Ustawa o finansach publicznych umożliwiła prowadzenie audytu wewnętrznego przez usługodawcę niezatrudnionego w jednostce. Audyt wewnętrzny w jednostce sektora finansów publicznych prowadzić może audytor wewnętrzny zatrudniony w jednostce albo usługodawca niezatrudniony w jednostce. Usługodawcą może być zarówno osoba fizyczna jak i osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą, a także spółka cywilna, spółka jawna, spółka partnerska, spółka komandytowa, spółka komandytowo-akcyjna i osoba prawna.

Możliwość korzystania z usług audytora niezatrudnionego w jednostce umożliwia niewielkim jednostkom prowadzenie audytu wewnętrznego bez konieczności stałego zatrudniania osoby na wyodrębnionym stanowisku pracy, bardziej efektywne wykorzystanie istniejących zasobów kadrowych audytorów wewnętrznych, a także pozwala kierownikowi jednostki przeprowadzenie specjalistycznego audytu (np. informatycznego) na zamówienie. W pierwszym roku funkcjonowania nowych przepisów 20% jednostek zobowiązanych do prowadzenia audytu wewnętrznego skorzystało z usług zewnętrznych. Spośród 1811 jednostek w 2010 r. usługodawca prowadził audyt wewnętrzny w 369 jednostkach .
Departament Audytu Sektora Finansów Publicznych  Ministerstwa Finansów przeprowadził pogłębioną analizę tego rozwiązania pod kątem oceny jego dotychczasowego funkcjonowania od 1 stycznia 2010 roku do 31 grudnia 2011 roku. Udział w badaniu wzięło 368 jednostek w tym  331 jst, 30 jednostek rządowych, 7 jednostek organizacyjnych jst.

Z badań wynika, że wzrasta liczba jednostek korzystających ze świadczeń usługodawcy. A także wzrasta wydajność i efektywność pracy audytorów, o czym świadczy zwiększenie średniej liczby zrealizowanych zadań. Z przeprowadzonej analizy ankiet wynika, że w 2010 roku w grupie ankietowanych jednostek usługodawca prowadził audyt wewnętrzny w 263 jednostkach. Zaś w następnym roku już w 359 jednostkach.

Wszyscy audytorzy usługodawcy spełniali wymogi określone w art. 286 ustawy. Wśród posiadanych kwalifikacji zdecydowaną większość stanowili audytorzy legitymujący się egzaminem na audytora wewnętrznego złożonym przed Komisją Egzaminacyjną powołaną przez Ministra Finansów - egzamin MF (64%), na drugiej i trzeciej pozycji z niemal identycznym wynikiem pojawiły się studia podyplomowe wraz z dwuletnią praktyką oraz certyfikat CGAP (po 10%).

Zdecydowana większość  audytorów zatrudniona była na podstawie umowy zlecenia (prawie 68% wszystkich podpisanych umów.)

Zdecydowana większość jednostek nawiązywała współpracę w sposób właściwy pod względem formalnym, spełniając wszystkie wymagania określone w przepisach ustawy i rozporządzenia. Analiza danych ankietowych wskazuje, że większość wykrytych błędów i niezgodności wynikała z konieczności uregulowania przyszłych działań audytora wewnętrznego w jednostce na zasadach umowy cywilnoprawnej. Zasadniczą przyczyną występujących błędów i niezgodności jest niewystarczający poziom świadomości i wiedzy na temat samego audytu wewnętrznego wśród kierowników jednostek. Wzrost wiedzy na temat audytu wewnętrznego oraz usługami świadczonych przez podmioty zewnętrzne powinien zaowocować pozytywnymi zmianami i zmniejszeniem liczby błędów.

Zachęcamy do zapoznania się z całą publikacją „Prowadzenie audytu wewnętrznego w jednostkach sektora finansów publicznych przez usługodawcę”. Opracowanie zawiera szereg analiz statystycznych oraz przykłady dobrych praktyk, których zastosowanie może usprawnić funkcjonowanie audytu wewnętrznego i być źródłem wiedzy zarówno dla kierownika jednostki, jak i usługodawcy. Wskazano także najczęściej popełniane błędy, które w perspektywie mogą znacząco wpływać na obniżenie efektywności omawianej formy prowadzenia audytu wewnętrznego.

Źródło: Na podstawie: Ministerstwo Finansów, Prowadzenie audytu wewnętrznego w jednostkach sektora finansów publicznych przez usługodawcę, Ministerstwo Finansów, Warszawa 2012