W 2012 r. dochody ogółem budżetów jednostek samorządu terytorialnego wyniosły 177413,5 mln zł, a wydatki 180459,3 mln zł. Zagregowany wynik budżetów był ujemny, stanowił 1,7% w relacji do dochodów i wyniósł minus 3045,8 mln zł. Gminy, miasta na prawach powiatu i województwa zakończyły rok deficytem budżetowym. Natomiast wynik budżetów powiatów zamknął się nadwyżką.
W 2012 r. dochody budżetów powiatów wyniosły 22522,9 mln zł (98,2% planu według uchwał ich organów), a wydatki 22476,5 mln zł (odpowiednio 94,6% planu). Wynik finansowy budżetów był dodatni i wyniósł 46,4 mln zł. W 10 województwach odnotowało dodatni wynik finansowy budżetów powiatów; nadwyżka stanowiła od 3,2% zrealizowanych dochodów w województwie lubelskim do 0,2% w łódzkim i opolskim. Natomiast w pozostałych województwach odnotowano deficyt budżetów – największy w województwach podkarpackim i świętokrzyskim, który stanowił 3,0% dochodów.
W strukturze dochodów budżetów powiatów dochody własne stanowiły 29,4%. Największy ich udział osiągnęły budżety powiatów województwa śląskiego (34,4%), natomiast najmniejszy lubelskiego (22,3%). Udział podatku dochodowego od osób fizycznych, który należy do dochodów własnych powiatów, wyniósł średnio dla kraju 14,8%; największy udział tego podatku przypadał na budżety powiatów w województwie mazowieckim (20,4%), a najmniejszy w warmińsko-mazurskim (10,0%). Dotacje celowe z budżetu państwa wyniosły 3787,5 mln zł i stanowiły 16,8% dochodów ogółem budżetów powiatów, w tym zadania z zakresu administracji rządowej stanowiły 11,5% dochodów powiatów. Największy udział dotacji celowych z budżetu państwa w dochodach budżetów omawianych jednostek był w województwie podkarpackim (20,9%), a najmniejszy w wielkopolskim (14,1%). Subwencja ogólna z budżetu państwa dla powiatów wyniosła 10221,6 mln zł, a jej udział w dochodach budżetów powiatów kształtował się na poziomie 45,4%, z czego większość przypadała na oświatę (7992,6 mln zł). Największy udział subwencji ogólnej z budżetu państwa w dochodach ogółem odnotowano w województwie warmińsko-mazurskim (52,1%), a najmniejszy w śląskim (36,6%).
Wydatki budżetów powiatów wyniosły 22476,5 mln zł, w tym 75,6% stanowiły wydatki bieżące. W 8 województwach udział wydatków bieżących był wyższy niż średnio w kraju. Najwyższym udziałem wydatków bieżących w wydatkach ogółem charakteryzowało się województwo lubuskie (82,7%), a najniższym mazowieckie (72,0%). Wydatki majątkowe budżetów powiatów wynosiły 2801,3 mln zł i stanowiły 12,5% wydatków ogółem. Udział tych wydatków kształtował się od 5,7% w województwie lubuskim do 16,5% w podkarpackim. Największe wydatki budżetów powiatów przypadały na oświatę i wychowanie (32,0% wydatków ogółem) oraz pomoc społeczną (14,7%). Najwyższy udział wydatków na oświatę i wychowanie odnotowano w województwie opolskim (35,5%), a najniższy w zachodniopomorskim (27,8%). Natomiast na pomoc społeczną najwięcej wydatków poniesiono w województwie lubuskim (18,4%), a najmniej w podlaskim (11,4%).
W 2012 r. dochody budżetów miast na prawach powiatu wyniosły 61247,0 mln zł (98,2% planu według uchwał ich organów), a wydatki 63730,8 mln zł (94,1% planu). Wynik finansowy budżetów miast na prawach powiatu był ujemny i wyniósł minus 2483,8 mln zł.
Deficyt uzyskały miasta na prawach powiatu w 15 województwach, który w relacji do dochodów stanowił od 11,5% w województwie świętokrzyskim do 0,2% w lubuskim. Województwo opolskie było jedynym, w którym dochody były większe niż wydatki o 14,1 mln zł (tj. 2,4% dochodów).
W strukturze dochodów budżetów miast na prawach powiatu dochody własne stanowiły 61,1%. Największy udział dochodów własnych w dochodach ogółem miały budżety miast na prawach powiatu województwa mazowieckiego (70,5%), natomiast najmniejszy podkarpackiego (44,2%). Udział podatku dochodowego od osób fizycznych w dochodach budżetów wyniósł 23,5%; największy udział odnotowano w województwie mazowieckim (27,8%), a najmniejszy w podkarpackim (17,3%). Dochody z tytułu podatku od nieruchomości wyniosły 11,4% ogółu dochodów budżetów miast na prawach powiatu. Największy udział w dochodach z tytułu podatku od nieruchomości odnotowały budżety miast na prawach powiatu województwa śląskiego (14,5%), a najmniejszy podlaskiego (9,1%).
Dotacje celowe z budżetu państwa wyniosły 4955,4 mln zł i stanowiły 8,1% dochodów ogółem budżetów miast na prawach powiatu. W tym na zadania z zakresu administracji rządowej przeznaczono 6,0% dochodów miast na prawach powiatu. Największy udział dotacji celowych w dochodach omawianych jednostek był w województwie warmińsko-mazurskim (12,3%), a najmniejszy w mazowieckim (5,1%).
Subwencja ogólna z budżetu państwa wyniosła 13280,4 mln zł, a jej udział w dochodach budżetów miast na prawach powiatu kształtował się na poziomie 21,7% (zadania oświatowe, które są częścią subwencji ogólnych, stanowiły 20,1%). Największy udział subwencji ogólnych z budżetu państwa odnotowano w województwie podkarpackim (33,0%), a najmniejszy w mazowieckim (14,8%).
Wydatki bieżące miast na prawach powiatu wyniosły 39115,2 mln zł (61,4% ogółu wydatków). W 5 województwach udział wydatków bieżących był wyższy niż średnio w kraju. Najwyższym udziałem wydatków bieżących w wydatkach ogółem charakteryzowało się województwo opolskie (71,4%), a najniższym pomorskie (52,9%).
Wydatki majątkowe budżetów miast na prawach powiatu stanowiły 12677,4 mln zł czyli 19,9% wydatków ogółem; udział ten wynosił od 8,7% w województwie lubuskim do 31,9% w pomorskim. Największe wydatki poniesione zostały na oświatę i wychowanie (28,7% wydatków ogółem) oraz na pomoc społeczną (10,4%). Najwyższy udział wydatków na oświatę i wychowanie odnotowano w województwie lubuskim (38,3%), a najniższy w mazowieckim (21,8%). Na pomoc społeczną najwyższy udział wydatków przeznaczono w województwie świętokrzyskim (16,3%), a najniższy w mazowieckim (6,6%).
Źródło: GUS, Informacja o sytuacji społeczno-gospodarczej województw, Warszawa 2013.
