Resort rozwoju przedstawił Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego do zaopiniowania projekt rozporządzenia w sprawie szczegółowych warunków określania obszarów funkcjonalnych i ich granic.
O obszarach funkcjonalnych piszemy już od dłuższego czasu. To jedno z tzw. słów-kluczy zarówno nowej polityki przestrzennej, jak i nowej polityki rozwoju regionalnego. W ostatnich latach pojęcie to zrobiło oszałamiająca karierę. Zawdzięcza ją nie temu, iż nagle wszyscy zaczęli czytać przyjmowane przez rząd dokumenty programujące rozwój kraju, np. Krajową Strategię Rozwoju Regionalnego, czy Koncepcję Przestrzennego Zagospodarowania Kraju. Praktycznie jedynym powodem są pieniądze. A ściślej rzecz ujmując – eurofundusze nowego okresu unijnej polityki spójności. Bowiem to, co przebiło się do opinii publicznej skutecznie, to hasło „teraz pieniądze będą na obszary funkcjonalne”. I jak grzyby po deszczu zaczęły pojawiać kolejne wiadomości o „powstaniu”, „utworzeniu”, czy „powołaniu” jakiegoś obszaru funkcjonalnego.
Używanie tych właśnie określeń najlepiej świadczy, iż mimo wielu informacji na ten temat, z wiedzą czym jest obszar funkcjonalny, mimo upływu kilku lat jego obecności w obiegu, nadal nie jest najlepiej. Ale to temat na szerszy felieton. Podobnie jak i to, co dziś – gdy gotowe są wszystkie programy operacyjne i ogłaszane są pierwsze konkursy – zostało z szumnych zapowiedzi innych pojęć-kluczy, jak „zintegrowane odziaływanie polityk publicznych” albo „wymiar terytorialny”.
Rozporządzenie dla wybranych obszarów
Podstawę do przygotowania rozporządzenia dała ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, znowelizowana w bieżącym roku zmianą ustawy o zasadach prowadzenia polityki rozwoju. Wprowadziła ona do katalogu prawnych instrumentów polityki przestrzennej pojęcie obszaru funkcjonalnego, programowo zdefiniowane w Koncepcji Przestrzennego Zagospodarowania Kraju. Kompetencję wyznaczania tych obszarów, które uznano za kluczowe (pewne typy miejskich i wiejskich obszarów funkcjonalnych) przyznała ona władzom regionalnym. W założeniu pojęcie obszaru funkcjonalnego dotyczy terytorium o znaczeniu ponadlokalnym, ale z czasem do obiegu wprowadzono także - w miejsce dotychczasowego obszaru problemowego - typ lokalnego obszaru funkcjonalnego, tj. takiego, który na swoim terenie może wyznaczyć gmina. Projekt przygotowany przez resort rozwoju regionalnego już na początku określa jakich typów obszaru funkcjonalnego dotyczy: obszaru funkcjonalnego miasta wojewódzkiego, obszaru przygranicznego i obsaru o skali makroregionalnej. Regulacja nie dotyczy zatem wiejskich obszarów funkcjonalnych.
Kryteria
Weedług zapisów regulacji obszar funkcjonalny miasta wojewódzkiego tworzą gminy leżące na terenie jednego województwa, spełniające (rozłącznie) następujące trzy warunki:
- miasto na prawach powiatu z siedzibą marszałka województwa lub wojewody i ciągły przestrzennie obszar złożony z graniczących między sobą miast na prawach powiatu, lub
- gminy spełniające co najmniej 6 z 7 kryteriów na podstawie danych GUS. Są to ustalone wartości następujących wskaźników: liczba osób wyjeżdżających do pracy najemnej do miasta wojewódzkiego; liczba zameldowań na pobyt stały; dochody gminy z tytułu udziału w PIT; liczba podmiotów w systemie REGON; udział gruntów zabudowanych i zurbanizowanych oraz rolnych zabudowanych w powierzchni gminy; liczba mieszkań oddanych do użytku; lub
- gminy otoczone ze wszystkich stron gminami spełniającymi kryteria z punktu 1 lub 2. Przy czym do tego typu obszaru funkcjonalnego nie zalicza się gmin, które zostały zakwalifikowane do miejskiego obszaru funkcjonalnego ośrodka innego niż wojewódzki, wyznaczonego przez samorząd województwa.
Do rozporządzenia dołączono załącznik, w którym przedstawiono szczegółową charakterystykę przywołanych w rozporządzeniu wskaźników, ich wartości i źródeł ich weryfikacji.
Projekt będzie przedmiotem opiniowania przez Komisję Wspólną Rządu i Samorządu Terytorialnego.
Źródło: materiał dla KWRiST.
