W czwartek, 4 lutego odbyło się wspólne posiedzenie Komisji Nadzwyczajnej do spraw Klimatu i Komisji Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej. Tematem dyskusji była gospodarka odpadami komunalnymi w odniesieniu do dyrektyw unijnych w tym zakresie.
Podczas spotkania omówiona została dyrektywa unijna w sprawie odpadów komunalnych. Do 5 lipca 2020 roku państwa członkowskie były zobowiązane przyjąć przepisy w tym zakresie. Polska nie wdrożyła nawet formalnie przepisów, dlatego 8 października 2020r. Komisja Europejska wszczęła postępowanie przeciwko Polsce w związku z dyrektywą odpadową i opakowaniową.
Dyrektywy Unii Europejskiej pokazują kierunek ale środki dobierane są indywidualnie przez państwa członkowskie.
Dyskusja dotyczyła też projektu ustawy o zmianie ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach i tak zwanym programie Czystość plus. Jego celem ma być wdrożenie szeregu usprawnień dla systemu gospodarowania odpadami komunalnymi, którego celem jest m.in. ustabilizowanie kosztów jego funkcjonowania.
Funkcjonowanie dotychczasowego systemu gospodarowania odpadami komunalnymi, a także proponowane zmiany budzą szereg wątpliwości i zastrzeżeń, które były zgłaszane również podczas czwartkowego posiedzenia Komisji.
Jednym z większych zastrzeżeń jest wydłużanie czasu magazynowania odpadów. Pojawiły się głosy, że takie rozwiązanie może spowodować duże zagrożenie dla ludzi i środowiska.
Zdaniem organizacji samorządowych i pozarządowych, Program Czystość Plus nie reguluje rozszerzonej odpowiedzialności producenta. Niepokój budzi też niezwykle częste zmienianie ustawy o czystości w gminach. Przedstawiciele samorządów zgłosili oczekiwanie wprowadzenia regulacji, która rozwiąże problemy, a nie wyłącznie doraźnych i ciągle zmienianych zmian. Negatywnie ocenione zostały sposoby gromadzenia odpadów i rozliczeń z gminą. Zdaniem samorządów stawki są niewystarczające. Zaakcentowano również zdziwienie poszerzeniem katalogów zadań własnych w sprawie postępowania z odpadami. To, co najczęściej wytykano programowi, to nieprzejrzystość przepisów. To zdaniem przedstawicieli samorządów przyczyna pojawiających się problemów w tym zakresie.
Zgłoszono też prośbę o przywrócenie rozwiązania, które przesądzało, że nieruchomości niezamieszkałe systemowo zostają objęte systemem gminnym. Można wyjść z tego systemu po zaprezentowaniu realnego innego niż gminny systemu.
Uczestnicy dyskusji nie mieli wątpliwości co do tego, że kwestia gospodarki odpadami stanowi jedno z kluczowych zagadnień dla JST.
Zarzucano także Departamentowi Gospodarowania Odpadami ciągłe powoływanie się na dużą ilość czasu, podczas gdy brakuje podejmowania konkretnych działań. Zadawano pytania o termin zakończenia konsultacji społecznych i o czas potrzebny na analizę sytuacji. Odwoływano się do wypowiedzi Ministra Klimatu sprzed pół roku, który dawał dokładnie takie same zapewnienia, jakie słyszmy dziś.
Dyskusja dotyczyła też realnych kosztów gospodarowania odpadami. Zastanawiano się nad rzeczywistą liczbą osób, które ponoszą koszty.
Związek Gmin Wiejskich wskazywał, że w wielu gminach nie uchwalono gminnych regulaminów utrzymania czystości ze względu na ciągłe przeciąganie czasu wprowadzania nowych inicjatyw. Każda z rozlicznych noweli o utrzymaniu czystości miała na celu obniżenie opłat i kosztów ale w konsekwencji nie udało się tego zrobić. W ocenie organizacji system został przeregulowany w fazie organizacyjno-prawnej i okazał się niewydolny. Wymaga pilnego restartu ale restart musi nastąpić szybciej niż dzieje się to w rzeczywistości. Część rozwiązań w programie Czystość Plus może już bowiem okazać się kompletnie nieadekwatna. Nie można tworzyć nowego prawa, które będzie od razu tworzyło nowe punkty zapalne. ZGW oczekuje jasnej regulacji w zakresie samobilansowania się systemów. Ustawa o utrzymaniu czystości jest zdaniem organizacji skomplikowana i nieczytelna.
Zgłoszono też pomysł dostępu gmin do informacji o danych osobowych osób będących zapisanych do systemu.
Departament Gospodarki Odpadami zapewnił o tym, że prace nad projektami cały czas trwają, oraz że będzie się pochylał nad zgłoszonymi problemami. Z informacji przedstawionej przez Departament wynika, że konsultacje społeczne do projektu zakończyły się 29 stycznia 2021 roku i resort potrzebuje teraz czasu na rozpatrzenie uwag.
