Referendum lokalne jest jednym z ważniejszych mechanizmów gwarantujących udział obywateli w zarządzaniu państwem. Jednak liczba referendów odwoławczych znacząco przewyższa liczbę referendów merytorycznych - to wynika z raportu przygotowanego w Kancelarii Prezydenta RP.
Według stanu na 6 września 2013 roku w bieżącej kadencji samorządowej w 85 gminach odbyło się 111 referendów lokalnych w sprawie odwołania organu jednostki samorządu terytorialnego przed upływem kadencji, w tym 81 referendów dotyczących odwołania organów wykonawczych oraz 30 dotyczących odwołania organów stanowiących (referenda podwójne). Ważnych referendów było 16. W pozostałych przypadkach frekwencja nie osiągnęła wymaganego progu. Średnia frekwencja - wyniosła 17,87%.
Zatem odwołanie władz w drodze referendum rzadko spotyka się z zainteresowaniem znaczącej liczby mieszkańców.
Do 6 września w 13 gminach i miastach zostały zatwierdzone kolejne referenda, a w kilkunastu gminach trwają akcje zbierania podpisów o przeprowadzenie referendum ws. odwołania władz. Oznacza to, że referenda w bieżącej kadencji odbędą się w około 100 gminach.
Na prośbę Kancelarii Prezydenta RP przeprowadzono w ramach projektu Decydujmy Razem sondę w dziesięciu gminach, w których odbędą się referenda w sprawie odwołania władz we wrześniu 2013 r. W ogromnej większości przypadków napotkano na niechęć udzielania jakichkolwiek informacji na temat przyczyn odwołania władz. Inicjatorzy referendów nie chcieli lub nie umieli odpowiedzieć konkretnie, jakie są powody niezadowolenia, używając ogólników. Nasuwa się więc wniosek, że powodem referendów są spory personalne lub partyjne, a nie rzeczywiste powody merytoryczne – wynika z raportu.
W obecnej kadencji przeprowadzono 22 takie referenda dotyczące spraw merytorycznych. W latach 2012-2013 odbyło się po 7 takich referendów. Odpowiednio w tych latach było 61 i 23 akcji referendalnych w sprawach odwołania władz. W kadencji 2006-2010 przeprowadzono 50 referendów merytorycznych. Podkreślić należy, że w tej liczbie ponad połowa dotyczyła przejęcia przez właściwą gminę obowiązków właścicieli nieruchomości w zakresie odbioru odpadów komunalnych. W związku ze zmianami ustawowymi tj. wprowadzeniem publicznej własności odpadów komunalnych, referenda te w bieżącej kadencji praktycznie nie występowały.
Jak informuje KPRP, w zgłoszonym do Sejmu przez Prezydenta RP projekcje ustawy o współdziałaniu w samorządzie terytorialnym na rzecz rozwoju lokalnego i regionalnego oraz o zmianie niektórych ustaw referendum lokalne zostaje potraktowane jako narzędzie współudziału mieszkańców w procesach decyzyjnych, w tym procesach planowania rozwoju.
Referenda powinny być ukierunkowane na rozstrzyganie bieżących problemów stojących przed lokalną wspólnotą - czytamy na stronach KPRP. Dlatego zaproponowane zostało zniesienie frekwencji jako kryterium ważności referendów innych niż dotyczących odwołania organu. W przypadku tych ostatnich – dla ważności konieczny byłby udział nie mniejszej liczby osób, niż te które wzięły udział w wyborze organu (obecnie nie mniej niż 3/5 liczby biorących udział w wyborze odwoływanego organu). W ten sposób zwiększona zostanie odpowiedzialność mieszkańców za właściwy wybór.
Projekt ustawy zawiera przepisy wspierające tę aktywność poprzez zaproponowanie lokalnych standardów konsultacji społecznych, wprowadzenie wysłuchania publicznego jako szczególnej formy konsultacji i sposobu uzyskania opinii mieszkańców o projekcie uchwały rady gminy, zapewnienie prawa mieszkańcom do obywatelskiej inicjatywy uchwałodawczej.
Z pełną treścią Raportu można zapoznać się TUTAJ.
Źródło: prezydent.pl
