o powstaniu zobowiązania podatkowego z dniem doręczenia decyzji organu podatkowego, ustalającej wysokość tego zobowiązania, tj. art. 21 § 1 pkt 2Ordynacji podatkowej - por. np. wyrok NSA z dnia 2 czerwca 2016 r. sygn. akt I OSK 2394/14.
Jednocześnie zauważyć należy, że w orzecznictwie występuje rozbieżność czy właściwym jest w omawianej kwestii termin przedawnienia trzyletni czy też pięcioletni. Naczelny Sąd Administracyjny, w wyroku z dnia 8 grudnia 2009 r. sygn. II OSK 1110/09przyjął obydwa terminy przedawnienia wymierzenia kary z tytułu nielegalnego użytkowania obiektu budowlanego. Gdy bowiem inwestor złożył wniosek o wydanie decyzji o pozwoleniu na użytkowanie (zawiadomienie o zakończeniu budowy), to wymierzenie kary z tytułu nielegalnego użytkowania obiektu budowlanego przedawnia się z upływem 3 lat od końca roku kalendarzowego, w którym inwestor przystąpił do użytkowania obiektu budowlanego. Jeżeli zaś inwestor nie złożył wniosku o udzielenie pozwolenia na użytkowanie (zawiadomienia o zakończeniu budowy), to wymierzenie tej kary przedawnia się z upływem 5 lat od końca roku kalendarzowego, w którym inwestor przystąpił do użytkowania obiektu budowlanego.
Z kolei w wyroku z dnia 8 grudnia 2010 r., sygn. II OSK 1853/09, NSA przyjął co prawda jedynie trzyletni termin, ale liczony od złożenia wniosku o udzielenie pozwolenia na użytkowanie lub zawiadomienia o zakończeniu budowy. Z kolei w przywołanym wyżej wyroku sygn. akt II OSK 2394/14NSA wyraził pogląd, iż do kary z tytułu nielegalnego użytkowania obiektu budowlanego wymierzanej na podstawie art. 57 ust. 7w zw. z art. 59f ust. 1i art. 59 ust. 5ustawy Prawo budowlane ma zastosowanie wyłącznie trzyletni termin przedawnienia wymierzenia tej kary, liczony od końca roku kalendarzowego, w którym inwestor przystąpił do użytkowania.
Rozstrzygnięcie powyższej rozbieżności w powołanej sprawie nie było konieczne. Inwestor zawiadomił bowiem organ o zakończeniu budowy, a tym samym w świetle obydwu poglądów niewątpliwym jest, iż stosownie do art. 68 § 1Ordynacji podatkowej postanowienie o wymierzeniu kary z tytułu nielegalnego użytkowania obiektu budowlanego powinno być doręczone inwestorowi przed upływem 3 lat od końca roku kalendarzowego, w którym przystąpił on do użytkowania obiektu budowlanego z naruszeniem art. 54lub 55ustawy Prawo budowlane.
Skoro zatem inwestor zawiadomił o zakończeniu robót w dniu 5 grudnia 2012 r., to termin do nałożenia kary z tytułu nielegalnego użytkowania rozpoczął swój bieg z dniem 1 stycznia 2013 r. i upłynął z dniem 31 grudnia 2015 r. W konsekwencji jeśli zamiarem organu było wymierzenie kary z tytułu nielegalnego przystąpienia do użytkowania obiektu to w celu uniknięcia skutków przedawnienia w tym okresie organ winien był wydać postanowienie o wymierzeniu kary i doręczyć adresatowi. Fakt że w niniejszej sprawie postanowienie doręczono dopiero w dniu 4 stycznia 2016 r. powoduje, iż kara wymierzona została po upływie trzyletniego terminu przedawnienia.
Źródło: CBOSA, wyrok nieprawomocny
