Styk dwóch dziedzin, jakimi są gospodarka wodna a gospodarka przestrzenna rodzą liczne problemy. Obejmują one zagospodarowanie terenów zagrożonych powodziami oraz zachowanie lub odtwarzanie czy też zwiększanie naturalnej retencji. Relacje między tymi dziedzinami w Polsce nie gwarantują niestety pożądanych efektów głownie z powodu braku wizji i dobrych przepisów regulujących współpracę tych dziedzin. Celem kolejnej części Alertu wodnego było dokonanie analizy istniejącego stanu rzeczy i zwrócenie uwagi na sytuacje wymagając zmiany.

Autorzy Alertu zwracają uwagę na następujące, kluczowe problemy integracji gospodarki wodnej z planowaniem przestrzennym i urbanistyką:

•        Deklaratywność zapisów w dokumentach strategicznych przy niedoborze narzędzi prawnych, organizacyjnych i ekonomicznych, uniemożliwiających planowanie oraz monitorowanie retencji terenowej na obszarach zlewni:
  - brak ustawowej definicji retencji wodnej i rozróżnienia jej rodzajów w polskich aktach prawnych
  - brak koordynacji pomiędzy deklarowanym przez PGW Wody Polskie zarządzaniem zlewniowym a planowaniem przestrzennym na poziomie lokalnym. Dla ochrony stosunków wodnych w obszarach rozwojowych, konieczne jest opracowanie i wdrożenie standardu zintegrowanego planowania oraz projektowania urbanistycznego, które uwzględniać będzie kierunki spływu wód i poziom retencyjności obszarów objętych zmianą zagospodarowania przestrzennego i zabudowy
  - konieczność wzmocnienia rangi miejskich planów adaptacji do zmian klimatu i obligatoryjne sporządzanie miejskich programów małej retencji i transpozycja na zapisy MPZP oraz pełniejsze wykorzystanie narzędzi oceny oddziaływania na środowisko OOS przy wskazaniu kompensacji utraconej zdolności retencyjnej zlewni miejskich
  - obowiązujące nakazy odprowadzania wód opadowych do zbiorczych systemów kanalizacji (§ 28 Rozporządzenia w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie) – konieczność zmiany przepisów w celu decentralizacji gospodarowania wodą opadową i zalecaniu jej zatrzymywania na miejscu opadu. Stworzenie ekonomicznych podstaw dla wzrostu poziomu retencji przy realizacji inwestycji oraz obligatoryjności zatrzymania określonego wolumenu wody opadowej na nieruchomości, której inwestycja dotyczy (podobnie jak ma to miejsce w przypadku procentu zabudowy nieruchomości)
  - niska skuteczność wskaźnika PBC (powierzchni biologicznie czynnej) przy braku uwzględniania efektywności ekohydrologicznej; brak obowiązku ustanawiania jego minimalnej wartości
  - konieczność zwiększania buforowości krajobrazu rolniczego i retencji krajobrazowej (zadrzewienia i oczka śródpolne, pasy filtracyjne wzdłuż cieków itp.) oraz wprowadzenia zakazu regulacji cieków naturalnych i melioracji odwadniających, zwłaszcza na terenach bagien i torfowisk
   
•        Wysoka szkodliwość decyzji o warunkach zabudowy wydawanych w drodze decyzji administracyjnych w przypadku, gdy dany obszar nie ma obowiązującego MPZP. Obecnie połowa inwestycji mieszkaniowych w Polsce jest realizowana na podstawie decyzji o warunkach zabudowy, a wiele z nich powstaje na terenach podmiejskich. Skutkiem jest nie tylko brak kontroli nad procesami suburbanizacji, ale też znaczący wpływ na zmiany stosunków wodnych. Konieczność zniesienia pozwoleń na budowę wydawanych w drodze decyzji administracyjnych
   
•        Zbyt słaba ochrona zieleni wysokiej (zwłaszcza w miastach) oraz zieleni towarzyszącej ciekom – konieczność integracji planowania przestrzennego z architekturą krajobrazu (kształtowanie struktur zieleni) i gospodarką wodną
   
•        Zagospodarowanie dolin rzecznych i terenów narażonych na niebezpieczeństwo powodzi wymaga opracowania szczególnych standardów urbanistycznych (wytycznych do zabudowy i zagospodarowania uzależnionych od stopnia zagrożenia powodziowego) oraz zasad współpracy pomiędzy PGW Wody Polskie i jednostkami samorządu terytorialnego, które umożliwią wielofunkcyjne zagospodarowanie terenów zalewowych (np. parki buforowe) i poprawę walorów rekreacyjnych przy jednoczesnym zachowaniu warunków przepływu wielkich wód, jakości i drożności korytarzy ekologicznych. Pozwoli to na zwiększanie retencji korytowej i ograniczanie stosowania wałów przeciwpowodziowych
   
•        Brak stosowania w szerokiej skali wytycznych, wymogów, katalogów dobrych praktyk dla możliwości ponownego wykorzystania wody – propagowania gospodarki cyrkularnej – pozwalającej na ograniczenie zużycia wody poprzez wprowadzenie jej w obieg zamknięty

Z pełną treścią Alertu wodnego można zapoznać się tutaj.