Zbyt niski udział wydatków pobudzających wzrost (na kształcenie, badania i innowacje) oraz zmniejszające się inwestycje publiczne ograniczają długoterminowe perspektywy wzrostu dla Polski. Funkcjonowanie polskiej administracji publicznej ocenia się poniżej unijnej średniej. Władze polskie nie wykorzystały wystarczająco wzrostu sprzed kryzysu, aby zreformować strukturę wydatków publicznych. Polski rząd nie wdrożył jeszcze trwale obowiązującej reguły wydatkowej zgodnej z europejskim systemem rachunków. Polska nie poczyniła też żadnych postępów w planowaniu średniookresowym ani polepszeniu koordynacji między poszczególnymi szczeblami administracji w ramach procedury budżetowej. Urzędnicy europejscy spodziewają się wzrostu polskiego zadłużenia do 59 proc. PKB w 2014 r., uznając polskie prognozy za zbyt optymistyczne.

To wnioski Komisji Europejskiej i Rady Unii Europejskiej pochodzące z najnowszej (29.05) opinii do krajowego programu reform oraz programu konwergencji na lata 2012-2016, przedłożonych w kwietniu przez polski rząd. Organy UE doceniają, że w latach 2011–2012 Polka przeprowadziła znaczące działania konsolidacyjne. Jednak odnotowują, że ze względu na pogarszającą się światową sytuację gospodarczą nie udało się dotrzymać terminu korekty nadmiernego deficytu i potrzeba na to więcej czasu.

Zbytni optymizm

Rada podkreśla, że ze względu na zawarte w polskim programie zbyt optymistyczne prognozy dotyczące wzrostu gospodarczego i dochodów, "wysiłek fiskalny zaplanowany przez władze polskie nie będzie zgodny z faktyczną korektą nadmiernego deficytu do 2013 r., chyba że zostaną podjęte znaczące środki dodatkowe w tym kierunku”. Zdaniem urzędników europejskich, polski program dostosowawczy oparty jest na optymistycznym scenariuszu, a towarzyszące mu środki szczegółowe nie są wystarczające, aby w wiarygodny sposób zapewnić korektę deficytu do 2014 r. Potrzebne są zatem dodatkowe starania oparte na środkach szczegółowych tak w 2013 r., jak i w 2014 r.

Dług Polski będzie wyższy

W opinii KE, władze polskie nie wykorzystały wystarczająco wzrostu sprzed kryzysu, aby zreformować strukturę wydatków publicznych, nadając priorytet czynnikom sprzyjającym wzrostowi. Rada UE przewiduje, że dług sektora instytucji rządowych i samorządowych w Polsce do 2014 r. przekroczy 60 proc. PKB. Choć rząd RP prognozuje, że dług nieznacznie przekroczy 55,5 proc. PKB do roku 2014 lub 2015 (a następnie spadnie w 2016 r.). W opinii czytamy, iż "dla powodzenia strategii konsolidacji fiskalnej ważne jest, aby poparta ona była kompleksowymi reformami strukturalnymi."

Kosztowna opierak zdrowotna

Zdaniem Komisji, problemem sektora opieki zdrowotnej w Polsce są ograniczenia w dostępie do opieki, a także brak oszczędności kosztowej. Wydatki na opiekę zdrowotną mają znacząco wzrosnąć w perspektywie średnio- i długoterminowej z powodu starzenia się społeczeństwa, co zwiększy ciężar spoczywający na finansach publicznych. System ten można byłoby poprawić przez wzmocnienie opieki podstawowej i systemów skierowań oraz wykorzystanie możliwości zwiększenia oszczędności kosztowej w ramach opieki szpitalnej.

Zbyt mało na rozwój

Komisja i Rada uznają, że nasz kraj ma zbyt niski udział wydatków pobudzających wzrost (na kształcenie, badania i innowacje). Wraz z zmniejszającymi się inwestycjami publicznymi prowadzi to w konsekwencji do ograniczania długoterminowe perspektywy wzrostu

Wciąż skomplikowane i nieprzejrzyste  prawo

Urzędnicy unijni uznają, że do najważniejszych problemów w Polsce wciąż należą: skomplikowany system podatkowy i koszty przestrzegania przepisów prawa podatkowego, wydłużanie się średniego czasu trwania postępowań w sprawach cywilnych i handlowych, długie postępowania upadłościowe oraz niskie stopy odzysku. Stopień wykorzystania administracji elektronicznej w administracji publicznej również pozostaje poniżej średniej UE. "Polska rozpoczęła reformę mającą ułatwić dostęp do zawodów regulowanych, ale jej realizacja przebiega wolniej, niż przewidziano w harmonogramie.”

Zalecenia dla Polski: nadmierny deficyt i reguła wydatkowa

Organy UE zalecają Polsce podjęcie w latach 2013–2014 działań mających na celu:

1. Wzmocnienie i wdrożenie strategii budżetowej na rok 2013 i kolejne lata, wspieranej odpowiednimi konkretnymi środkami w roku 2013 i 2014, w celu zapewnienia trwałej i terminowej korekty nadmiernego deficytu do 2014 r. oraz osiągnięcia wysiłku fiskalnego określonego w zaleceniach Rady w ramach procedury nadmiernego deficytu. Trwała korekta nierównowagi budżetowej wymaga wiarygodnego wdrożenia ambitnych reform strukturalnych, które zwiększyłyby zdolności dostosowawcze oraz pobudziłyby wzrost gospodarczy i zatrudnienie. Po skorygowaniu nadmiernego deficytu – kontynuowanie działań na rzecz korekty strukturalnej, która umożliwi Polsce osiągnięcie średniookresowego celu budżetowego do 2016 r. Zminimalizowanie – w celu poprawy jakości finansów publicznych – cięć w inwestycjach pobudzających wzrost gospodarczy, zweryfikowanie polityki wydatków, lepsze ukierunkowanie polityki społecznej oraz zwiększenie oszczędności kosztowej i efektywności wydatków na opiekę zdrowotną. Poprawę przestrzegania przepisów prawa podatkowego, szczególnie przez zwiększenie skuteczności administracji skarbowej.
2. Zagwarantowanie wdrożenia w 2013 r. trwale obowiązującej reguły podatkowej zgodnie z zasadami europejskiego systemu rachunków. Przyjęcie środków służących wzmocnieniu mechanizmów rocznej i średniookresowej koordynacji budżetowej na różnych poziomach administracji.
3. Zwiększenie wysiłków na rzecz obniżenia bezrobocia osób młodych, na przykład poprzez gwarancję dla młodzieży, większe udostępnienie przyuczania do zawodu i uczenia się poprzez praktykę, zacieśnienie współpracy szkół i pracodawców oraz poprawę jakości nauczania. Przyjęcie projektu strategii na rzecz uczenia się przez całe życie. Zwalczanie ubóstwa pracujących oraz segmentacji rynku pracy poprzez lepsze przechodzenie z zatrudnienia na czas określony do stałego zatrudnienia oraz ograniczenie nadmiernego wykorzystania umów cywilnoprawnych.
4. Kontynuowanie wysiłków na rzecz zwiększenia udziału kobiet w rynku pracy, szczególnie przez inwestowanie w wysokiej jakości, przystępną cenowo opiekę nad dziećmi i nauczanie przedszkolne, zapewnienie stabilnego finansowania i wykwalifikowanego personelu. Podjęcie regularnych działań na rzecz zreformowania systemu rolniczych ubezpieczeń społecznych (KRUS) w celu poprawy międzysektorowej mobilności pracowników. Stopniową rezygnację ze specjalnego systemu emerytalnego górników w celu jego zintegrowania z powszechnym systemem emerytalnym. Przygotowanie do ogólnej reformy emerytalnej za pomocą środków zwiększających szanse starszych pracowników na zatrudnienie, tak aby podnieść wiek dezaktywizacji zawodowej.
5. Przedsięwzięcie dodatkowych środków w celu stworzenia otoczenia biznesu sprzyjającego innowacjom poprzez skoordynowanie polityki w obszarach badań, innowacji i przemysłu, dalszy rozwój instrumentów odnawialnych i zachęt podatkowych, a także lepsze dostosowanie istniejących instrumentów do poszczególnych etapów cyklu innowacji.
6. Odnowienie i rozbudowę mocy produkcyjnych oraz poprawę wydajności w całym łańcuchu energii. Przyspieszenie i rozszerzenie rozbudowy sieci energetycznej, w tym transgranicznych połączeń wzajemnych, oraz wyeliminowanie przeszkód dla transgranicznego handlu energią elektryczną. Wzmocnienie konkurencji w sektorze gazu przez wycofanie cen regulowanych. Wzmocnienie roli i zasobów urzędu sprawującego nadzór nad rynkiem kolejowym oraz zapewnienie skutecznego i bezzwłocznego wdrożenia projektów inwestycyjnych w kolejnictwie. Przyspieszenie starań na rzecz zwiększenia zasięgu łączności szerokopasmowej. Poprawę gospodarki odpadami i gospodarki wodnej.
7. Dalsze działanie na rzecz poprawy otoczenia biznesu przez uproszczenie egzekwowania umów i wymogów dotyczących pozwoleń budowlanych oraz obniżenie kosztów przestrzegania przepisów prawa podatkowego. Przyjęcie i wdrożenie planowanej liberalizacji dostępu do usług świadczonych w ramach wolnych zawodów.

Źródło: materiał dla członków Zespołu ds. Strategii "Europa 2020"