Czy osoba zatrudniona wcześniej w administracji rządowej może być zatrudniona jako pracownik samorządowy na stanowisku urzędniczym bez odbycia służby przygotowawczej?

Odpowiedź:

Tak, w określonych sytuacjach może być zwolniona ze służby przygotowawczej, ale osoba taka musi co najmniej zdać egzamin kończący służbę przygotowawczą.

Uzasadnienie: Zgodnie z art. 19 ust. 1  ustawy z dnia 21 listopada 2008 roku o pracownikach samorządowych dla osób, które podejmują po raz pierwszy pracę jako pracownik samorządowy na stanowisku urzędniczym, organizuje się służbę przygotowawczą, której celem jest teoretyczne i praktyczne przygotowanie pracownika do należytego wykonywania obowiązków służbowych.

Definicja osoby podejmującej po raz pierwszy pracę jest zamieszczona w art. 16 ust. 3 ustawy o pracownikach samorządowych. Zgodnie z przywołanym przepisem osoba taka musi kumulatywnie spełniać dwa warunki:

·         nie być wcześniej zatrudniona w administracji samorządowej (precyzyjniej – w jednostkach wymienionych w art. 2 ustawy o pracownikach samorządowych) na czas nieokreślony albo na czas określony, dłuższy niż 6 miesięcy;

·         nie mieć odbytej służby przygotowawczej zakończonej zdaniem egzaminu z wynikiem pozytywnym.

Warto zwrócić uwagę, że zastosowana redakcja przepisu nie jest zbyt fortunna. Wynika z niej bowiem, że za pracownika podejmującego pracę po raz pierwszy nie uznaje się:

·         pracownika zatrudnionego wcześniej na czas nieokreślony lub określony przekraczający 6 miesięcy – nawet jeśli nie odbył służby przygotowawczej;

·         pracownika, który odbył służbę przygotowawczą niezależnie od stażu pracy w administracji samorządowej. Prowadzi to do konieczności rozstrzygnięcia o jaką służbę przygotowawczą chodzi. Służba taka jest przewidziana bowiem nie tylko w przypadku pracowników samorządowych, lecz również w odniesieniu do osób podlegających pod przepisy ustawy z dnia 21 listopada 2008 roku o służbie cywilnej, ustawy z dnia 27 lipca 2001 roku o służbie zagranicznej, czy też liczne ustawy dedykowane poszczególnym służbom mundurowym. Zgodnie z ogólnymi zasadami wykładni jeżeli określone pojęcie ma różne znacznie w różnych aktach prawnych, to zakres zastosowania poszczególnych znaczeń ogranicza się do danego aktu prawnego. Oznacza to jednak, że wskazany wcześniej warunek ogranicza się wyłącznie do służby przygotowawczej realizowanej w ramach ustawy o pracownikach samorządowych.

W świetle powyższego osoba przenosząca się z administracji publicznej niesamorządowej do administracji samorządowej (i nie mająca w swoim życiorysie zawodowym epizodów związanych  pracą w tej ostatniej) musi być uznana za pracownika podejmującego pracę po raz pierwszy w rozumieniu ustawy o pracownikach samorządowych, a tym samym – co do zasady – przejść służbę przygotowawczą.

Służba taka trwa nie dłużej niż 3 miesiące (art. 19 ust. 3 ustawy o pracownikach samorządowych). Przepisy dopuszczają jednak jej skrócenie – zgodnie z art. 19 ust. 5 ustawy na umotywowany wniosek osoby kierującej komórką organizacyjną, w której pracownik jest zatrudniony, kierownik jednostki może zwolnić z obowiązku odbywania służby przygotowawczej pracownika, którego wiedza lub umiejętności umożliwiają należyte wykonywanie obowiązków służbowych. W przypadku osoby mającej duże doświadczenie z dotychczasowej pracy w ramach innej części administracji publicznej zastosowanie takiego zwolnienia będzie uzasadnione.

Ustawa określa jednak, że zwolnienie nie wyłącza warunku, iż dalsze (po upływie 6 miesięcy) zatrudnienie pracownika jest możliwe jedynie w przypadku uzyskania przez tą osobę pozytywnego wyniku egzaminu. Oznacza to jednak, że zwolnienie ze służby przygotowawczej nie rozciąga się na egzamin kończący służbę przygotowawczą.

Z tego względu udzielono odpowiedzi jak na wstępie.