Wojewoda kujawsko-pomorski niedawno krytycznie ocenił uchwałę rady jednej z gmin, która dotyczyła udzielania ulg w spłatach należności cywilnoprawnych. Skutkiem było stwierdzenie jej nieważności.
Rada miejska podjęła uchwałę w sprawie przyjęcia określenia szczegółowych zasad, sposobu i trybu umarzania, odraczania terminu zapłaty oraz rozkładania na raty należności pieniężnych mających charakter cywilnoprawny przypadających gminie i jej jednostkom organizacyjnym oraz warunków dopuszczalności pomocy publicznej w przypadkach, w których ulga stanowić będzie pomoc publiczną oraz wskazania organów i osób uprawnionych do udzielania tych ulg. Jako podstawę prawną wskazano art. 59 ust. 1, 2, 3 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych oraz art. 18 ust. 2 pkt 15 ustawy o samorządzie gminnym.
Zdaniem organu nadzoru niektóre postanowienia uchwały stanowiły przekroczenie przez Radę Miejską upoważnienia ustawowego.
- przesłanki zastosowania ulg
W uchwale postanowiono: „Należności pieniężne mające charakter cywilnoprawny, w przypadkach uzasadnionych ważnym interesem dłużnika lub interesem publicznym mogą być na wniosek dłużnika 1) umarzane w całości lub w części; 2) ich spłata może być odraczana lub rozkładana na raty.”. Według wojewody, rada miasta nie miała kompetencji do tego, aby w odniesieniu do częściowego umarzania należności, rozkładania ich spłaty na raty oraz odraczania terminu spłaty wprowadzać inne przesłanki aniżeli określone ustawowo w art. 59 ustawy o finansach publicznych, tj. w przypadkach uzasadnionych ważnym interesem dłużnika lub interesem publicznym. - udzielanie zgody na ulgę przez Burmistrza
W uchwale rada postanowiła, że w szczególnie uzasadnionych przypadkach, po uzyskaniu zgody burmistrza, okres spłaty należności rozłożonej na raty może zostać ustalony na czas nieprzekraczający 18 miesięcy. Zdaniem organu nadzoru tak sformułowany przepis jest nieprawidłowy z dwóch powodów. Po pierwsze, posłużenie się zwrotem „szczególnie uzasadnionych przypadków” jest nieprecyzyjne i nie daje możliwości ustalenia jakie warunki należy spełnić, aby ubiegać się o możliwość rozłożenia płatności na raty na okres nie przekraczający 18 miesięcy. Natomiast uchwała stanowiąc akt prawa miejscowego, powinna doprecyzowywać wszelkie wymagane kwestie, więc tak skonstruowana regulacja nie wypełnia prawidłowo takiego wymogu. Dodatkowo zastosowany przez organ uchwałodawczy mechanizm wskazuje na przyznanie burmistrzowi kompetencji do rozstrzygania o zasadach rozkładania należności na raty, podczas gdy kwestie te winny zostać określone wprost w uchwale rady, zgodnie z art. 59 ustawy o finansach publicznych. - określanie skutków niepłacenia w terminie odroczonej należności lub określonych rat
Radni zawarli w swojej uchwale przepis, zawierający zasadę, że rozstrzygnięcie wydane w sprawie odroczenia należności bądź rozłożenia na raty winno zawierać warunek, że należność stanie się natychmiast wymagalna, łącznie z odsetkami, w przypadku nieterminowej zapłaty nawet jednej raty. Organ nadzoru stwierdził, że art. 59 ust. 2 ustawy nie zawiera delegacji do określania skutków niepłacenia w terminie odroczonej należności lub określonych rat. „Regulacje dotyczące natychmiastowej wymagalności należności w przypadku zwłoki w jej płatności obejmują sytuacje po udzieleniu ulgi i powinny zostać uregulowane w dokumencie udzielenia ulgi. Innymi słowy, przytoczone wyżej unormowania uchwały odnoszą się do następstw niedochowania zasad udzielonej ulgi w postaci odroczenia terminu płatności oraz rozłożenia na raty należności. W uchwale wydanej na podstawie art. 59 ust. 2 ustawy taka regulacja stanowi wykroczenie poza delegację ustawową” - pisze wojewoda w swoim rozstrzygnięciu nadzorczym. - sprawozdania kierowników jednostek organizacyjnych
Urzędnikom wojewody nie spodobał się też w uchwale nałożony na kierowników gminnych jednostek organizacyjnych obowiązek składania do burmistrza miasta corocznego sprawozdania o zakresie udzielonych ulg. Art. 59 nie przewiduje żadnej możliwości nakładania przez organ uchwałodawczy wymogu przedkładania sprawozdań przez kierowników podległych jednostek organizacyjnych. Jak oceniono w rozstrzygnięciu nadzorczym, w ramach określenia zasad, sposobu i trybu udzielania ulg, możliwe jest wyłącznie wprowadzenie regulacji dotyczących tego, w jaki sposób i w jakich okolicznościach przyznanie takiej ulgi jest możliwe. Natomiast takie uprawnienie ma ewentualnie organ wykonawczy gminy jako zwierzchnik służbowy - w stosunku do pracowników urzędu gminy i kierowników jednostek organizacyjnych gminy – ale na podstawie art. 33 ustawy o samorządzie gminnym. - formularze, załączniki i zaświadczenia do wniosku o ulgę
Rada w opisywanej uchwale dokonała szczegółowego wyliczenia formularzy, oświadczeń oraz zaświadczeń wymaganych w związku z ubieganiem się o pomoc de minimis. Natomiast, jak wynika z art. 59 ust. 1 ustawy organ stanowiący gminy został upoważniony jedynie do określenia warunków dopuszczalności pomocy publicznej w przypadkach, w których ulga w spłacie należności cywilnoprawnych będzie uznawana za taką pomoc. W upoważnieniu tym nie zawiera się możliwość regulowania kwestii związanych z samym prowadzeniem postępowania w sprawach dotyczących udzielania pomocy publicznej.
Opracowano na podstawie: rozstrzygnięcie nadzorcze Nr 35/2024 wojewody kujawsko-pomorskiego z dnia 29 maja 2024 r. (Dz. Urz. woj. kuj.-pom. Poz. 3407, opublikowane 31 maja 2024 r.)
