Temat oświaty zdominował dyskusję na dziewiątym w tym roku posiedzeniu plenarnym Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego. Ponadto, strona samorządowa po raz kolejny pytała o możliwość zamrożenia cen energii elektrycznej dla jednostek samorządu terytorialnego, ochronę odbiorców ciepła systemowego oraz problem dotyczący dochodów JST ze sprzedaży nieruchomości stanowiących własność Skarbu Państwa na rzecz użytkowników wieczystych. Jakie odpowiedzi przyniosło spotkanie?

W środę, 27 sierpnia, odbyło się posiedzenie plenarne Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego. Obradom przewodniczyli Prezydent Sosnowca i przedstawiciel Związku Miast Polskich Arkadiusz Chęciński oraz Wiceminister Spraw Wewnętrznych i Administracji Tomasz Szymański.

Na posiedzeniu Związek Powiatów Polskich reprezentowali Prezes Zarządu Andrzej Płonka, Dyrektor Biura Rudolf Borusiewicz oraz jego Zastępca dr Grzegorz Kubalski.

Quo vadis, oświato?

Tematem, któremu poświęcono najwięcej czasu była oświata. Na wniosek strony samorządowej Ministerstwo Edukacji Narodowej przygotowało informacje na temat działań podejmowanych na rzecz zmian w systemie oświaty oraz działań wspierających jednostki samorządu terytorialnego w realizacji zadań z zakresu edukacji i wychowania. W tym punkcie przedstawiciele MEN-u omówili pokrótce kilka zagadnień. Pierwszym z nich były potrzeby oświatowe.

– Od dłuższego czasu jednostki samorządu terytorialnego sygnalizowały potrzebę zmian w systemie finansowania zadań oświatowych i wyszliśmy naprzeciw tymże oczekiwaniom, proponując zmianę tego systemu. (…) – referowała naczelnik w Departamencie Współpracy z Samorządem Terytorialnym Beata Kulawiec. – Planowana na rok 2026 kwota potrzeb oświatowych wynosi prawie 115  mld  zł i w porównaniu do roku 2025 jest to wzrost o kolejne 12%. Sukcesywnie, z roku do roku, te kwoty, które są przewidywane na realizację zadań oświatowych rosną i powinny zaspokajać potrzeby realizowanych zadań. Środki na realizację zadań oświatowych naliczane są na podstawie algorytmu corocznie wydawanego i opiniowanego przez jednostki samorządu terytorialnego w ramach Zespołu do Spraw Edukacji, Kultury i Sportu, a dane, które są brane do naliczenia tychże potrzeb, są według  stanu na 15 czerwca 2025 roku, jeśli chodzi o rok 2026. Natomiast, z uwagi na tempo prac naliczenia potrzeb oświatowych, na rok 2025 były one wzięte według stanu na 15  maja. (…) nowa ustawa o dochodach jednostek samorządu terytorialnego przyjmuje, iż wszelkie ewentualne nieprawidłowości w naliczeniu tejże kwoty będą wyrównane poprzez mechanizm korygujący. Ministerstwo Edukacji powtórnie będzie dokonywało przeliczenia kwoty potrzeb oświatowych na rok 2025 w późniejszym terminie i przekażemy informację Ministerstwu Finansów, co zostanie przełożone na ewentualne korekty. Korekty oczywiście będą i na plus, i na minus, nie tak jak było dotychczas przy naliczeniu kwoty subwencji oświatowej.

Kolejnym zagadnieniem omawianym przez przedstawicieli resortu była „Mała szkoła” – program wspierający publiczne szkoły podstawowe prowadzone przez gminy, którego pula środków do przekazania wynosi łącznie 50 mln zł.

– Chodzi o to, aby wesprzeć realizację programów inwestycyjnych gmin, które takie właśnie małe szkoły prowadzą i – biorąc pod uwagę tendencje demograficzne – tam, gdzie gminy chcą te szkoły utrzymać – wyjaśniał Zastępca Dyrektora w Departamencie Funduszy Strukturalnych Piotr Krasiński.

Jak referował dalej, „Mała szkoła” obejmuje 2 programy/edycje.

– Program „Mała szkoła – wsparcie publicznych szkół podstawowych prowadzonych przez jednostki samorządu terytorialnego” został ogłoszony 5 maja tego roku, a 4 czerwca ogłosiliśmy (…) „Małą szkołę – BIS” – mówił. – W ramach tych programów przyznane będą dotacje celowe na dofinansowanie kosztów realizacji inwestycji związanych z budową obiektu szkolnego, dostosowaniem obiektu szkolnego albo zakupem wyposażenia. Wnioskowana kwota dotacji musi być nie mniejsza niż 50 tys. zł i nie większa niż 500 tys. zł. Do udziału w programach uprawnione były gminy, które spełniały 2 warunki: w ramach tej pierwszej edycji, na dzień uruchomienia programu liczba uczniów w szkole nie przekraczała 70; w przypadku „Małej szkoły – BIS” ten próg został przez nas podniesiony do 96 uczniów. Wskaźnik zamożności, ten, o którym mowa w art. 24 ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego, wynosi na dzień uruchomienia programu inwestycyjnego maksymalnie 4800 wniosków. W programie „Mała szkoła” otrzymaliśmy 96 wniosków złożonych przez gminy. W ramach „Małej szkoły – BIS” wpłynęło do Ministerstwa Edukacji Narodowej 119 wniosków. W tej chwili trwa ocena formalna i merytoryczna tych wniosków. Niedługo powinny być pierwsze rezultaty, jeśli chodzi o tę pierwszą edycję. (…) W przypadku „Małej szkoły – BIS” program był ogłoszony miesiąc później, więc ta ocena merytoryczna w tej chwili się zaczyna. (…)

Sekretarz stanu w Ministerstwie Edukacji Narodowej Katarzyna Lubnauer przedstawiła informacje dotyczące działań resortu w obszarze cyfryzacji i nowoczesnych narzędzi zasobów edukacyjnych i informatycznych.

– W tym roku jest to chyba najbardziej masywny obszar środków, które trafią do samorządu – oceniła na wstępie. – Wynika to z faktu, że w dość krótkim czasie realizujemy właściwie większość  programów, które są powiązane z KPO. (…)

Zgodnie z przekazaną informacją, do samorządów ma trafić w tym roku około 4,6 mld zł, z czego ponad 1 mld zostanie przeznaczony na bony dla nauczycieli, zaś reszta na inwestycje. Największą z nich stanowią pracownie AI: 8 tys. znajdzie się w publicznych szkołach podstawowych, a 4 tys. w ponadpodstawowych. Środki zostaną przeznaczone ponadto na pracownie LAN (430 mln) oraz 4 tysiące pracowni STEM.

– Pracownie STEM trafiają do szkół ponadpodstawowych i są 3 rodzajów: są to albo pracownie przyrodnicze, albo pracownie projektowania i prototypowania, albo pracownie związane z robotyzacją. To szkoły wybierały, jaki rodzaj pracowni chcą mieć – referowała Katarzyna Lubnauer.

Poza wyposażeniem pracowni, do szkół trafi 735 tys. laptopów, tabletów lub laptopów przeglądarkowych. Lista szkół, które otrzymają sprzęt wraz z danymi liczbowymi, dostępna jest na stronie internetowej Ministerstwa.

Resort zwrócił również uwagę na kompetencje nauczycieli.

– Szkoleniami zostanie objętych w sumie 86 tys. nauczycieli – mówiła przedstawicielka resortu. – Będą dla nich bezpłatne, ponieważ są finansowane ze środków europejskich. Na te szkolenia pójdzie w sumie 91 mln  zł i będą w 3 obszarach: szkolenia dotyczące korzystania z AI, szkolenia koordynatorów oraz szkolenia dotyczące umiejętności cyfrowych.  

Szkoły będą mogły liczyć również na bezpłatne cyfrowe materiały edukacyjne dla uczniów.

– One będą udostępniane na zintegrowanej platformie edukacyjnej. To jest kolejne działanie, które – jak myślę – odciąży samorządy i spowoduje, że ten sprzęt, który trafi w tym roku szkolnym do szkół, będzie lepiej wykorzystany – mówiła Katarzyna Lubnauer.

Rozwijane mają być również inne bezpłatne platformy, umożliwiające działanie specjalistyczne czy ocenę funkcjonalną, np. związane z edukacją włączającą. MEN wspomniał także o mLegitymacjach dla uczniów i nauczycieli, e-Zeszycie wykorzystującym AI w nauczaniu matematyki oraz programie „Cyfrowy uczeń”.

Projekty wspierające poradnictwo psychologiczno-pedagogiczne omówiła Iga Karpińska-Męcik. MEN, w partnerstwie ze Szkołą Główną Handlową w Warszawie, realizuje w tym zakresie przede wszystkim projekt „Przygotowanie kompleksowego wsparcia poradni psychologiczno-pedagogicznych”.

– Jego cel to przede wszystkim kompleksowe wsparcie w zakresie rozwoju wysokiej jakości kompetencji pracowników poradni, tak aby efekt ich działań bardziej efektywnie wspierał dzieci i młodzież oraz ich rodziny – mówiła przedstawicielka resortu. – Towarzyszył mu konkurs 16 projektów kadrowych, po jednym w każdym województwie, w ramach którego publicznym poradniom psychologiczno-pedagogicznych zostaną przekazane środki finansowe w postaci grantów, które będą umożliwiały doposażenie poradni, m.in. w pomoce dydaktyczne, testy, sprzęt komputerowy, co również w znacznym stopniu odciąży samorządy. Kwota przeznaczona na dofinansowanie projektów na nabór konkurencyjny wynosi ponad 83 mln zł, a maksymalna wysokość grantu dla jednej poradni – 150 tys. zł. Przedmiotem realizacji tego konkursu jest wyłonienie instytucji, które będą przekazywać granty oraz wspierać poradnie w codziennej pracy. (…) W tej chwili jesteśmy na etapie ogłoszenia i naborów projektów grantowych dla poradni. Konkurs zakończył się wyłonieniem grantodawców. (…) Jeżeli chodzi o woj. dolnośląskie, jest to Uniwersytet Dolnośląski we Wrocławiu, natomiast Uniwersytet Śląski w Katowicach zajmie się pozostałymi województwami. Przeprowadzenie konkursu grantowego jest w tej chwili na etapie realizacji. Szczegółowe informacje są podane na stronach obu uczelni.

Kolejny projekt polega na przygotowaniu systemu informatycznego, wspierającego poradnictwo psychologiczno-pedagogiczne, i jest realizowany przez Centrum Informatyczne Edukacji w partnerstwie z Ministerstwem Edukacji Narodowej. Efektem ma być wsparcie realizacji zadań z zakresu pomocy psychologiczno-pedagogicznej, w szczególności w poradniach psychologiczno-pedagogicznych.

– Co istotne, we wrześniu 2025 roku nastąpi udostępnienie w systemie teleinformatycznym bezpłatnych elektronicznych narzędzi diagnostycznych, wspomagających identyfikację potrzeb uczniów i uczelni, które będą mogły być wykorzystane w szkołach przez psychologów, innych specjalistów oraz nauczycieli.

Dyrektor Departamentu Kształcenia Zawodowego Piotr Bartosiak przedstawił informacje na temat działań Ministerstwa w obszarze kształcenia zawodowego.

– Trwają prace programowe związane ze zmianą oferty kształcenia zawodowego. We współpracy z branżami przeglądamy wszystkie obecne zawody, po to, żeby ta oferta kształcenia zawodowego rzeczywiście odpowiadała realnym potrzebom rynku – mówił. – Za nami jest 17 spotkań branżowych, zrealizowanych od listopada ubiegłego roku do czerwca tego roku. (…) w efekcie dotychczasowych działań branże zgłosiły zapotrzebowanie na 30 nowych zawodów (…). Jednocześnie rozpoczęliśmy też prace związane z przeglądem i modyfikacją podstaw programowych kształcenia w zawodach pod kątem nowych technologii i wyzwań związanych z zieloną i cyfrową transformacją. Prace te obejmą wszystkie zawody.

Ponadto, w czerwcu tego roku Minister Edukacji powołał Krajowy zespół konsultantów branżowych do spraw zawodów i kwalifikacji właściwych dla zawodów szkolnictwa branżowego.

– Zadaniem tego zespołu, złożonego z przedstawicieli branż, będzie prognozowanie zapotrzebowania na zawody w branżach w dłuższej i krótszej perspektywie, konsultowanie zmian programowych w systemie kształcenia, identyfikacja kompetencji przyszłości, a także doskonalenie systemu egzaminów zawodowych  i upowszechnianie kształcenia zawodowego – wyliczał Piotr Bartosiak. – Pierwszy nabór do zespołu dotyczy 40 dziedzin zawodowych, z których już zrealizowano spotkania branżowe. Nabór trwa od czerwca do 15 września tego roku. W pierwszej kolejności członkowie nowego zespołu będą opiniowali zmiany wynikające z dotychczasowych ustaleń z branżami.

Ministerstwo podejmuje również działania, mające na celu wsparcie przygotowania kadry dla kształcenia zawodowego.

– Po raz pierwszy ze środków Ministerstwa Edukacji Narodowej uruchomiliśmy program studiów podyplomowych, przygotowujących nauczycieli do kształcenia w nowych zawodach – mówił przedstawiciel resortu. – (…) Również, co istotne, na zlecenie Ministerstwa Edukacji Narodowej, Instytut Badań Edukacyjnych przeprowadził diagnozę zapotrzebowania na nauczycieli kształcenia zawodowego (…). Chcieliśmy się dowiedzieć zarówno o brakach występujących obecnie, jeżeli chodzi o dostępność nauczycieli zawodu, jak i o takie zawody, które byłyby uruchamiane przez szkoły, gdyby dostęp nauczycieli był większy. Na tej podstawie i na podstawie tych wyników uruchomiliśmy ogólnopolski program przygotowany dla nowych nauczycieli zawodu na kwotę 50 mln zł.

Dyrektor Piotr Bartosiak wspomniał również o zmianach w Karcie Nauczyciela w zakresie wsparcia doradztwa zawodowego.

–  Uwzględniliśmy ujęcie doradców zawodowych w katalogu specjalistów, których szkoły są zobowiązane zatrudniać. Pozwoli to, zarówno organom prowadzącym, jak i dyrektorom szkół, w ramach podejmowania decyzji o zatrudnieniu specjalistów w szkołach, zdecydować się na zatrudnienie doradcy zawodowego. Trwają także prace nad aktualizacją przepisów w sprawie doradztwa zawodowego. Zmiany te będą dotyczyły przede wszystkim aktualizacji treści doradztwa zawodowego na poszczególnych etapach edukacyjnych, ale również dość dużym wyzwaniem jest ogólnopolski program szkolenia doradców zawodowych dla wszystkich doradców ze szkół podstawowych. To zadanie zlecamy Ośrodkowi Rozwoju Edukacji – mówił.

Kolejnym projektem Ministerstwa, realizowanym w ramach KPO, jest utworzenie Branżowych Centrów Umiejętności. Resort zdecydował o zwiększeniu ich liczby do 127.

– Do chwili obecnej powstało już blisko 50 centrów branżowych, a do końca tego roku powstaną wszystkie pozostałe – mówił Piotr Bartosiak. – Około 2/3 projektów dotyczących tworzenia Branżowych Centrów Umiejętności jest realizowanych przez jednostki samorządu terytorialnego.

Jak zapowiedział, nadchodzący rok szkolny będzie rokiem promocji kształcenia zawodowego.

–  We wrześniu planujemy ogłoszenie konkursu „Profesjonalna Szkoła Roku” dla najlepszych szkół prowadzących kształcenie zawodowe w 18 obszarach i będziemy wyłaniać 3 najlepsze szkoły oraz najlepszą szkołę w każdym województwie – zapowiadał dyrektor DKZ. – Także jesienią planujemy organizację gali zawodowców, promującej laureatów olimpiad tematycznych w kształceniu zawodowym, a wiosną przyszłego roku ruszy duża ogólnopolska kampania promocji dotycząca kształcenia zawodowego.

W tym punkcie porządku obrad Ministerstwo przedstawiło również informacje dotyczące zagadnień z zakresu pomocy materialnej w sektorze socjalnym oraz narodowego programu czytelnictwa, w ramach którego przekazywane są środki na zakup książek do bibliotek szkolnych, bibliotek pedagogicznych i – co stanowi novum – placówek przedszkolnych.

Korzystając ze sposobności, strona samorządowa przekazała przedstawicielom resortu swoje pytania i obawy w ważnych dla samorządów kwestiach. Jedna z nich dotyczyła finansowania edukacji uczniów z Ukrainy.

– Mówiliśmy o tym, że finansowanie tej edukacji poprzez potrzeby edukacyjne oznacza finansowanie poprzez finanse samorządów bezpośrednio, a nie z budżetu państwa, na co naszej zgody być nie może. Nie tylko dlatego, że tych środków nie mamy, ale dlatego, że to nie jest zadanie samorządu – mówił Arkadiusz Chęciński.

Odpowiedzi w tym temacie udzielił Sekretarz stanu Henryk Kiepura:

– My uczestniczyliśmy, jako Ministerstwo, w procedowaniu ustawy, która tego dotyczy (…) i podjęta decyzja była taka, że do końca roku 2025 jest to Fundusz Pomocy, a od 1 stycznia 2026 przechodzi to do potrzeb oświatowych. Ustawa została zawetowana. Jeden projekt prezydencki jest złożony i w tej chwili trwają prace. Prawdopodobnie zostanie złożony projekt rządowy w tym zakresie – mówił. (…) – Padła też deklaracja, że jeżeli taka będzie potrzeba, jeżeli nie wystarczy dochodów własnych z rezerwy, będzie zwiększenie dochodów w tym obszarze.

Marek Wójcik ze Związku Miast Polskich zwrócił się z prośbą do strony rządowej o podjęcie natychmiastowych prac, które pozwolą na uregulowanie statusu uchodźców z Ukrainy w Polsce.

– Chcielibyśmy, aby środki na edukację były finansowane z Funduszu Pomocy, żeby nie były włączane do potrzeb edukacyjnych, ponieważ skutek włączenia ich do potrzeb edukacyjnych przenosi się na całość naszych dochodów. Chcielibyśmy, żeby tak się odbywało do końca roku 2026 – powiedział.

W toku dyskusji Burmistrz Miasta Kowal i przedstawiciel Unii Miasteczek Polskich Eugeniusz Gołembiewski wystąpił z propozycją zmiany zasad finansowania oświaty i przekazania zadania finansowania płac nauczycieli do budżetu państwa.

Katarzyna Lubnauer poinformowała, że takie rozwiązanie nie jest rozważane.

– Nie ma możliwości w tak dużym kraju jak Polska, która ma w tej chwili – przypomnę – ok. 37 tys. – 38 tys. obywateli, w tym ok. 6  mln uczniów we wszystkich rodzajach placówek, od przedszkola do szkół ponadpodstawowych, centralnie finansować nauczycieli, bo my nie jesteśmy w stanie potem tego organizować, tak żeby decydować, jak jest zorganizowana każda klasa i każdy zespół – uzasadniała.

Unia Miasteczek Polskich wystąpiła ponadto z postulatem objęcia Kartą Nauczyciela wszystkich nauczycieli placówek niepublicznych – przedszkoli i szkół.

– Byłoby to z całą pewnością sprawiedliwe. Jednocześnie myślę, że to nie byłoby niekorzystne dla samorządów, bo my teraz mamy nieuczciwą konkurencję; zwłaszcza że nauczyciele zatrudniani w placówkach niepublicznych nie są zatrudniani na umowę o pracę, nie mają tylu przywilei, „trzynastek”, „czternastek”; nie mają takiego pensum. Więc byłoby to bardzo sprawiedliwie, skoro mamy mało uczniów, a placówek jest tak wiele, że część z nich zaczyna się już zamykać, żebyśmy może spróbowali objąć Kartą Nauczyciela wszystkich nauczycieli – mówił Eugeniusz Gołembiewski.

W odpowiedzi Henryk Kiepura, poinformował, że Ministerstwo nie prowadzi prac zmierzających do wprowadzenia takich zmian.

Burmistrz Kowala wyraził także obawy dotyczące negatywnych skutków nadmiernej cyfryzacji wśród uczniów.

Katarzyna Lubnauer uspokajała, że resort nie bagatelizuje zagrożeń.

 – My bardzo uważnie przyglądamy się temu co się dzieje na świecie i wyciągamy z tego wnioski – mówiła. – Wbrew temu co niektórzy proponują, nie odejdziemy od podręczników, które mają charakter papierowy, zamierzamy przedszkola uczynić przestrzenią wolną od ekranów i miejscem, gdzie dzieci mają rozwijać te umiejętności, których często w tej chwili nie rozwijają w domach, czyli zdolności manualne, socjalne, komunikacyjne, które są bardzo ważne, a które w tej chwili, niestety, na niwie szybkiej cyfryzacji również gospodarstw domowych, zanikają. (…)

Arkadiusz Chęciński zwrócił się z prośbą do strony rządowej o odpowiedź na postulat samorządów dotyczący luki finansowej.

– Złożyliśmy wniosek o to, że do końca roku, bez wsparcia finansowego w wysokości około 17 mld zł, jeżeli chodzi o oświatę, nie jesteśmy w stanie zakończyć i dopiąć budżetu (…). Brak w oświacie to ponad 40  mld  zł. My przyjęliśmy budżet, finansowanie jednostek samorządu terytorialnego i potrzeby na podstawie historycznych danych właśnie z takimi brakami. Czy możemy oczekiwać, że w najbliższych latach ta dziura budżetowa będzie zasypywana? – dopytywał. Poruszył również kwestię wyliczania potrzeb edukacyjnych.

– Może warto w końcu wyliczyć prawdziwe potrzeby edukacyjne, te stuprocentowe, które są, i określić ewentualnie, że tak jak to jest dzisiaj: 60% finansuje budżet państwa, 40% samorząd; uczciwie to dzisiaj określić i założyć sobie, że np. te proporcje albo będą funkcjonowały, będą zmniejszane, ale żeby to był uczciwy podział; (…) żeby te reguły ustalić, żeby one się potem nie zmieniały w następnych latach.

Henryk Kiepura zapewnił o przekazaniu pytań do nieobecnych na posiedzeniu przedstawicieli Ministerstwa Finansów. Zwrócił również uwagę, że w ostatnich dwóch latach nakłady na oświatę znacznie się zwiększyły, co powoduje zmniejszenie luki finansowej. Takiej narracji sprzeciwił się Jacek Brygman ze Związku Gmin Wiejskich RP.

–  To jest nieprawda, to jest w tej chwili już ponad 40 mld zł w tym roku i ta luka niestety jest rok do roku zwiększona – oponował. – Stąd prośba do Ministerstwa Edukacji: jeśli państwo przedstawiają wzrost potrzeb edukacyjnych na kolejne lata, to podawajcie też jednocześnie wzrost wydatków na kolejne lata i wtedy będziemy mieli pełną, prawdziwą informację.

Na kwestie finansów zwróciła również uwagę Burmistrz Strumienia, przewodnicząca Zespołu ds. Edukacji, Kultury i Sportu Anna Grygierek, mówiąc m.in. o obawie dotyczącej skutków finansowych zmian w Karcie Nauczyciela.

– Jeżeli chodzi o wydatki związane z funkcjonowaniem oświaty, już teraz widzimy, że w przyszłym roku będą o wiele wyższe – mówiła.

W toku dyskusji powróciło również pytanie dotyczące finansowania godzin nadliczbowych realizowanych przez nauczycieli.

– Jako jednostki samorządu terytorialnego, liczyliśmy na to, że ta kwestia zostanie uregulowana przed rozpoczęciem nowego roku szkolnego – mówił Grzegorz Kubalski. – Wiadomo, że to się nie stało, natomiast chcielibyśmy wiedzieć, kiedy te kwestie zostaną uregulowane i w jakim kierunku Ministerstwo te prace prowadzi.

Katarzyna Lubnauer nie była w stanie podać konkretnych terminów.

– Są takie zadania, które niestety nie mają prostych odpowiedzi – mówiła. – W związku z tym, że nie mamy rejestru czasu pracy nauczyciela, kwestia godzin nadliczbowych wymaga dużo szerszych prac i dużo szerszych analiz, niż tylko wpisanie prostych rozwiązań w prawie. To powoduje, że zdecydowaliśmy się na to, żeby całościowo zająć się kwestią rozliczania czasu pracy nauczyciela, kwestią Karty Nauczyciela, kwestią finansowania. Szczególnie, że cały czas jest projekt obywatelski, też leżący w Sejmie, dotyczący powiązania płacy nauczyciela ze średnią krajową. Zobowiązaliśmy się związkom zawodowym, nauczycielom, że podejmiemy pracę nad tym projektem. W związku z tym, w tej chwili czekamy na zlecone analizy, dotyczące możliwości rozwiązania kwestii związanej z płacami nauczycieli i z kwestią rozliczania czasu pracy nauczycieli.

Unia Miasteczek Polskich zgłosiła postulat powrotu prac domowych, przynajmniej z przedmiotów egzaminacyjnych. Katarzyna Lubnauer, zapowiedziała, że strona rządowa podejmie decyzję w tym zakresie po otrzymaniu wyników analizy opracowywanej przez Instytut Badań Edukacyjnych.

Marek Wójcik zwrócił się z prośbą o podjęcie przez resort edukacji interwencji w sprawie działań mających zniechęcać dzieci i młodzież do korzystania z przedmiotu edukacja zdrowotna.

– Są takie przykłady i prośba o to, żebyście państwo zechcieli w tej sprawie pomóc dyrektorom i nauczycielom – mówił.

Burmistrz Halinowa Adam Cieszkowski poprosił z kolei o odniesienie się do postulatu rezygnacji z konieczności uzyskania zgody kuratora na likwidację szkoły. Katarzyna Lubnauer stanowczo podkreśliła, że nie zostanie on zrealizowany.

– Na pewno nie zrobimy rozwiązania, które likwiduje nadzór kuratora nad możliwością likwidacji szkoły. To mówimy bardzo jasno. Natomiast umożliwiamy zarówno przekazywanie np. fundacjom, przekazywanie między samorządami, możliwość likwidacji ostatniej szkoły w gminie itd. Tu się szereg rozwiązań pojawia (…)  – podsumowała.

5% czy 25%?

Strona samorządowa zwróciła się z prośbą o informację na temat stanu prac nad uregulowaniem kwestii dotyczących transakcji realizowanych w trybie art. 32 oraz art. 198 g ustawy o gospodarce nieruchomościami.

Sprawa została podniesiona już w maju na posiedzeniu Zespołu do Spraw Systemu Finansów Publicznych i dotyczy wysokości dochodu powiatów i miast na prawach powiatu ze sprzedaży nieruchomości stanowiących własność Skarbu Państwa na rzecz użytkowników wieczystych.

– Chciałbym przypomnieć, że parę miesięcy temu złożyliśmy wniosek o dopisanie właściwie jednego zdania do obowiązującego artykułu, bo jak państwo wiecie, są różne interpretacje dotyczące dochodów osiąganych ze sprzedaży nieruchomości Skarbu Państwa: w jednych regionach naszego kraju jest stosowana stawka 25%;  w innych, szczególnie w województwie śląskim – 5%. Dlatego postulowaliśmy o wprowadzenie jednolitej wykładni – przedstawiał problem Arkadiusz Chęciński.

Jak referowali przedstawiciele strony rządowej, obecnie trwają w tej sprawie konsultacje międzyresortowe i nie ma jeszcze wspólnego stanowiska; poszczególne resorty mają na ten temat różne opinie.

– Zostały już podjęte prace legislacyjne w kierunku ujednolicenia przepisów. Kwestia, która została podniesiona przez stronę samorządową i która została zaaprobowana przez resort rozwoju i technologii ma już swój pierwszy wstępny rys legislacyjny – mówił pracownik resortu. – To rozwiązanie zostało przewidziane w procedowanym aktualnie projekcie ustawy o uregulowaniu praw do gruntów, spółdzielni mieszkaniowych i zmianie ustawy o gospodarce nieruchomościami. Jesteśmy w tej chwili na etapie zgłaszania tego projektu do Wykazu prac legislacyjnych i programowych Rady Ministrów i na etapie uzgodnień międzyresortowych. Co do ostatecznego kształtu tych przepisów, trudno jest przesądzić, bo to jest jeszcze taki wstępny, koncepcyjny etap. Niemniej zwróciliśmy uwagę na te dwie podstawowe kwestie: brak jednolitej praktyki, konieczność nadania temu problemowi oprawy legislacyjnej i – trzecia kwestia – niezwykle istotna, mianowicie uregulowanie sytuacji przejściowych, czyli przypadków, kiedy już mieliśmy do czynienia z żądaniem zwrotu opłat tej prowizji, która została pobrana, zdaniem wojewodów, w nienależnej wysokości.

Marek Wójcik podkreślił, że samorządy nie dopuszczają możliwości, że strona rządowa przychyli się do rozwiązania, w którym to dochody jst będą wynosiły 5%.

– Przez lata, realizując tego typu zadania, otrzymywaliśmy rekompensatę finansową, która wcale nie jest zbyt wysoka. W wyniku błędu, który został popełniony przy nowelizacji ustawy pojawiła się wątpliwość. Ja chciałbym, żeby bardzo wyraźnie to zabrzmiało: nie dopuszczamy możliwości, że państwo pracujecie nad wersją 5% (…) – mówił.

Temat będzie kontynuowany na kolejnym posiedzeniu plenarnym.

Sprawy energii i ciepła z „wetem” resortu finansów

Strona samorządowa wystąpiła z wnioskiem o informację Ministerstwa Energii na temat kontynuacji objęcia jednostek samorządu terytorialnego mechanizmami ochronnymi w postaci maksymalnej ceny energii elektrycznej oraz ochrony odbiorców ciepła systemowego.

Z uzyskanych informacji wynika, że resort finansów nie wyraził akceptacji dla propozycji samorządów co do mrożenia cen energii elektrycznej. Z tego samego powodu, Ministerstwo Energii, w zakresie ochrony odbiorców ciepła systemowego, będzie mogło wesprzeć jedynie gospodarstwa domowe.

– Zdajemy sobie sprawę, że sytuacja w zakresie cen ciepła jest bardzo poważna – mówiła przedstawicielka resortu energii. – Mechanizm rekompensat, który funkcjonował do tej pory, nie może w taki sposób funkcjonować. (…) Pracujemy nad bonem ciepłowniczym dla najuboższych gospodarstw domowych, który będzie funkcjonował na podobnych zasadach jak poprzednio bon energetyczny. Chcielibyśmy przeznaczyć na niego, na okres 1,5 roku (…) plus następny rok, około 900 mln zł.

Marek Wójcik zwrócił się z prośbą o przekazanie Ministerstwu Finansów, że strona samorządowa oczekuje objęcia tego typu wsparciem również podmioty publiczne, świadczące usługi publiczne.

– Nie wyobrażamy sobie, że tego typu wsparcie nie będzie mogło objąć chociażby placówek oświatowych, domów pomocy społecznej czy szpitali. Stąd prośba o przekazanie, że stanowczo dopominamy się rozszerzenia tego pakietu także o jednostki organizacyjne samorządu terytorialnego – powiedział.

Temat będzie kontynuowany na wrześniowym posiedzeniu plenarnym.

Pozostałe sprawy oraz opinie

Arkadiusz Chęciński podsumował spotkanie dotyczące programu ochrony ludności, które miało miejsce bezpośrednio przed posiedzeniem plenarnym KWRiST. Zgodnie z przekazaną informacją, rozmowa toczyła się m.in. wokół propozycji finansowania inwestycji w tym obszarze (m.in. budowa schronów, magazynów) w sposób wieloletni; przywrócenia możliwości zakupu środków łączności lokalnej oraz środków transportu; zwrócono również uwagę na znaczenie ochotniczych straży pożarnych. Z kolei Tomasz Szymański poinformował, że jeszcze tego samego dnia zostanie przygotowany draft pisma, adresowanego do wojewodów, celem ostatecznego wyjaśnienia kwestii związanych z interpretacją wykazu do uchwały Rady Ministrów w sprawie zatwierdzenia Programu Ochrony Ludności i Obrony Cywilnej na lata 2025–2026, co do której samorządy miały wątpliwości.

Dyrektor Narodowego Instytutu Samorządu Terytorialnego prof. Paweł Swianiewicz zwrócił się z prośbą o wsparcie NIST-u w pracach nad realizowanym przez Instytut sondażem.

– Od początku września będziemy przeprowadzać sondaż wśród pracowników administracji samorządowych. Ponieważ nie mamy adresów mailowych wszystkich pracowników, będą rozsyłane maile do sekretariatów poszczególnych jednostek samorządu terytorialnego z prośbą o przekazanie informacji do poszczególnych pracowników urzędów gminnych, powiatowych i marszałkowskich. Badanie ma charakter anonimowy. Jego wyniki będziemy opracowywać jeszcze w czwartym kwartale i być może jeszcze w tym roku będę miał okazje podzielić się z państwem jakimś, przynajmniej częściowym, efektem – informował. – Bardzo proszę o wsparcie tego procesu. (…)  

KWRiST zaopiniowała pozytywnie następujące projekty:

• projekt rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji w sprawie określenia limitu zezwoleń na utworzenie oddziałów o profilu mundurowym w roku 2026 (nr 1242);
• projekt rozporządzenia Rady Ministrów zmieniającego rozporządzenie w sprawie zakresu informacji przedstawianych przez podmiot ubiegający się o pomoc inną niż pomoc de minimis lub pomoc de minimis w rolnictwie lub rybołówstwie (RD206) (Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów);
• projekt rozporządzenia Ministra Infrastruktury zmieniającego rozporządzenie w sprawie wysokości opłat związanych z prowadzeniem stacji kontroli pojazdów oraz przeprowadzaniem badań technicznych;
• projekt ustawy o zmianie ustawy o narodowym zasobie archiwalnym i archiwach (Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego);
• projekt rozporządzenia Ministra Obrony Narodowej w sprawie szkolenia w oddziale przygotowania wojskowego;
• projekt rozporządzenia Ministra Zdrowia w sprawie szczegółowego zakresu danych wprowadzanych do systemu Krajowej Sieci Kardiologicznej przez ośrodki kardiologiczne oraz terminów ich wprowadzania;
• projekt ustawy o zmianie ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych oraz ustawy o zapobieganiu oraz zwalczani zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (UD250) (Ministerstwo Zdrowia);
• projekt ustawy o zmianie ustawy o systemie handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych oraz niektórych innych ustaw (Ministerstwo Klimatu i Środowiska);
• projekt ustawy o zmianie ustawy o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3 oraz niektórych innych ustaw (Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej) – opinia pozytywna z uwagami Unii Metropolii Polskich;
• projekt rozporządzenia Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej w sprawie sposobu i trybu realizacji przez starostę pomocy bezrobotnym i poszukującym pracy w nabywaniu wiedzy, umiejętności lub kwalifikacji;
• projekt rozporządzenia Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej w sprawie szczegółowego sposobu i trybu organizowania stażu dla bezrobotnych;
• projekt rozporządzenia Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej w sprawie refundowania ze środków Funduszu Pracy wynagrodzeń wypłacanych młodocianym;
• projekt rozporządzenia Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej w sprawie pośrednictwa pracy i poradnictwa zawodowego świadczonego przez urzędy pracy i Ochotnicze Hufce Pracy (nr 62);
• projekt rozporządzenia Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej w sprawie klasyfikacji zawodów i specjalności na potrzeby rynku pracy;
• projekt uchwały Rady Ministrów w sprawie ustanowienia rządowego programu wspierania rodziny „Asystent rodziny w 2025 r.” (ID 136 ) (Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej);
• projekt rozporządzenia Ministra Finansów i Gospodarki w sprawie norm szacunkowych dochodu z działów specjalnych produkcji rolnej;
• projekt rozporządzenia Ministra Finansów i Gospodarki w sprawie przypadków, w których nie ma obowiązku wystawiania faktur ustrukturyzowanych (nr 783);
• projekt ustawy o zmianie ustawy Prawo oświatowe oraz niektórych innych ustaw (Ministerstwo Edukacji Narodowej) (UD 220);
• projekt rozporządzenia Ministra Edukacji zmieniającego rozporządzenie w sprawie szczegółowych warunków i sposobu przeprowadzania egzaminu zawodowego oraz egzaminu potwierdzającego kwalifikacje w zawodzie;
• projekt rozporządzenia Ministra Edukacji zmieniające rozporządzenie w sprawie egzaminu czeladniczego, egzaminu mistrzowskiego oraz egzaminu sprawdzającego, przeprowadzanych przez komisje egzaminacyjne izb rzemieślniczych;
• projekt rozporządzania Rady Ministrów w sprawie szczegółowych warunków, form i trybu realizacji Rządowego programu wspierania organów prowadzących szkoły i placówki w rozwijaniu umiejętności cyfrowych dzieci i młodzieży na lata 2025–2029 – „Cyfrowy Uczeń” (Ministerstwo Edukacji Narodowej) – opinia pozytywna pod warunkiem uwzględnienia dwóch kwestii sygnalizowanych przez ZPP (przedłużenie terminu naboru do 15 września; możliwość aplikowania do programu przez placówki prowadzone przez jst także w co najmniej jednym z kolejnych lat);
• projekt rozporządzenia Ministra Funduszy i Polityki Regionalnej w sprawie udzielania pomocy de minimis na rozwój infrastruktury szerokopasmowej i wsparcie przedsiębiorców telekomunikacyjnych ze środków instrumentów finansowych podlegających ponownemu wykorzystaniu;
• projekt rozporządzenia Ministra Funduszy i Polityki Regionalnej zmieniającego rozporządzenie w sprawie udzielania regionalnej pomocy inwestycyjnej ze środków Funduszu na rzecz Sprawiedliwej Transformacji w ramach programów regionalnych na lata 2021–2027 (nr 125);
• projekt rozporządzenia Ministra Funduszy i Polityki Regionalnej zmieniającego rozporządzenie w sprawie udzielania regionalnej pomocy inwestycyjnej w ramach programów regionalnych na lata 2021–2027 (nr 126);
• projekt rozporządzenia Ministra Edukacji zmieniającego rozporządzenie w sprawie organizacji kształcenia, wychowania i opieki dzieci i młodzieży będących obywatelami Ukrainy.

KWRiST upoważniła właściwe Zespoły do wydania opinii wiążącej do projektów:

• ustawy o zmianie ustawy – Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw (Minister Finansów i Gospodarki) (UD 196);
• ustawy o zmianie ustawy – Prawo oświatowe oraz niektórych innych ustaw (Ministerstwo Edukacji Narodowej) (UD 244);
• ustawy o wdrażaniu Funduszu Bezpieczeństwa i Obronności w ramach Krajowego Planu Odbudowy i Zwiększania Odporności (Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej);
• ustawy o zmianie ustawy o promowaniu wytwarzania energii elektrycznej w morskich farmach wiatrowych oraz niektórych innych ustaw (UD162) (Ministerstwo Klimatu i Środowiska);
• rozporządzenia Ministra Edukacji zmieniającego rozporządzenie w sprawie oceny pracy nauczycieli.

KWRiST wydała negatywną opinię do projektu rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie wysokości kwoty bazowej w 2026 r.

KWRSiT negatywnie rozpatrzyła następujące wnioski:

• wniosek Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej o wyrażenie zgody na upoważnienie Zespołu ds. Ochrony Zdrowia i Polityki Społecznej do wydania opinii wiążącej do projektu rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie działalności, w których wydaje się zezwolenia na pracę sezonową;
• wniosek Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej o wyrażenie zgody na upoważnienie Zespołu ds. Ochrony Zdrowia i Polityki Społecznej do wydania opinii wiążącej do projektu rozporządzenia Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej w sprawie państw, których obywateli mogą dotyczyć oświadczenia o powierzeniu pracy cudzoziemcowi oraz niektóre przepisy dotyczące zezwolenia na pracę sezonową;
• wniosek Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej o wyrażenie zgody na upoważnienie Zespołu ds. Ochrony Zdrowia i Polityki Społecznej do wydania opinii wiążącej do projektu rozporządzenia Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej w sprawie szczególnych przypadków w których cudzoziemiec może wykonywać pracę bez zezwolenia na pracę lub oświadczenia o powierzeniu pracy cudzoziemcowi;
• wniosek Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej o wyrażenie zgody na upoważnienie Zespołu ds. Ochrony Zdrowia i Polityki Społecznej do wydania opinii wiążącej do projektu rozporządzenia w sprawie wniosków i realizacji umów o dofinansowanie podjęcia działalności gospodarczej oraz o refundację kosztów wyposażenia lub doposażenia stanowiska pracy;
• wniosek Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej o wyrażenie zgody na upoważnienie Zespołu ds. Ochrony Zdrowia i Polityki Społecznej do wydania opinii wiążącej do projektu rozporządzenia w sprawie trybu opłacania składek na Fundusz Pracy przez osoby podejmujące pracę za granicą u pracodawcy zagranicznego;
• wniosek Ministra Infrastruktury o wyrażenie zgody na upoważnienie Zespołu ds. Infrastruktury Urbanistyki i Transportu KWRiST do wydania opinii wiążącej do projektu rozporządzenia Ministra Infrastruktury zmieniającego rozporządzenie w sprawie szczegółowych warunków technicznych dla znaków i sygnałów drogowych oraz urządzeń bezpieczeństwa ruchu drogowego i warunków ich umieszczania na drogach;
• wniosek Ministra Infrastruktury o wyrażenie zgody na upoważnienie Zespołu ds. Infrastruktury Urbanistyki i Transportu KWRiST do wydania opinii wiążącej do projektu rozporządzenia Ministrów Infrastruktury oraz Spraw Wewnętrznych i Administracji zmieniającego rozporządzenie w sprawie znaków i sygnałów drogowych;
• wniosek Ministra Klimatu i Środowiska o wyrażenie zgody na upoważnienie Zespołu ds. Energii, Klimatu i Środowiska KWRiST do wydania opinii wiążącej do projektu ustawy o utworzeniu Parku Narodowego Doliny Dolnej Odry;
• wniosek Ministra Klimatu i Środowiska o wyrażenie zgody na upoważnienie Zespołu ds. Energii, Klimatu i Środowiska KWRiST do wydania opinii wiążącej lub zastosowanie trybu obiegowego KWRiST do projektu ustawy projekt ustawy o zmianie ustawy – Prawo ochrony środowiska.

KWRSiT odstąpiła od opiniowania projektu rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie określenia ogólnopolskich organizacji jednostek samorządu terytorialnego, które są uprawnione do wyznaczania przedstawicieli do Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego (RD222) (Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji).

Na wniosek Ministra Finansów o wskazanie kandydatów na członków Rady Fiskalnej wskazany został kandydat zgłoszony przez Związek Gmin Wiejskich RP Dariusz Korczakowski.

Na wniosek Prezesa Państwowego Gospodarstwa Wodnego Wody Polskie o wskazanie przedstawicieli KWRiST do prac w Komitecie konsultacyjnym Dorzecza Wisły oraz Komitecie konsultacyjnym Dorzecza Odry wskazany został kandydat zgłoszony przez OPOS Grzegorz Tarczyński.

Kolejne posiedzenie plenarne Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego odbędzie się 24 września. Rolę współprzewodniczącego strony samorządowej, po Arkadiuszu Chęcińskim, przejmie Prezydent Wodzisława Śląskiego i reprezentant Ogólnopolskiego Porozumienia Organizacji Samorządowych (OPOS) Mieczysław Kieca.