Od 1 stycznia 2018 r. ma zostać utworzony Rejestr Należności Publicznoprawnych. Będą w nim ujawniani dłużnicy mający zaległości płatnicze z tytułu należności podlegających egzekucji administracyjnej, których wierzycielem jest naczelnik urzędu skarbowego albo jednostka samorządu terytorialnego. Przekazywanie informacji do rejestru przez JST będzie zależało od ich decyzji wyrażonej w uchwale.
6 grudnia Rada Ministrów przyjęła projekt ustawy o zmianie niektórych ustaw w celu ułatwienia dochodzenia wierzytelności, przedłożony przez ministra rozwoju i finansów.
Projekt zmian ustawowych stanowi element pakietu ułatwień dla przedsiębiorców „100 zmian dla firm”, który jest pierwszym etapem realizacji „Planu na rzecz odpowiedzialnego rozwoju”, przyjętego przez rząd 16 lutego 2016 r.
Poziom wypłacalności przedsiębiorstwa jest jednym z ważniejszych czynników wpływających na jego kondycję finansową. Płynność finansowa firmy w dużym stopniu zależy od terminowego regulowania zobowiązań przez jej kontrahentów. Brak płatności lub opóźnienia w zapłacie znacząco utrudniają prowadzenie działalności gospodarczej – ok. 10 proc. faktur w Polsce regulowanych jest z opóźnieniem przekraczającym 90 dni i jest to trzeci najgorszy wynik w Europie.
Nieterminowe płatności wobec firm w dużym stopniu dotykają małych i średnich przedsiębiorstw. Konsekwencją zaległości płatniczych jest wpadanie przedsiębiorców w „spiralę długów” wobec swoich partnerów biznesowych (innych kontrahentów), pracowników lub Skarbu Państwa. To z kolei powoduje ograniczanie inwestycji, co negatywnie odbija się na kondycji gospodarki. Firmy nie mają też możliwości łatwego dostępu do danych umożliwiających wiarygodną ocenę wypłacalności dłużnika, a dochodzenie roszczeń przed sądami jest zwykle długotrwałe.
Najważniejszym rozwiązaniem jest utworzenie Rejestru Należności Publicznoprawnych. Dzięki niemu rozszerzony zostanie zakres dostępnych danych o dłużnikach. Chodzi o informacje dotyczące zaległości publicznoprawnych, takich jak zobowiązania podatkowe, kary administracyjne, należności celne i grzywny. W rejestrze ujawniani będą dłużnicy mający zaległości płatnicze z tytułu należności podlegających egzekucji administracyjnej, których wierzycielem jest naczelnik urzędu skarbowego albo jednostka samorządu terytorialnego. Przekazywanie informacji do rejestru przez jednostki samorządu terytorialnego będzie zależało od ich decyzji wyrażonej w uchwale.
Założono ujawnianie wymagalnych (a więc ostatecznych stwierdzonych wyrokiem sądu lub niezaskarżonych) zaległości w łącznej kwocie nie niższej niż 5.000 zł, po upływie 30 dni od daty doręczenia zobowiązanemu zawiadomienia o zagrożeniu ujawnieniem w rejestrze. Przewidziano przyznanie zobowiązanemu środka ochrony prawnej (sprzeciwu). Rejestr będzie prowadzony w systemie teleinformatycznym, do którego osoby zainteresowane będą miały dostęp za pomocą portalu podatkowego.
Z rejestru będzie można pobrać informacje kluczowe do oceny wiarygodności płatniczej i stanu wypłacalności kontrahenta. Ich pozyskiwanie będzie bezpłatne. Informacje uzyskane z rejestru będzie można przechowywać nie dłużej niż 90 dni od daty ich uzyskania.
Biura informacji gospodarczej zyskają dostęp do Rejestru Należności Publicznoprawnych. Dzięki temu klienci biur będą mogli uzyskać informacje o zaległościach dłużników wobec Skarbu Państwa i jednostek samorządu terytorialnego, np. o należnościach podatkowych i celnych. Biura będą mogły otrzymać informację z rejestru o konkretnym podmiocie na zlecenie swojego klienta.
Opracowano też system, który pozwoli otrzymywać pełną informację o wiarygodności płatniczej pojedynczego przedsiębiorcy – na podstawie danych uzyskanych z więcej niż jednego biura informacji gospodarczej. Wprowadzono obowiązek wzajemnego przekazywania danych o zobowiązaniach przedsiębiorcy między biurami i udzielania informacji zbiorczej z kilku baz – na podstawie jednego wniosku klienta. Będzie on mógł złożyć wniosek do jednego biura, i wskazać biura, z których chce uzyskać informacje. Biuro, które przyjęło wniosek będzie musiało uzyskać informacje z pozostałych biur i udzielić klientowi łącznej odpowiedzi. Biura będą elektronicznie przekazywać informacje między sobą – niezwłocznie, ale nie później niż w ciągu 24 godzin. Klient, w przypadku odbioru informacji w siedzibie biura lub elektronicznie, ma ją uzyskać w ciągu 48 godzin. Będzie to stosunkowo tani i prosty sposób uzyskiwania kompleksowej informacji o wiarygodności płatniczej pojedynczego przedsiębiorcy, opartej o dane więcej niż jednego biura.
Wprowadzono jednocześnie przepisy, które będą gwarantować odpowiednią ochronę dłużnikom. Dłużnik będzie miał prawo wniesienia sprzeciwu – przed i po dokonaniu wpisu do bazy danych biura – w ramach postępowania reklamacyjnego. Wskazano również okoliczności zobowiązujące biuro informacji gospodarczej lub wierzyciela do aktualizacji bądź usunięcia informacji o dłużniku. W bazach biur informacji gospodarczych widoczne będą także informacje, że dłużnik uznaje roszczenie za przedawnione.
Ponadto, jeżeli wierzyciel nie dokona usunięcia nierzetelnej informacji lub aktualizacji informacji gospodarczych odnoszących się do dłużnika, to taki czyn zostanie uznany za przejaw nieuczciwej konkurencji lub naruszenia prawa cywilnego. Będzie to np. dotyczyło sytuacji, gdy zobowiązanie wygasło, ale nie zostało usunięte z bazy biura lub gdy zobowiązanie nie istniało, ale zostało do tej bazy wpisane.
Projekt noweli ustawowej umożliwi biurom informacji gospodarczej tworzenie modeli predykcyjnych, czyli oceny wiarygodności płatniczej dłużnika w przyszłości. Opracowanie modelu będzie mógł zlecić każdy klient biura, a sam model mógłby dotyczyć przedsiębiorcy – zgłaszającego informacje gospodarcze i dłużnika.
Źródło: KPRM
