- Litwo, Ojczyzno moja!- pisał Adam Mickiewicz, nasz narodowy wieszcz. Litwa to kraj, który nazywany jest bocianim. Tam jada się cepeliny, bliny i podpłomyki a popija starkę.
Na Litwie samorząd terytorialny składa się z 60 regionów (lit. savivaldybė), które z kolei są dzielone na 546 gminy (lit. seniūnija).
W wyniku reformy samorządowej w 2010 r. zlikwidowano funkcjonujące dziesięć okręgów (lit. apskritis). Podstawowym aktem prawnym regulującym działalność samorządu terytorialnego na Litwie jest ustawa o samorządzie lokalnym z 1994 r. (lit. vietos savivaldos įstatymas), która określa:
- porządek tworzenia i funkcjonowania instytucji samorządowych,
- zasady samorządności municypalnej (czyli miejskiej),
- status radnego samorządu,
- podstawy finansowe i gospodarcze działania samorządu.
Inne akty prawne określające działalność samorządów to m.in.: ustawa o wyborach do rad samorządowych (lit. savivaldybių tarybų rinkimų įstatymas) oraz ustawa o jednostkach administracji terytorialnej i ich granicach (lit. teritorijos administracinių vienetų ir jų ribų įstatymas).
Na Litwie nadzór samorządowy (sprawdzanie, czy samorząd przestrzega Konstytucji, ustaw, postanowień rządowych) sprawuje Przedstawiciel Rządowy. Jego uprawnienia oraz zasady działalności określa ustawa o administracyjnym nadzorze samorządowym (lit. savivaldybių administracinės priežiūros įstatymas).
W niektórych przypadkach (np. jeśli dochodzi do rażącego łamania prawa przez władze samorządowe) tymczasowo litewski Sejm może wprowadzić zarządzanie bezpośrednie na terytorium danego samorządu.
W ciągu pięćdziesięciu lat rządów radzieckich na Litwie samorząd terytorialny właściwie nie istniał, gdyż obywatele tylko formalnie mogli wybierać rady lokalne. Dopiero odzyskanie niepodległości zmieniło tę sytuację. Dziś władza w samorządach należy do rady miejskiej lub samorządów rejonowych. Samorządami kierują merowie wybierani przez członków rad. Członkowie rad są wybierani na 3 lata w wyborach powszechnych.
Do podstawowych uprawień samorządów należą: planowanie miejscowe i mieszkalnictwo, lokalny transport publiczny, gospodarka wodna i ściekowa, drogi lokalne, przedszkola i szkolnictwo podstawowe, ochrona zdrowia, opieka społeczna i kultura. Największymi problemami samorządów są zazwyczaj fundusze – rok 2010 zakończyły bez zaciągania długów tylko dwa samorządy: rejonu wileńskiego oraz birsztańskiego.
Źródło: http://wiki.wolnepodreczniki.pl
