Związek Miast Polskich ostro sprzeciwia się projektowi ustawy, który ma całkowicie zakazać jednostkom samorządu terytorialnego wydawania prasy lub prowadzenia działalności medialnej. Według ZMP, taki zakaz jest nie tylko nieproporcjonalny i szkodliwy dla lokalnej demokracji, ale przede wszystkim sprzeczny z prawem Unii Europejskiej, w tym z Rozporządzeniem (UE) 2024/1083 - Europejskim Aktem Wolności Mediów (EMFA), oraz z Konstytucją RP.

Zarzuty niezgodności z prawem Unii i Konstytucji

W swoim stanowisku zarząd ZMP jednoznacznie stwierdza, że proponowane przepisy stanowią niedopuszczalne ograniczenie. Obecnie JST, jako osoby prawne, mogą być wydawcami na mocy Prawa Prasowego, o ile spełnią wymogi rejestracyjne. Całkowity zakaz uderzałby tylko w samorządy, podczas gdy inne podmioty publiczne, np. spółki Skarbu Państwa, wciąż mogłyby działać na rynku medialnym.

Kluczowym argumentem ZMP jest sprzeczność z unijnymi regulacjami:

• Europejski Akt Wolności Mediów (EMFA): Rozporządzenie to, mające bezpośrednie zastosowanie w Polsce, dopuszcza działalność medialną podmiotów publicznych (art. 2 i 4). Co więcej, nakłada na państwa obowiązek zapewnienia niezależności redakcyjnej oraz przejrzystości finansowania mediów publicznych, a nie ich całkowitej eliminacji. ZMP podkreśla, że zakaz to złamanie głównej zasady EMFA, która gwarantuje swobodę tworzenia treści medialnych wszystkim dostawcom.
• Karta praw podstawowych UE: Art. 11 gwarantuje wolność i pluralizm mediów. Zdaniem ZMP, media samorządowe są częścią tego pluralizmu, zwłaszcza w debacie lokalnej.

Zakaz miałby również naruszać polską ustawę zasadniczą, w tym:

• Art. 14 (wolność prasy).
• Art. 54 ust. 1 (wolność wyrażania poglądów i pozyskiwania informacji).

Brak proporcjonalności i utrata informacji lokalnej

ZMP podnosi argument, że cele, jakie mają przyświecać ustawodawcom (ochrona rynku prywatnego, zapobieganie propagandzie), można osiągnąć mniej drastycznymi środkami niż całkowity zakaz. Samorządowcy proponują:

• wprowadzenie obowiązku publikowania sprawozdań finansowych;
• wzmocnienie gwarancji niezależności redakcyjnej (np. rady programowe, nadzór etyczny).

Całkowita likwidacja prasy samorządowej została uznana za środek nieproporcjonalny.

Rola mediów samorządowych

Związek Miast Polskich w swoim oświadczeniu wskazuje na kluczową rolę, jaką lokalne wydawnictwa odgrywają w polskich gminach i miastach:

• Wiarygodne źródło informacji: W ogromnej większości małych gmin są to często jedyne drukowane media, stanowiące podstawowe źródło wiedzy o życiu lokalnym.
• Edukacja i integracja: Media te wspierają ideę samorządową, przeciwdziałają wykluczeniu informatycznemu i służą integracji społecznej.
• Obowiązki informacyjne: Samorządy mają prawny obowiązek informowania mieszkańców o budżecie, inwestycjach, usługach czy ochronie ludności. Prasa samorządowa jest kluczowym narzędziem do wypełniania tych powinności.

"Skok na publiczne pieniądze" i nierówność podmiotów

ZMP odnosi się także do kwestii reklam. Odnotowuje, że obecnie ponad 70% gazet samorządowych nie zamieszcza płatnych reklam, a 90% jest rozprowadzanych bezpłatnie. Tam, gdzie reklamy się pojawiają, stanowią zwrot kosztów, nie zaś realną konkurencję dla prywatnych mediów.

Związek Miast Polskich kategorycznie sprzeciwia się pomysłowi zobowiązywania samorządów do masowego i regularnego wykupu płatnych ogłoszeń w prywatnych gazetach, zwłaszcza w miejscach, gdzie takich gazet w ogóle nie ma. ZMP nazywa to "ewidentnym skokiem na publiczne pieniądze" i uważa, że generowałoby to nieuzasadnione korzyści dla komercyjnych wydawców.

W konkluzji, ZMP wzywa do rezygnacji z całkowitego zakazu i zastąpienia go wytycznymi, które zapewnią transparentność i profesjonalizm mediów samorządowych, zgodnie z duchem Europejskiego Aktu Wolności Mediów. Zamiast eliminować, należy dążyć do reformowania i zapewnienia, by media lokalne były bezstronne i działały w interesie mieszkańców.